Հոգեբանները առանձնացրել են ամենահայտնի ստերի լավագույն տասնյակը: Դրանք են` «Ոչ՛, բոլորովին նեղացած չեմ», «Սրանից համով բան դեռ չէի կերել», «Քո գաղտնիքը ինձ հետ կմեռնի», «Ես երբեք սուտ չեմ խոսում» և այլն:
«Սուտ խոսելու ժամանակ մարդիկ ավելի հաճախ են աչքերը թարթում, աշխատում են ձեռքերը չշարժել, փոխարենը` սովորականից շատ շարժում են ոտքերը, նաև` ժպտում են միայն շուրթերով»,-նշում է հոգեբան Նանե Սարգսյանը:
Երեւանի թիվ 43 դպրոցի հայ եկեղեցու պատմության առարկայի ուսուցչուհիներից մեկը պատմում է. «Տարիներ առաջ այսպիսի մի փորձ կատարեցի աշակերտներիս հետ: Որոշեցինք, որ մյուս դասին բոլորը պետք է անկեղծանան` ստել են այդ օրերի ընթացքում, թե` ոչ, եթե` այո, ապա քանի անգամ: Դասարանում չգտնվեց մի աշակերտ, որ այդ 2 օրվա ընթացքում առնվազն 5 անգամ խաբած չլիներ»:
Ժողովրդական առած ասում է . «Ավելի լավ է քաղցր սուտ, քան` դառը ճշմարտություն»: Տիկին Նարինեն նույնպես այդ կարծիքին է. «Երբ զգում եմ, որ ճիշտն ասելով` կարող եմ վշտացնել դիմացինս, առանց երկմտելու ստում եմ»: Ըստ հոգեբան Նանե Սարգսյանի` կա ստի 2 ձև` լռելն ու խեղաթյուրելը: Լռելիս թաքցնում են ճիշտ տեղեկատվությունը, իսկ խեղաթյուրելիս ոչ միայն թաքցնում են, այլ նաև դրա փոխարեն ներկայացնում են սխալ տեղեկատվություն: Իսկ լռելու և խեղաթյուրելու համադրությունից ստեղծվում է խաբեությունը:
Արտասահմանյան հայտնի հոգեբան Մազիպն էլ առաջ է քաշում հետևյալ տեսակետը. «Սուտը միտումնավոր փորձ է` հաջողված թե անհաջող: Նշանակում է աջակցել մի բանի, որին դու ինքդ չես հավատում»: Հաճոյախոսությունը, շողոքորթությունը նույնպես սուտ են: Հոգեբանության մեջ դրանց անվանում են սպիտակ: «Այս շորը քեզ շատ է սազում, կարծես քեզ համար կարված լինի»,- ասում են վաճառողուհները: Հոգեբաններն այս սուտն անվանում են` ազնիվ: Կան նաև ստի այլ տեսակներ ` քաղցր, երեխայական` «Բալես քեզ արագիլնա բերել» եւ այլն: Հոգեբաններն նաեւ ավելացնում են` սուտը, սուտ է` լինի ազնիվ, սպիտակ, երեխայական…
Նազենի Բաղդասարյան
