Նկատի ունենալով պատմական եր¨ույթները /Հայ գրատպության 500-ամյակ, Հայ գրականությունը մեկ ամբողջություն դիտելու կանոնագրային խիզախ որոշում ¨ Եր¨անը գրքի միջազգային մայրաքաղաք հռչակող ՅՈՒՆԵՍԿՕ- ի որոշում/ , շարունակելով նախորդների բյուրեղացած ավանդույթները, նպատակ ունենալով խթանելու առավելապես հայ գրքի հրատարակումը ¨ տարածումը, գրողների համահայկական 6-րդ համաժողովը քննարկումների արդյունքում եկավ հետ¨յալ եզրահանգմանը.
1. Համաժողովի ընթացքում արծարծվեցին հայ գրքի տարածման ¨ վաճառքի խնդիրները: Գրքերի տպաքանակը մեզանում մտահոգիչ է ¨ այլ¨ս անհնարին է գրքերի հրատարակումն առանց պետական կամ բարեգործական աջակցության: Ընթերցող զանգվածը նվազել է թե Հայաստանում ¨ թե Սփյուռքում, որի հետ¨անքը բազմաթիվ գրախանութների զանգվածաբար փակվելն էր, իսկ հանրապետության մի շարք մարզերում ընդհանրապես այդպիսիք գոյություն չունեն: Այս ոլորտում կար¨որվում է պետական ¨ բարեգործական կազմակերպությունների լուրջ աջակցությունը` որպեսզի գրքերը հրատարակվեն ու տարածվեն, համազգային ընթերցողական լսարան ունենան ¨ հայ գրողը, այլ ժողովուրդների գրողների պես, կարողանա ապրել իր գրական վաստակով : Այս հարցում մեծ է գրական գրաքննադատության դերը, ինչը կարող է էապես նպաստել խնդրի լուծմանը:
2. Հանգամանքների բերումով , հայերենի բառապաշարն ու շարահյուսությունը, հայերենին չտիրապետելու պատճառով, արտաքին բացասական ազդեցությունների է ենթարկվել: Ժամանակակից տեխնոլոգիական զարգացումների հետ¨անքով նորաստեղծ տերմինները ընդհանրապես չունեն իրենց հայերեն համարժեքները կամ ստեղծվում են դժվարությամբ ¨ ուշացումով: Ուստի հեշտության ¨ արդիական համարվելու համար` ժամանակի ¨ աշխարհագրական տարբեր գոտիների, տարբեր մշակույթների ¨ լեզուների պարտադրանքով. հայերենում օտար բառեր են ներմուծվում: Հարկավոր է տերմինաբանական լուրջ ¨ հետ¨ողական աշխատանքով աստիճանաբար վերականգնել իրավիճակը, նախ¨առաջ գրականության ¨ զանգվածային լրատվամիջոցների / թերթ, հեռուստատեսություն, ռադիո, համացանց/ աջակցությամբ: Մասնավորապես հայաստանյան հեռուստատեսությունը պետք է ծառայի հայերենի բյուրեղացմանն ու սփյուռքում տարածմանը: Ժարգոնը «նպաստում» է հայերենի աղճատմանն ու հասարակության այլասերմանը: Հատուկ ուշադրություն պետք է դարձնել Սփյուռքին` հայտարարագրերը ար¨մտահայերենով պատրաստելու ¨ տարածելու միջոցով: Օրվա հրամայական է դարձել Տերմինաբանական կոմիտեի վերականգնումը:
3. Հայ գրականության միջազգայնացման խնդիրը սոսկ ցանկություն կմնա, եթե չստեղծվեն հեռանկարային կազմակերպչական ¨ նյութական պայմաններ: Միջազգային հանրությանը ներկայացվելիք գրքերի ընտրությունը պետք է կատարվի գրական առողջ ¨ անկողմնակալ մթնոլորտում, որին կհաջորդի միջազգային մի քանի լեզուներով/ անգլերեն, ֆրանսերեն, ռուսերեն, իսպաներեն, արաբերեն, չինարեն, հնդկերեն, ճապոներեն ¨ այլն/ թարգմանությունը` յուրաքանչյուր լեզվին համահունչ որակով, հրատարակման ոլորտում համագործակցելով տարածման կառույց ունեցող միջազգային հրատարակչատների հետ: Կենսական նշանակություն ունի նա¨ Հայաստանի գրողների միությանը կից թարգմանիչների համալսարանի ստեղծումը: Հազարավոր տպաքանակներով հրատարակված գրքերը, մնալով միայն հայկական շրջանակներում, միջազգայնացման ոչ մի երաշխիք չեն կարող ունենալ:
Կարդացեք նաև
4. Հայ գրողին պետք է օժանդակեն պետությունը, բարեգործական ¨ մշակութային կազմակերպությունները, որպեսզի նա ի զորու լինի ստեղծագործել բարվոք պայմաններում: Պետք է կազմակերպել գրքի ոչ միայն հրատարակումը, այլ¨ սպառումը, տարածումը, ըստ արժանվույն գնահատումը:
5. Համաժողովը պարտավորեցրեց Հայաստանի Հանրապետության սփյուռքի նախարարությանը օժանդակել հայ գրողների բոլոր սերունդներին, իսկ ՀԳՄ վարչությանը հանձնարարեց ձեռնարկել համահայկական գրական հանդեսի հրատարակումը, որը պետք է դառնա Հայաստանի ¨ Սփյուռքի ամենատարբեր սերունդների ¨, մասնավորապես, երիտասարդների խոսափողը :
Պետությունը, քաղաքական կազմակերպությունները, մշակութային միությունները, զանգվածային լրատվամիջոցները, ի վերջո, հասարակության լայն զանգվածները պետք է ծառայեն այս ազգաշահ աշխատանքին, այս կար¨որ գործընթացի անմիջական մասնակիցը լինեն, որպեսզի ազգային խորք ¨ հպարտություն ունենան հասրակության բոլոր շերտերը:
