Քաղաքագետ Սերգեյ Շաքարյանցը խոսեց Շուշիի ազատագրման քաղաքական նշանակության ու դրա հետեւանքների մասին: Նրա խոսքերով՝ սա հայության տոնն է, որն ունեցել է քաղաքական ասպեկտ, ինչն էլ շատ դժվար էր գնահատել, նույնիսկ մինչեւ հիմա՝ 20 տարի անց չի տպավորվել այդ հաղթանակի իրական արժեքը: Շաքարյանցի փոխանցմամբ՝ եթե չլիներ Շուշիի ազատագրումը կամ՝ ուշանար, ապա կվտանգվեր Ստեփանակերտի հայ բնակչության ֆիզիկական գոյատեւումը:
Քաղաքագետը հիշեցնում է. «Մինչ մեր հաղթանակը, գրեթե ամեն օր գնդակոծվում էր քաղաքը, ամենուր կային զոհեր, մարդիկ շրջապատված էին թուրքերով: Անգամ առաջին անհրաժեշտության իրերը մի կերպ էր տեղ հասցվում, այն էլ՝ ուղղաթիռով, որովհետեւ դրանից հուսալի տրանսպորտի միջոց չկար»:
Ըստ Շաքարյանցի՝ Շուշին ազատագրվեց գրեթե դատարկ ձեռքերով:
Արդյոք հայկական քաղաքական մտքին հաջողվե՞ց ճիշտ խաղարկել Շուշիի խաղաքարտը հարցին՝ քաղաքագետը պատասխանեց, մինչեւ որոշակի պահը երեւի թե այո. «Քանի որ ընդհանուր բանակցային գործընթացը գնացել է 97 թվի հունվար ամսից, այսինքն, երբ Ղարաբաղի առաջնորդը եկավ Հայաստանի վարչապետ՝ իավիճակը փոխվեց»:
Կարդացեք նաև
Շաքարյանցի ձեւակերպմամբ՝ աշխարհում կան ուժեր, որոնք ձգտում են կասկածի դնել այն փաստը, որ Շուշի քաղաքը հավերժ հայկական է, իսկ այդ գաղափարն, ըստ նրա, պատկանում է Մեթյու Բրայզային. «Բայց մենք պետք է աբխազների դիրքորոշում դրսեւորենք»,- ասաց քաղաքագետը՝ դառնալով այն փաստին, որ Շուշիի հաղթանակից հետո կորցրեցինք Շահումյանը, Մարտակերտի մեծ մասը: Այս մասով էլ հավելեց. «Ադրբեջանցների կողմից այդ օպերացիաներում մասնակցել են վարձկաններ, որոնք անթաքույց տանկերի լյուկերից ասում էին «հայեր փախեք, մենք չենք կրակի»: Այդ շրջանի վարձկանները եղել են սլավոնական ծագումով: Մեր կորստի պատճառը հաղթանակից հետո կորցրած զգոնությունը չէր, գուցե հնարավոր էր վիճակը փրկել, սակայն 92 թվին չկար ժամանակ` խորը վերլուծելու, թե ինչ էր կատարվում: Բայց այն, որ Շուշիի ազատագրումից հետո սկսվեց շրջափակումը, անժխտելի փաստ է: Շուշին դարձել էր պատրվակ, որ թուրքերը պրակտիկորեն բացահայտ հայտարարեն, որ պատերազմի մասնակից են: Սա էլ իր պատճառներն ունի. Քանի որ ՄԱԿ-ի նորմերի համաձայն` շրջափակումը եւս պատերազմի տեսակ է, Թուրքիան, օգտվելով առիթից, հայտարարել է, որ մասնակցում է հայերի դեմ պատերազմին: Թուրքիայի այդ քայլը քաղաքական նշանակություն ուներ»:
Շաքարյանցի փոխանցմամբ՝ 92 թվականի մայիսի 8-9-ը իրականացված Շուշիի ազատագրումից հետո տարբեր երկրների բարձրաստիճան զինվորականներ իրենց զարմանքն էին հայտնել 2 օրվա ընթացքում հայերի կողմից ազատագրած բերդաքաղաքի առիթով:
Եվա ՀԱԿՈԲՅԱՆ
