Եթե ես լռակյաց եմ լինում, ուրեմն ֆիլմ եմ դիտել, ուրեմն նաեւ մեծապես տպավորվել: Այսօր ես լուռ եմ, վավերագրական ֆիլմ եմ դիտել՝ «Հայաստանի վերջին լարախաղացը»: Վավերագրական ֆիլմեր շատ չեմ դիտել, հայ ռեժիսորների գործերով առանձնապես չեմ հետաքրքրվել, բայց ահա այսօր փոքրիկ լսարանում ու ոչ մեծ էկրանին իմ առջեւ հառնեց կինոն, այն էլ՝ հայկական վավերագրական, եւ նաեւ հայ ռեժիսորների տաղանդը կինեմատոգրաֆիայում: Ֆիլմի վերջին հատվածը շունչս պահած նայեցի: Իրականությունն անսպասելի էր ու մտածելու, ավելի ճիշտ՝ սարսափելու տեղիք տվեց:
Հիշեցի մանկությանս մոռացված ու երբեք չվերապրած մի պահ: Լարախաղացներ էին եկել մեր գյուղ: Ծաղրածուն ընկել էր մեր գյուղացի Մարգարիտի հետեւից, վերջինս էլ ճչալով՝ փախչում էր: Հետո ծաղրածուն փող էր հավաքում՝ երեխաների շարանը հետեւից, լարախաղացն էլ թռչում էր երկինք ու էլի իջնում երկինք: Ճիշտ եւ ճիշտ ֆիլմի կադրի նման: Քյանդրբա՛զը: Մեր բարբառով այդպես ենք անվանում լարախաղացներին, ծաղրածուներին եւ նրանց ողջ անձնակազմը: Իմ մանկության քյանդրբազն ու այսօրվա ֆիլմի լարախաղացները: Փաստորեն շատ բան է փոխվել: Լարախաղացներն իրենց մշակույթով անցյալի գիրկն են գնում: Ֆիլմի հերոսը՝ Հովսեփը՝ լարախաղացը՝ վերջինը Հայաստանում, էլ չի ուզում լարախաղաց լինել: Այստեղ կանգ եմ առնում, տեղափոխվում մեր գյուղ, որտեղ ոչ ոք չի ուզում մնալ: Սահմանամերձ է, ու այն դատարկվում է: Մեր գյուղը մարդաշատ էր մի ժամանակ, լարախաղացներ էին գալիս: Մեր գյուղը դատարկվում է կամաց-կամաց, լարախաղացներն էլ չկան: Հաջողություն, հաջողությո՞ւն:
ՀԱՍՄԻԿ ՄԱԿԱՐՅԱՆ
Միջազգային լրագրություն,
մագիստրատուրա
