Որպես հայ քրիստոնեայ եւ Եղեռնին մորթուած իմ մեծ հայրերուս թոռնուհի, ինծի իրաւունք կը վերապահեմ ձեր թերթի միջոցով վիրաւորանքս ու զայրոյթս յայտնելու ձեռնարկի մը մասին: Ձեզ գրելու բուն շարժառիթը վերջերս տեղի ունեցած համերգէն մը ստացած տպաւորութիւնս է, որու մասին կը փափագիմ անկեղծորէն արտահայտուիլ:
Նախ ըսեմ, որ գնահատելի է որեւէ միութեան կազմակերպած ձեռնարկ՝ ի շահ եկեղեցւոյ կամ կազմակերպութեան, եւ կամ դպրոցի:
Որքան հաճելի էր տեսնել վերոյիշեալ համերգին տիկիններու եւ պարմանուհիներու հեզասահ պարելը մեր հայկական գեղջկական եւ ժողովրդական երաժշտութեան հնչիւններու տակ: Վստահաբար զուարճալի երեկոյ մը պիտի վայելեինք, մէկ էլ նուագածուները սկսան թուրքերէն երգեր հրամցնել մեզ: Այս բաւարար չէր, Ազնաւուրի «Մամա» երգը թուրքերէ՞ն: Միտքս եկաւ մեծ երգչին մէկ խօսքը, ուր կըսէ. «Ամեն անգամ երբ Թուրքիոյ մէջ երկրաշարժ կըլլայ՝ այդ մեր նահատակներու ոսկորներն են, որ կը ցնցեն…»: «Մաման» յիշեցուց զիս բարեկամուհիիս մեծ մօր սրտաճմլիկ վախճանը, երբ թուրքեր «խանչալով» փորը կճեղքեն եւ բէբէքը սուրի ծայրին անցնելով կը ճօճեն օդին մէջ՝ ցինիկաբար հռհռալով: Բեմին հանդիպակաց պատի ետին մեր մեծ երգահանի նկարն էր, խեղճ իմ Կոմիտասի- մեկ անգամ եւս պիտի խելագարիս, ելիր, ըսի, Սիամանթօյին հետ, 96 տարի ետք արթնացուր այս ամբոխը:
Հասկանալի է, որ մեր աւագ սերունդը թրքական մշակոյթի մէջ ապրեցան, հասակ առին, հիմա չկան ողորմածները, չենք կարծեր, որ ժամանակը անցած է մեր վրայէն թօթափելու թրքամէտ սովորոյթները:
Յիշենք Սիամանթօյի «Պարը», ուր հայ մերկացած հարսերուն կստիպեն «մեյդանի» մէջ պարել եւ քարիւղ ցանելով վրանին՝ կայրեն անոնց ու եկեղեցւոյ դռները ամուր գոցելով ժողովրդին ողջակիզելու անմարդկային, ճիւաղային արարքը: Ո՞ր մէկը թուենք… Ամօթ, ամօթ մեզի, եթե պիտի մոռնանք մեր նահատակները: Պարե՞լ, թուրքական նուագո՞վ, հապա մեր սուրբ ուխտը… Ոչ երբեք, ոչ երբեք: Այո, պարել ու երգել հայկական հարուստ երաժշտութեան հնչիւններու տակ՝ բարձր պահելով մեր նահատակներու արիւնով լեցուած կարմիր ջահը եւ ոչ թե տեղքայլ ընել, դժբախտաբար, ճահճացած ամբոխի մը մակարդակով:
Սրահէն դուրս ելլա վիրաւորանքը սրտիս մէջ, մինչեւ տուն լացի ու լացի, արժանապատվութիւնս էր անարգուած, կրկնակի, եւ թուրքի, եւ հայու կողմէ:
Փակագիծերու մէջ կուզեմ նշել, որ չեմ այպաներ մեր թրքախօս հայրենակիցները, որոնք Թուրքիոյ մէջ ծանր ճնշումներու տակ, հերոսաբար պահեցին իրենց լեզուն ու մշակոյթը, եւ հիմա մեզ կմիանան վերալիցքավորվելու: Հարգանք իրենց:
Ներկայիս աշխարհի գրեթե բոլոր երկիրներու մէջ ոչ մէկ հալածանք, խոչընդոտ կայ մեր լեզուին կամ մշակոյթին հանդէպ: Ուրեմն ինչո՞ւ թուլանալ եւ հրաժարիլ:
