ՄՆԱՑԵԼ ԵՆՔ ՏԻԶԲՈՆԻ ՈՒ ՀՌՈՄԻ ՀՈՒՅՍԻՆ

Հայ ազգային կոնգրեսին փաստացի մաս կազմող Պահպանողական կուսակցության նախագահ Միքայել Հայրապետյանը երկխոսության հետ հույսեր չի կապում:

– Արդյոք նորմա՞լ է, երբ ՀԱԿ-ը ժամանակին «թաթար-մոնղոլական» ավազակապետություն որակած այսօրվա իշխանությունների հետ նստել է երկխոսության սեղանի շուրջ՝ քննարկելու վերջիններիս հրաժարականի կամ արտահերթ ընտրությունների հարցը, երբ այդ նույն իշխանությունները իշխանության են մնացել «Մարտի 1»-ի արյան ու նույն այդ ՀԱԿ-ին քաղաքական հետապնդումների ենթարկելու գնով:
– Երկխոսել կարելի է նույնիսկ ահաբեկիչների հետ, նույնիսկ ֆաշիստական ռեժիմների հետ, ինչը մենք տեսնում ենք՝ լինում է: Պարզապես ես շատ լուսավոր արդյունքներ չեմ տեսնում, դրա համար այդ հարցն ինձ շատ քիչ է հետաքրքրում:
– Արդյունքներ չեք տեսնում՝ նկատի ունենալով իշխանությունների որա՞կը, թե՞ ՀԱԿ-ի եւ հասարակության ռեսուրսի անբավարարությունը, որով նրանք պիտի որեւէ բան պարտադրեն իշխանություններին:
– Նկատի ունեմ հայկական քաղաքական սերուցքի, ընտրախավի, վերնախավի որակն ընդհանրապես. հայկական քաղաքական էլիտան բավականին անորակ է:
– Այսինքն՝ պետք չէ՞ր երկխոսություն նախաձեռնել:
– Անշուշտ, պետք էր, որովհետեւ երկխոսության այլընտրանքը պատերազմն է՝ լինի դա տարբեր ժողովուրդների, պետությունների, թե նույն ժողովրդի տարբեր հատվածների միջեւ: Իսկ Աստված չանի՝ մեր երկրում մի հատ էլ ներքին պատերազմ լինի:
– Երկխոսություն սկսելու միակ շարժառիթը, ըստ Կոնգրեսի, անցնցում իշխանափոխությունն է՝ արտահերթ նախագահական եւ խորհրդարանական ընտրությունների միջոցով: ՀԱԿ-ը դա համարում է «արաբական գարունների» կամ արաբական սցենարի այլընտրանք: Ի՞նչ եք կարծում՝ իշխող ռեժիմին թավշյա հեղափոխությամբ կամ անցնցում ճանապարհով հրաժարական պարտադրել հնարավո՞ր է:
– Սա խորքային վերլուծություն պահանջող հարցադրում է: Առաջին՝ ինչո՞ւ արաբական: Ինչո՞ւ որեւէ քրիստոնեական կամ արեւմտյան քաղաքակրթական ավանդույթներով երկիր չենք հիշատակում հեղաշրջումների կամ թավշյա հեղափոխությունների մասին խոսելիս: Շատ ավելի թարմ ու մեզ շատ ավելի մոտ է մեր հարեւան Վրաստանի օրինակը: Ինչո՞ւ են մեր ենթագիտակցության մեջ արաբական հեղափոխությունները: Կարծում եմ՝ դա պարզապես այն պատճառով է, որ արաբականը մեզ հակում է հակաարեւմտյան կողմ, դրա համար ենք մենք անընդհատ վկայակոչում «արաբական գարունները»: Վրացականը, ուկրաինականը, որ մեզ շատ ավելի մոտ են, բայց քանի որ շատ որոշակիորեն հակառուսական ուղղվածություն ունեն՝ մենք դրանց մասին փորձում ենք մոռանալ, թեեւ ե՛ւ Վրաստանը, ե՛ւ Ուկրաինան մեզ ավելի մոտ են ոչ միայն աշխարհաքաղաքական, այլ նաեւ քաղաքակրթական տեսանկյուններից:
– Կարծում եք՝ «արաբական գարնան» օրինակը բերվում է ենթագիտակցորե՞ն, թե՞, այնուամենայնիվ, գիտակցված կերպով:
– Տա Աստված, որ ենթագիտակցորեն լինի: Եթե դա գիտակցաբար է արվում, ապա մենք գործ ունենք մի մեծ խաբեության, մեծ կեղծիքի հետ: Ինչ վերաբերում է ձեր նախորդ հարցի երկրորդ մասին, ապա՝ եթե այս իշխանություններին ժողովուրդը չի բերել, ժողովուրդն էլ չի քշելու: Այս իշխանություններին կքշի նրան բերողը: Միայն տա Աստված, որ այս իշխանություններին բերողը երբ սրանց քշի, այլեւս ուժ չունենա հերթական անգամ Հայաստանին իշխանություն պարտադրելու, այլ մեր ժողովուրդն ընտրի իր իշխանությանը:
– Դուք հավատո՞ւմ եք այդ հեռանկարին: Չէ՞ որ ավանդաբար միշտ իշխանությանը «քշողն» է թելադրում խաղի կանոնները:
– Այդպես չէ: Օրինակ, ժամանակակից Ռուսաստանը շատ բաներ կարող է անել հետխորհրդային տարածքում՝ քշել, հեռացնել, վատություն անել, փլուզումների ենթարկել՝ կարող է: Բայց բերել՝ հնարավոր չէ, եթե այլ ուժային կենտրոնների հետ պայմանավորվածությունների չհանգի: Իսկ մեր պարագայում՝ առավել եւս, առնվազն վերջին 2 հազար տարում այդպես է եղել: Մերոնք թագը ստացել են Տիզբոնում, բայց ճանաչվել են Հռոմում, այսինքն՝ հայ թագավորը երկուսի մոտ էլ գնացել է: Առայժմ գոնե միայն Տիզբոնը, այսինքն՝ միայն Մոսկվան է առ այսօր իշխանություն փոխել եւ իշխանություն պարտադրել: Տա Աստված, որ այս անգամ երբ փոխի՝ չկարողանա պարտադրել:
– Որքան հասկանում եմ Ձեր մտքերի ընթացքից՝ Դուք այնքան էլ լիահույս չեք, որ Հայաստանում կարող է իշխանափոխություն տեղի ունենալ առանց Ռուսաստանի եւ այլ կենտրոնների հետ համաձայնեցման կամ հավանության:
– Ոչ, քավ լիցի: Բայց կարծում եմ՝ այն պահին, երբ Ռուսաստանը թուլանա այնքան, որ այլեւս չկարողանա Հայաստանում պարտադրել իր թաթար-մոնղոլական խաղի կանոնները՝ այդ ժամանակ ժողովուրդը կկարողանա ե՛ւ քշել իշխանություններին, ե՛ւ բերել իր երազած իշխանություններին: Բայց քանի դեռ թաթար-մոնղոլական, ռուսական արեալում են գտնվում հայկական մտածողությունը, ենթագիտակցությունը, գիտակցությունն ու նույնիսկ անգիտակցական մակարդակը՝ դեռեւս լավ բաներ ակնկալել պետք չէ:
– Այդուամենայնիվ, երկխոսություն սկսելու Կոնգրեսի հույսն ու նպատակը, ի վերջո, ո՞րն է. մինչեւ հերթական ընտրություններն իր ընտրազանգվածին, հասարակությանը «տաք» պահե՞լը, թե՞ այն, ինչի մասին շատերն են ասում՝ ԱԺ-ում երաշխավորված տեղեր ունենալը:
– Այնուամենայնիվ, վատ բան էլ չեմ սպասում երկխոսությունից: Իսկ լավ բան եթե սպասելու լինեի՝ կփորձեի ինչ-որ բանով աջակցել այդ երկխոսությանը: Բժշկության մեջ այսպիսի արտահայտություն կա՝ եթե չես կարող ոչնչով օգնել, ապա մի վնասիր: Մենք արդեն բավականին երկար ժամանակ է՝ որդեգրել ենք «մի վնասիր» քաղաքականությունը: Մենք մեզ դիտորդի կարգավիճակ ենք վերապահել: Իսկ թե ինչո՞ւ է Կոնգրեսը գնում երկխոսության՝ ես ինձ իրավունք չեմ վերապահում Կոնգրեսի անունից հայտարարություն անելու:
– Իսկ Ձեր անունի՞ց:
– Անշուշտ, ձեր թվարկած երկու պատճառներն էլ, գուցե թե, տեղ կունենան, բայց չեմ կարծում, թե ամբողջ պատճառն ու համակարգը կսպառեն: Այո, գուցեեւ, մանդատների խնդիր ունեն, թեեւ այս պայքարը սկսվեց նախագահական ընտրություններից: Այլապես, եթե դրանք սկսված լինեին խորհրդարանական ընտրություններից՝ բացառված է, որ մենք՝ Պահպանողականներս, այնտեղ ուժեր կան, որոնց կողքին լինեինք: Հանուն Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին ՀՀ նախագահ տեսնելու էր, որ մենք համաձայնեցինք կամ համակերպվեցինք նրանց կողքին կանգնել: Համապատասխանաբար էլ, եթե առաջիկայում նախագահական ընտրություններ լինեն, եւ Տեր-Պետրոսյանն իր թեկնածությունը դնի՝ մեր վերաբերմունքն ու դիրքորոշումը կլինի՝ այնպիսին ինչպիսին եղել է 2008-ին, եթե խորհրդարանական, ապա չեմ բացառում, որ լինի տրամագծորեն հակառակը, որովհետեւ մենք մանդատների համար չէ, որ 2008-ին դուրս էինք եկել փողոց:
– ՀԱԿ-ում մարտավարական խնդիրների շուրջ խմորումներ վաղուց էին սկսել, որոնք ավելի արտահայտիչ դարձան անցած տարի՝ հանգեցնելով պառակտումների: Բայց այսօր էլ ՀԱԿ-ում ու նրա համակիրների ճամբարում կան բարեփոխիչ եւ ռադիկալ թեւեր: Հնարավոր համարո՞ւմ եք, որ երկխոսության երկարատեւ լինելու դեպքում կամ մինչեւ հերթական ընտրություններ ռադիկալ թեւը ՀԱԿ-ում ավելի ճնշող լինի, քան է այսօր:
– Գուցե կոպիտ կհնչի, բայց ինձ բացարձակապես չի հետաքրքրում, թե այնտեղ խոհեմնե՞ր են, երկչոտնե՞ր, կոպիտնե՞ր, թե՞ գեղցիներ են: Ինձ դա բացարձակապես չի հետաքրքրում, այլապես մեր կուսակցությունը մեկ տարի շարունակ իր ներկայացուցչին բացառած չէր լինի ՀԱԿ քաղխորհրդի նիստերից: Թե ինչ կլինի Կոնգրեսի ներսում՝ մեզ չի հետաքրքրում: Մեզ ուրիշ բան է հետաքրքրում. արդյոք մենք գլոբալ տեսլական ունե՞նք Հայաստանի ապագայի համար: Իսկ թե՝ ովքե՞ր, ո՞ր գեղցին ու հաբռգածը պիտի օրենքը խախտելով ջիփեր քշեն էս ժողովրդի վրա՝ ինձ բացարձակապես չի հետաքրքրում: Ինձ հետաքրքրում է՝ գլոբալ փոփոխություն լինելո՞ւ է, դրա համար մենք մեր գիտակցության մեջ հեղափոխություն արե՞լ ենք:
– Երկխոսությունը կարո՞ղ է բերել գիտակցական մակարդակի հեղափոխության:
– Ես լիահույս չեմ: