Քաղաքագետ Սերգեյ Մարկեդոնով
Վերլուծաբան Սերգեյ Մարկեդոնովի համոզմամբ, ԱՄՆ-ը Կովկասի խնդիրներն ընկալում է ընդարձակ աշխարհաքաղաքական զարգացումների համատեքստում։
Վաշինգտոնում տեղակայված ռազմավարական եւ միջազգային հետազոտությունների կենտրոնի Ռուսաստանի եւ Եվրասիայի ծրագրի փորձագետ Սերգեյ Մարկեդոնովը National Interest հանդեսում հրապարակած վերլուծությամբ անդրադարձել է ԱՄՆ-ի պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնի` վերջերս Կովկաս կատարած այցին։
Պետական դեպարտամենտը հաղորդել էր, որ «այցի նպատակն է տեղում քննարկել ժողովրդավարությանը, տարածաշրջանի անվտանգությանը, տնտեսական զարգացմանը եւ հակաահաբեկչական պայքարին վերաբերող հարցեր»։
«Մի կողմ դնելով այդ ձեւակերպումը, փորձենք հասկանալ, թե որքանո՞վ է Կովկասը հետաքրքիր պաշտոնական Վաշինգտոնի համար եւ ի՞նչ սկզբունքային տարաձայնություններ ունեն Վաշինգտոնն ու Մոսկվան այդ տարածաշրջանի նկատմամբ որդեգրած դիրքորոշումներում», – գրել է Մարկեդոնովը։
Կարդացեք նաև
Նա նշում է, որ ի տարբերություն տարածաշրջանային տերություններ Ռուսաստանի, Իրանի եւ Թուրքիայի` Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները բավական հեռու է Կովկասից։
Հյուսիսային Կովկասն առանց այն էլ անկայուն վիճակում է։ Ռուսաստանին մտահոգում է Հարավային Կովկասի հնարավոր անկայունությունը, քանի որ դա է’լ ավելի կշիկացնի հյուսիսկովկասյան խնդիրը։ Եվ Մոսկվայի համար հրատապը դա է, այլ ոչ թե տարածաշրջանում իր կայսերական գերակայությունը վերականգնելու ձգտումը։
Թուրքիան տարածաշրջանում ցանկանում է ստանձնել հզոր դերակատարություն եւ այլեւս չդիտվել որպես «ՆԱՏՕ-ի ընտանիքի կրտսեր անդամ»։
Թեհրանը տարածաշրջանի խնդիրները դիտում է որպես խոչընդոտ տարածաշրջանային տերություն դառնալու ճանապարհին։
Միացյալ Նահանգներն ունի այլ ձգտումներ։ Տարածաշրջանը մեկուսացված վիճակում արժեզրկվելու է։ Այն հետաքրքրություն է ներկայացնում անվտանգության եւ միջազգային քաղաքական զարգացումների միայն մեծ խորապատկերում, որտեղ Վրաստանը ընկալվում է իբրեւ նախկին ԽՍՀՄ թույլ օղակ, որը Մոսկվան կարող է օգտագործել Եվրասիայում ազդեցությունը վերականգնելու նպատակով։
Ո՞րն է ԱՄՆ-ի համար Հայաստանի ու Ադրբեջանի նշանակությունը։ Մարկեդոնովի կարծիքով, այն կարելի է տեսնել Ամերիկայի մերձավորարեւելյան քաղաքականության ասպարեզում։
ԱՄՆ-ը մահմեդական աշխարհում ունի շատ ցածր վարկանիշ եւ կցանկանար լավ կապեր հաստատել Ադրբեջանի աշխարհիկ վարչակազմի հետ։ Ադրբեջանը չի փոխարինի Թուրքիային, սակայն կարող է հակակշիռ լինել Իրանի դեմ։ Սպիտակ տունը եւ Պետդեպարտամենտն արծարծում են Ադրբեջանում մարդու իրավունքների ոտնահարման թեման, սակայն գերակայությունը տալիս են առավել կարեւոր գործոններին` էներգետիկ պաշարներին եւ ռազմատեխնիկական համագործակցությանը։
Հայաստանը, ըստ Մարկեդոնովի, ԱՄՆ-ի համար այլ կարեւորություն է ներկայացնում։ Այն ճնշում բանեցնելու գործիք է, որը կիրառվում է Անկարայի նկատմամբ, երբ Թուրքիան երես է թեքում ԱՄՆ-ից եւ Իսրայելից։ Եվ այդ համատեքստում բնավ պատահական չէ, որ Հիլարի Քլինթոնը 2010 թվականին մեկնելով Հայաստան, այցելեց Հայոց ցեղասպանության զոհերի հոշահամալիր։
Ի տարբերություն Վրաստանի հակամարտությունների, Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հարցում Վաշինգտոնը տեսնում է Մոսկվայի հետ համագործակցության հեռանկար։
Մարկեդոնովը եզրակացնում է, որ Վաշինգթոնի շահը Կովկասում պարզ է, սակայն այն անմիջականորեն չի առնչվում նշված առանձին խնդիրներից եւ ոչ մեկին։
Այդ շահը կարելի է համարել աշխարհաքաղաքական առավել ընդարձակ ծրագրերի մի բաղադրիչ, որը կարող է նպաստել ռուս-ամերիկյան կապերի վերականգմնանը, Մերձավոր Արեւելքի, Իրանի եւ Թուրքիայի հարցերի կարգավորմանը։
Այսպիսով, ըստ Մարկեդոնովի, մի կողմից կա Մոսկվայի, Թեհրանի եւ Անկարայի կովկասյան ընկալում, մյուս կողմից` Վաշինգտոնի։
«Եվ Կովկասի հարցերի կարգավորման գործընթացում հաջողություն գրանցելու համար, եվրասիական տերություններն ու Ռուսաստանը նույնպես պետք է հաղթահարեն կարճատեսությունն ու սովորեն Կովկասը դիտել ավելի ընդարձակ` աշխարհաքաղաքական զարգացումների համատեքստում», – National Interest հանդեսում հրապարակած հոդվածում եզրակացնում է վերլուծաբան Սերգեյ Մարկեդոնովը։
Արմեն Քոլոյան
«Ազատություն» ռադիոկայան
