![\"\"](\"https://www.aravot.am/2011/aravot_arm/April/27/p5.jpg\")
ԱԺ պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ, ԵԽԽՎ-ում հայաստանյան պատվիրակության ղեկավար Դավիթ Հարությունյանն ասում է՝ կան եւ ընդունելի, եւ մերժելի առաջարկներ:
– ՀՀ «Ընտրական օրենսգրքի» նախագծի վերաբերյալ ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի եւ ԵԽ Վենետիկի հանձնաժողովի համատեղ եզրակացությունը արդեն ստացել եք, այն բավականին ծավալուն է եւ բազմաթիվ առաջարկներ է իր մեջ պարունակում, խնդրում եմ ասացեք, թե որո՞նք են Ձեզ համար առավել ընդունելի եւ որոնք՝ ոչ այնքան:
– Քանի որ նոր ենք ստացել այս կարծիքի նախագիծը, դեռեւս պատրաստ չեմ մանրամասն վերլուծություն ներկայացնելու, եւ դրա համար դեռ ժամանակ ունենք, որովհետեւ մայիսի սկզբին նախատեսում ենք անցկացնել խորհրդարանական լսումներ, ընդ որում, հրավիրելու ենք նաեւ փորձագետներին, որպեսզի իրենք եւս մասնակցեն այդ լսումներին: Թռուցիկ հայացքը թույլ է տալիս ասելու, որ կան շատ օգտակար առաջարկություններ, որոնք, վստահաբար կարող եմ ասել, մենք կընդունենք: Ես խոսում եմ նախագծի հեղինակների անունից: Կան առաջարկություններ, որոնք ինձ թվում է՝ պայմանավորված են գուցե թերի թարգմանությամբ, որովհետեւ այն մտքերը, որոնք կարծես թե քննադատում են, ամենեւին արտահայտված չեն մեր նախագծում:
– Կմանրամասնե՞ք, թե որ առաջարկություններին եք կողմ եւ որոնք չեք ընդունի երբեք։
– Քանի որ առաջարկությունները շատ ծավալուն են, ես բոլորին չանդրադառնամ, սակայն մի քանի օրինակներ կներկայացնեմ: Օրինակներից մեկը վերաբերում է ԿԸՀ եւ ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովների ձեւավորմանը: Այն մոդելը, որ մենք ենք առաջարկել, էապես տարբերվում է նախկինում գործող մոդելից: Ի սկզբանե մեր հանձնաժողովներն ունեին զուտ կուսակցական ներկայացվածություն, ընդ որում՝ ունեցել ենք տարբեր մոդելներ, եղել է ժամանակ, երբ դեռեւս առաջադրման ցուցակներ էին հավաքվում եւ այլն: Հետագայում մենք փոխեցինք այդ մոդելը, եւ կիսատ մասնագիտացված կառույցներ ներգրավվեցին, եղավ շրջան, երբ ներգրավվեցին դատավորները, հետագայում՝ դատական դեպարտամենտի աշխատակիցները: Սակայն այս մոտեցումները բազմիցս են քննադատվել նույն Վենետիկի հանձնաժողովի եւ ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի ներկայացուցիչների կողմից, եւ անգամ մեր նախորդ եզրակացություններում հստակ նշում էինք, որ հանձնաժողովների ձեւավորման այն սկզբունքները, որոնք գործում էին այն ժամանակ եւ առ այսօր, ԿԸՀ եւ ԸԸՀ ձեւավորման հիմքում են: Եվ ահա, ես հիմա մեջբերեմ իրենց եզրակացությունից մի հատված. «Բոլոր այդ անդամները ունեն շատ մեծ քաղաքական շահ (քաղաքական ասելով՝ նկատի ունեմ՝ կուսակցական- Դ. Հ.), եւ մենք մտահոգիչ ենք համարում, որ չկան այնպիսի վստահելի ինստիտուտներ, որոնք դուրս են քաղաքական շրջանակներից, որոնք հնարավորություն կունենային նշանակելու ԿԸՀ անդամներ»: Նաեւ իրենց այս կարծիքի պատճառով մենք հետագայում առաջարկեցինք մեկ այլ մոդել՝ այն, ինչ կա նոր նախագծում: Սակայն հիմա էլ իրենք կարծես քննադատում են այս մոդելը՝ հիմա էլ խոսելով հակառակի՝ քաղաքական մոդելի նպատակահարմարության մասին: Կարծում եմ՝ իրենք իրենց հակասում են, եւ այստեղ կա որոշակի քաղաքական ճնշում: Ես կարող եմ հասկանալ իրենց որոշ մտահոգությունները, եւ դա պետք է քննարկենք հենց այն շրջանակներում, որ պետք է հնարավորինս հեռու լինենք կուսակցությունների կողմից ներկայացված անդամներից բաղկացած ընտրական հանձնաժողովներից:
– Երբ ասում եք, թե այստեղ կա քաղաքական ճնշում, ի՞նչ նկատի ունեք:
