Ընդդիմադիր գրեթե բոլոր կուսակցությունները այս ընտրարշավում պնդում են, որ ժողովուրդն ահաբեկված է: Երեկ այդ գնահատականը կրկնեց ՀԴԿ նախագահ Արամ Սարգսյանը՝ հիմնավորելով, թե ինչու պետք չէ հավատալ սոցիոլոգիական հարցումների արդյունքներին: Եթե խոսքը բուն սոցիոլոգիայի մասին է, ապա բարձր որակավորում ունեցող ընկերությունները հարցումների ժամանակ պարտադիր տալիս են «ստուգողական հարցեր»՝ պատասխանողների անկեղծությունը ճշտելու համար: Բնականաբար, կարելի է կասկածներ ունենալ Gellap-ի կամ ВЦИОМ-ի որակի վերաբերյալ, կարելի է նաեւ ենթադրել, որ այդ երկու սոցիոլոգիական ընկերությունները կաշառված են ՀՀ իշխանությունների կողմից: Բայց նրանց տվյալները բերել որպես «վախի մթնոլորտի» ապացույց, ինձ թվում է, այնքան էլ հիմնավոր չէ:
Կա՞, արդյոք, Հայաստանում վախի մթնոլորտ: Այդ հարցին պատասխանելու համար պետք է որոշել՝ արդյոք մեր երկրում իսկապե՞ս բռնապետական ռեժիմ է, ինչպես երբեմն պնդում են ընդդիմադիրները: Եթե՝ այո, մենք ապրում ենք այնպիսի ռեժիմի պայմաններում, ինչպիսին Հյուսիսային Կորեայում է կամ Թուրքմենստանում, ապա, անշուշտ, մեր ժողովուրդը նույնպես վախեցած է եւ ահաբեկված ու ընտրությունների ինստիտուտ ընդհանրապես գոյություն չունի: Քաղաքացիներն ընդհանրապես հնարավորություն չունեն ոչ իրական, ոչ էլ վիրտուալ տարածքում արտահայտել իրենց կարծիքը, եւ այս պարագայում իսկապես ոչ մի իմաստ չկա սոցիոլոգիական հարցումներ անցկացնելու:
Բայց Հայաստանը, իմ տպավորությամբ, բռնապետություն չէ, այլ ավտորիտար, կոռումպացված ռեժիմով պետություն: Ավելի շուտ նման է Լատինական Ամերիկայի կամ ԱՊՀ-ի որոշ երկրների: Ընդ որում, 2011թ. կեսերից (քաղբանտարկյալներին ազատելուց եւ հավաքների ազատությունը չխոչընդոտելու կուրս բռնելուց հետո) Հայաստանը դրսեւորում է մեղմ ավտորիտարիզմի նշաններ:
Այս պայմաններում ես դժվար եմ պատկերացնում, թե ինչպես են ժողովրդին ահաբեկում, վախեցնում եւ սպառնում: Եթե իմ գյուղապետը մտնի իմ կամ իմ հարեւանների տուն եւ հորդորի քվեարկել իշխանության որեւէ կուսակցության օգտին, ի՞նչ լծակներ է նա օգտագործելու մեզ վախեցնելու համար: «Ֆեյսբուքում» եւ այլ կայքերում ես կարդում եմ խիստ ընդդիմադիր կարծիքներ, որոնք արտահայտում են բուհերի դասախոսներ կամ պետական կառույցներում աշխատող չինովնիկներ: Նրանք բոլորը ներկայանում են իրենց անուն-ազգանուններով: Եթե նրանք վախենային իրենց աշխատատեղի համար, ապա հաստատ նման ձեւով չէին արտահայտվի:
Կարդացեք նաև
Երբեմն ասվում է, որ մեր քաղաքացիների մեծ մասը չի հավատում ընտրությունների գաղտնիությանը: Իբր շատ են մարդիկ, որոնք հավատում են, թե քվեախցիկում կա ինչ-որ հզոր անտեսանելի աչք, որը կֆիքսի, թե ինչպես են իրենք քվեարկել: Ինձ թվում է՝ նման մարդիկ Հայաստանում իրականում չկան: Իսկ եթե այդ հեքիաթներին հավատացող մարդիկ, այնուամենայնիվ, մեր երկրում որակ են կազմում, ուրեմն չարժե մեր երկրում անցկացնել ընտրություններ եւ խոսել ժողովրդավարության ու լեգիտիմության մասին:
ԱՐԱՄ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
