ՁԻԱՀ-ի խնդրի ջատագովության խումբը նոյեմբերի 26-27-ը Աղվերանում կազմակերպած աշխատանքային հանդիպման ընթացքում քննարկեց մարդու իրավունքները ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի համատեքստում:
«Հանրային տեղեկատվության եւ գիտելիքի կարիք» նախագահ Մամիկոն Հովսեփյանը, «Դրական մարդկանց հայկական ցանց» հ/կ նախագահ Անահիտ Հարությունյանը եւ այլք խոսեցին ՄԻԱՎ վարակի վերաբերյալ հիմնական տեղեկատվության, փոխանցման ուղիների, բուժման, կանխարգելման, լրատվամիջոցների դերի, լրատվության ճիշտ աղբյուրների, ճիշտ բառապաշարի օգտագործման կարեւորության եւ այլնի մասին:
Պարզվում է՝ գոյություն ունի ՄԱԿ-ի ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի միացյալ ծրագրի մշակած նախընտրելի տերմինների ցանկ: Քանի որ լեզուն ձեւավորում է համոզմունքներ, այն կարող է ազդել մարդկանց վարքի վրա: Հաճախ կարելի է լսել «ՁԻԱՀ վիրուս» արտահայտությունը, ինչն իրականում սխալ է, գոյություն չունի: ՁԻԱՀ-ին առնչվող վիրուսը կոչվում է «մարդու իմունային անբավարարության վիրուս՝ ՄԻԱՎ»:
Սխալ է նաեւ այն, երբ ասում են «ՁԻԱՀ-ով վարակված»: Անհրաժեշտ է խուսափել «վարակված» բառն օգտագործելուց: Ոչ ոք չի կարող վարակվել ՁԻԱՀ-ով, քանի որ դա վարակի հարուցիչ չէ: ՁԻԱՀ-ը համաճարակաբանական հսկման ժամանակ օգտագործվող բնորոշում է եւ ենթադրում է մի շարք օպորտունիստական վարակների եւ հիվանդությունների առկայություն, որոնք կարող են ի հայտ գալ ՄԻԱՎ վարակի զարգացման ընթացքում՝ իմունադեպրեսիայի խորացմանը զուգընթաց: Գրագետ է, երբ գործածում են «ՄԻԱՎ-ով ապրող անձ» կամ «ՄԻԱՎ-ի նկատմամբ դրական անձ» տերմինները:
Սխալ է նաեւ «ՁԻԱՀ-ի զոհ» ասվածը. «զոհ» բառը հուսահատեցնող է: Հարկավոր է գործածել «ՄԻԱՎ-ով ապրող անձ» տերմինը: Իսկ «ՁԻԱՀ» տերմինը պետք է կիրառել միայն այն դեպքում, երբ խոսքը վերաբերում է ՁԻԱՀ-ի կլինիկական ախտորոշում ունեցող անձին:
Չի կարելի ասել «ՁԻԱՀ-ով հիվանդ»: «Հիվանդ» տերմինն օգտագործվում է միայն կլինիկական միջավայրում: Գործածվում է խորացած ՄԻԱՎ վարակով պայմանավորված հիվանդություն կամ ՁԻԱՀ զուգորդող հիվանդություն ունեցող այցելու տերմինները: Ոչ թե պետք է ասել «ՁԻԱՀ-ի վտանգ», այլ «ՄԻԱՎ վարակի վտանգ», «ՄԻԱՎ-ով վարակման ենթարկվելու վտանգ»: «ՄԻԱՎ-ի տարածվածության ցուցանիշների» փոխարեն պետք է գործածել «ՄԻԱՎ-ի տարածվածություն» տերմինը, իսկ «պայքար ՁԻԱՀ-ի դեմ»-ի փոխարեն հարկավոր է ասել «ՁԻԱՀ-ին հակազդում»:
Եվա ՀԱԿՈԲՅԱՆ
