1992 թվականի մայիսի 9-ին Շուշին ազատագրվեց ադրբեջանական բանակից: Անցել է 20 տարի, բայց այդ օրը շարունակում է մնալ տոն՝ բոլորիս համար: Այսօր էլ «Երկու երես» ակումբում կազմակերպվել էր ասուլիս` Շուշիի ազատագրման թեմայով: Պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, ԵՊՀ ռեկտորի աշխատակազմի ղեկավար Ալիկ Ղարիբյանը ասաց, որ շատ շատերը ուշադրություն չեն դարձնում Ադրբեջանի ստեղծման վայրին ու թե ինչպիսի հողերի վրա է այն գտնվում. «Շուշիի պատմությունը գալիս է հին ժամանակներից: 19-րդ դարի վերջին ու 20-րդ դարի սկզբին այն ծաղկուն քաղաք էր: Բաժանված էր երկու մասի` հայկական ու մահմեդական, բայց 1920 թվականին ադրբեջանցիների կողմից սկսված կռիվը ծանր հետևանք ունեցավ քաղաքի վրա, իսկ բնակչության մի մասն էլ գնաց Ղարաբաղի լեռնային մասերը»:
Քաղաքական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Նարեկ Գալստյանի կարծիքով էլ՝ Շուշիի ազատագրումը ասոցացնում ենք Ղարաբաղի պատերազմի հաղթանակի հետ: Խորհուրդ է տալիս` դրանցից առանձնացնել մեզ անհրաժեշտ դասերը, քանի-որ ռազմական ստրատեգիկ իմաստով, դրանք ունեցել են կարևոր դեր. «Շուշիի ազատագրումը ռազմարվեստի յուրօրինակ ձև էր ոչ միայն մեզ համար, այլ՝ նաև արտասահմանյան մասնագետների. հենց իրենք են ասում»:
Պարոն Գալստյանը կարևորում է նաև եղածի հոգեբանական ազդեցությունը: Ըստ նրա, դրանով ավելի ամրացավ միասնականության գաղափարը .«Կարևոր է նաև դաստիարակչական ազդեցությունը: Լավ կլիներ, որ սրա մասին ավելի շատ խոսվեր: Հերոսի կերպարը ուղենիշ պետք է լինի երիտասարդ սերնդի համար, անկախ նրանից, թե նա ով է եղել` մտավորական, ինժեներ»:
Այս ամենին զուգահեռ քաղաքական գիտությունների թեկնածու դոցենտը առանձնացնում է ազատամարտիկի` պետության ու հասարակության ուշադրության կենտրոնում գտնվելը: Փաստում է, որ այսօր կան շատ-շատ ազատամարտիկներ, ովքեր սոցիալապես վատ վիճակում են գտնվում:
Կարդացեք նաև
Պատմական փաստերը վկայում են, որ Արկադի Տեր-Թադեվոսյանը, երբ ազատագրել է Շուշին, երկրի ղեկավար Լևոն Տեր-Պետրոսյանը գտնվել է Իրանում: Aravot.am-ի հարցին` արդյոք նա տեղյա՞կ է եղել ազատագրման մասին, Ալիկ Ղարիբյանը, ի պատասխան հարցի, հիշեց մի դեպք. «Երբ Իրանում հարցրել են` գիտեք, որ Շուշին ազատագրվել է, Տեր-Պետրոսյանը պատասխանել է` ոչ»: Ղարիբյանի կարծիքով, դա դիվանագիտական քայլ է եղել: Նույնիսկ եղել են մարդիկ, ովքեր խանգարել են ազատագրման իրականացմանը. «Մեկը, հենց մեր պաշտպանության նախարարությունից են զանգել ու ասել, որ դադարեցնենք»:
Խոսելով Շուշիի այսօրվա վիճակի մասին՝ երկու բանախոսներն էլ նկատեցին նրա զարգացումը: «Յուրաքանչյուր հայ պետք է մի բան անի զարգացման համար»,- կոչ են անում նրանք:
Արամ ԱՐԱՐԱՏՅԱՆ