– Կարծում եմ, դա հետեւյալն է՝ հաճախ իշխանությունների առաջարկած որեւէ մոդել համարվում է վատը հենց միայն այն պատճառով, որ դա իշխանությունն է ներկայացրել, եւ դա չի վերաբերում միայն Հայաստանին, այլ երկրների պարագայում եւս այդպես է: Ես այս մոտեցման հետ դեռ կվիճեմ, եւ կարծում եմ՝ դեռ կգտնենք ողջամիտ լուծումները: Ուղղակիորեն չեմ կարող համաձայնել իրենց ներկայացրած եւս մի քանի առաջարկներին: Օրինակ, երբ խոսում են ընտրական հանձնաժողովների, մասնավորապես ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովների ղեկավարության մասին: Մենք այս ուղղությամբ շատ լուրջ քայլ ենք կատարել, հանձնաժողովների ղեկավար պաշտոնները զբաղեցնելու են անձինք, որոնք ոչ թե ընտրությունների արդյունքում են զբաղեցնում այդ պաշտոնը, ինչպես այսօր է, այլ՝ որոնք ներկայացնում են խորհրդարանի այս կամ այն խմբակցությունը: Սա շատ առաջադեմ մոտեցում է, եւ երբեք այդպիսի մոտեցում չենք ունեցել: Եթե անգամ վերցնենք այս պահին նախագծում ամրագրված մոդելը, դա նշանակում է, որ 60 տոկոս ԸԸՀ-ներում ընդդիմությունը ունենում է առնվազն մեկական ղեկավար պաշտոն:
– Իսկ փորձագետները առաջարկում են ավելի ընդլայնել ընդդիմության հնարավորությունները կամ դերակատարումը:
– Այո, նրանք առաջարկում են ավելի ընդլայնել ընդդիմության դերակատարումը, ես համաձայն չեմ այս դեպքում խոսել դիմություն-ընդդիմություն կատեգորիաների մասին: Ինձ համար ավելի ընդունելի է խոսել խորհրդարանական խմբակցությունների մասին, որովհետեւ ընդդիմություն կատեգորիան մեզ մոտ սահմանված է որպես կառավարության ձեւավորմանը չմասնակցած խորհրդարանական խմբակցություն: Եվ ես չէի ուզենա, որ արհեստական քայլեր լինեին տեղամասային հանձնաժողովներում բալանսը փոխելու համար: Ավելին, մենք պետք է խոսենք նաեւ խորհրդարանում ուժերի բաշխվածության մասին: Կարծում եմ՝ իրենց առաջարկած մոդելը լավագույնը չէ, մանավանդ՝ գաղտնիք չէ, որ խորհրդարանում քիչ տեղ ստացած կուսակցությունները հաճախ լինում են բավականին փոքրաթիվ եւ հնարավորություն էլ չունեն պատշաճ քանակի հանձնաժողովի անդամներ ապահովելու: Կարծում եմ, սխալ ընկալման կամ թարգմանության արդյունք է նաեւ հետեւյալ դրույթը: Երբ խոսք է գնում ԶԼՄ-ներում հարաբերական հավասարության մասին, փորձագետները ենթադրել են, որ հարաբերական հավասարությունը, տվյալ դեպքում՝ ԶԼՄ-ների կողմից ծածկույթ ապահովելը վերաբերում է խորհրդարանականում ներկայացվածությանը: Մինչդեռ այդպես չէ, եւ խոսքը ընդամենը նախընտրական քարոզչության ժամանակ ակտիվության մասին է:
– Տեսանկարահանման մասին եւս որոշ առաջարկներ են արված, Դուք դրանք ընդունելո՞ւ եք:
– Այո, փորձագետները համարում են, որ վստահված անձանց եւ դիտորդներին տեսանկարահանման հնարավորություն ընձեռելը կարող է լուրջ ճնշում կամ խոչընդոտ լինել ընտրողների համար: Սակայն ես գտնում եմ, որ սա շատ ավելի զսպող գործիք է, որպեսզի վստահված անձինք կամ դիտորդները հնարավորություն ունենան տեսանկարահանման միջոցով ամրագրելու ընտրախախտումները, եթե դրանք կլինեն:
– Դաշնակցությունն առաջարկել էր ամբողջովին տեսանկարահանել ընտրատեղամասը, այս առաջարկի կապակցությամբ եւս իրենք կարծիք հայտնել են:
– Առաջարկել են առանձնահատուկ ուշադրություն դարձնենք այդ առաջարկությանը, շատ զգուշորեն մոտենանք դրան: Ես կարծում եմ, մենք իսկապես զգույշ ենք մոտեցել: Մենք գտնում ենք, որ չպետք է խախտել քվեարկության գաղտնիությունը: Սակայն ինձ թվում է՝ դա լրջորեն կսահմանափակի նաեւ ընդդիմության տեսանկարահանելու եւ հնարավոր խախտումներն ամրագրելու հնարավորությունը:
