«ՍԱՐԴԱՐԱՊԱՏՆ» ԱՅԼԸՆՏՐԱՆՔ ԱՌԱՋԱՐԿԵՑ

Բայց եթե որեւէ մեկը չի լսելու շարժման հորդորները, ուշ թե շուտ այն «Սարդարապատն» ինքն է կենսագործելու

Հինգշաբթի իր ասուլիսում Հայ ազգային կոնգրեսի համակարգող Լեւոն Զուրաբյանը հարցին՝ ինչո՞ւ ՀԱԿ-ը մարտի 1-ի հանրահավաքում «Սարդարապատ» շարժման նախաձեռնող Ժիրայր Սեֆիլյանին թույլ չի տվել ելույթ ունենալ, պատասխանել էր, թե դա հանրահավաքի կազմակերպիչների իրավունքն է՝ առանց մանրամասնելու մերժման պատճառները: Երեկ «Առավոտի» նույն հարցին ՀԱԿ մամուլի խոսնակ Արման Մուսինյանը պնդեց, թե Զուրաբյանը դրան արդեն պատասխանել է: «Առավոտը» այդ եւ այլ հարցերի շուրջ երեկ զրուցեց Ժիրայր Սեֆիլյանի հետ: Վերջինս նախ՝ ասաց, թե թյուրըմբռնում է եղել, եւ որ ելույթ ունեցողը ոչ թե ինքը, այլ «Սարդարապատի» մեկ այլ ներկայացուցիչ էր լինելու: Ինչ վերաբերում է մերժման պատճառաբանություններին, ապա Ժ. Սեֆիլյանի փոխանցմամբ՝ այդպիսիք չեն եղել. «Փետրվարի 28-ին ես խոսել եմ Լ. Զուրաբյանի հետ եւ ասել, որ «Սարդարապատը» պիտի Տիգրան Կարապետյանի հանրահավաքում ելույթ ունենա եւ ցանկություն ունի մարտի 1-ի հանրահավաքում էլ իր խոսքն ասել: Նա այդ պահին ինձ հստակ պատասխան չտվեց՝ ո՛չ այո ասաց, ո՛չ էլ ոչ, ընդունեց ի գիտություն: Դրանից հետո ես նաեւ հրապարակավ էի ասել մեր ցանկության մասին: Հաջորդ օրը, հանրահավաքի ընթացքում, ես էլի մոտեցել եմ նրան, եւ նա ինձ չի հարցրել՝ ով պիտի խոսի, եւ ոչ էլ հարցրել է, թե ելույթի բովանդակությունն ինչպիսին է լինելու: Նա ուղղակի փոխանցեց, որ իրենք նպատակահարմար չեն գտնում, որ «Սարդարապատից» որեւէ մեկն այդ օրը ելույթ ունենա»: Սեֆիլյանի ասելով, ինքն այլեւս չի էլ հարցրել այդ որոշման պատճառը՝ «պատասխանը լսելուց հետո այն որպես ի գիտություն եմ ընդունել եւ վերջ»: Մեր հարցին, թե՝ այդուամենայնիվ, կա՞ն ենթադրություններ, թե ինչու մերժվեց այդ ելույթը, պարոն Սեֆիլյանը փորձեց կռահել. «Մեկը, թերեւս, այն է, որ մարտի 1-ը, լինելով իշխանությունների համար բավականին լարված օր, նրանք կարող էին ՀԱԿ-ի վրա ուղղակի կամ անուղղակի ճնշում գործադրել, որ այդ ելույթը տեղի չունենա։ Երկրորդ, հնարավոր է, որ ՀԱԿ-ը ծանոթ լինելով մի օր առաջ հնչած ելույթի բովանդակությանը՝ միգուցե չի ուզել, որ նույնաբովանդակ ելույթ հնչի նաեւ այդ հանրահավաքում, որովհետեւ այդ ելույթում մեր հստակ մարտավարական տարակարծությունը մենք բարձրաձայնելու էինք, ինչն էլ բուռն կերպով էր ընդունվելու ժողովրդի կողմից: Իհարկե, սրանք միայն ենթադրություններ են, բայց հստակ պատասխանը նրանք պետք է ասեն»: Միաժամանակ տեղի ունեցածի առնչությամբ Ժ. Սեֆիլյանը նաեւ տարակուսեց՝ շեշտելով. «Այդ հարթակը ոչ մեկի սեփականությունը չէ, եւ մենք Համաժողովրդական շարժմանը մասնակցել ենք հենց համաժողովրդական լինելու պատճառով: Եվ եթե այսօր այդ հարթակը փորձում են հեռու պահել այս կամ այն քաղաքական հոսանքից, կարծում եմ, արդեն շարժումը զրկում են համաժողովրդական լինելու պատվից»:

Սեֆիլյանին հարցրինք՝ ինչպե՞ս է պատկերացնում իր գլխավորած «Հայ կամավորականների համախմբում» նախաձեռնության եւ իր հետագա մասնակցությունը ՀԱԿ-ին: Նա պարզաբանեց. «Ես բազմաթիվ անգամ եմ ասել, որ ՀԱԿ-ը մեզ համար, ինձ համար մի մարմին չէ կամ ինչ-որ ուխտ չէ, որին անդամագրվեմ կամ ոչ: Ես վերաբերվել եմ ՀԱԿ-ին որպես համաժողովրդական շարժման։ 2008-ի համապետական ընտրությունների եւ հետընտրական գործընթացների ժամանակ բանտում գտնվելու ընթացքում ես եւ «Հայ կամավորականների համախմբում» նախաձեռնությունը փորձել ենք աջակցել Տեր-Պետրոսյանին եւ եղել ենք ավելի շատ ոչ թե նրա, այլ մեր ժողովրդի կողքին: Այժմ ես «Սարդարապատ» շարժման նախաձեռնող խմբի ամդամներից մեկն եմ եւ այդ խմբից միակն եմ, որ որպես «Հայ կամավորականների համախմբման» համակարգող՝ առնչություն եմ ունեցել ՀԱԿ-ի հետ։ «Սարդարապատի» նախաձեռնող խումբը, մեր համախոհները շարունակելու են լինել մեր ընդվզող ժողովրդի կողքին՝ որ առաջնորդող խմբի կողքին էլ որ նա լինի եւ ում հանրահավաքին էլ որ նա մասնակցի: Մենք լինելու ենք այն ժողովրդի հետ, որը դրսեւորում է իր քաղաքացիական կեցվածքը»: Ինչ վերաբերում է ՀԱԿ-ի ձեւավորման հռչակագրի տակ Սեֆիլյանի ստորագրությանը, ապա ընդդիմադիր գործիչն ասաց. «Մենք որեւէ ընդդիմադիր քաղաքական կառույց քանդող չենք, թեեւ ի սկզբանե դեմ ենք եղել ՀԱԿ-ի նման կառուցվածքին, բայց հանուն մեր ժողովրդի միակամության մենք՝ «Հայ կամավորականների համախմբումը», ստորագրել ենք ՀԱԿ-ի հռչակագրի ներքո։ Դա մնում է ուժի մեջ, եւ մենք տեր ենք մեր հայտարարությանը: Բայց Կոնգրեսը փոխանակ ավելի ընդլայնելու իր շրջանակները, կարծես նմանվում է կուսակցության: Սա է մեզ մտահոգում»:

Անդրադառնալով ՀԱԿ-ի հայտարարությանը, այդ թվում՝ պահանջների բովանդակությանը՝ Ժ. Սեֆիլյանը փաստեց. «Առհասարակ մենք այդ մարտավարությանը դեմ ենք այն իմաստով, որ մեզ համար հստակ է. մինչեւ այս ռեժիմը չտապալվի՝ որեւէ իմաստ չունի ո՛չ ընտրությունների մասին խոսել, ո՛չ էլ այս կամ այն բարեփոխումների մասին մտածել: Դիկտատորների օրոք երբեք չի լինում վատից դեպի ինչ-որ մի քիչ լավի անցում: Միշտ լինում է վատից ավելի վատ: Այս oրինաչափությունը լավ հասկանալով՝ մենք ոչ մի հույս էլ չենք տածում, որ դիկտատորը կարող է որեւէ դրական քայլեր կատարել այս օրերի ընթացքում»: Ըստ այդմ, ո՞րն է Ժ. Սեֆիլյանի եւ նրա զինակիցների՝ առկա վիճակը հաղթահարելու դեղատոմսը: Շարժման հայտարարության մեջ ասվում է՝ «Ո՛չ ընտրություններին» կարգախոսի եւ ուղիղ ժողովրդավարության ճանապարհով իշխանափոխության հասնելու տարբերակի մասին: Ո՞րն է այդ տարբերակը՝ քաղաքացիական անհնազանդության դրսեւորո՞ւմը, ապստամբությո՞ւնը կամ արյան գնով համակարգ փոխե՞լը: «Այլընտրանքը, որը մենք առաջարկում ենք՝ ուղիղ ժողովրդավարություն, նշանակում է, որ երբ ժողովուրդը զրկված է քվեաթերթիկով իշխանություն ձեւավորելու հնարավորությունից, նրան մնում է միայն տապալել առկա ռեժիմը եւ միայն դրանից հետո ձեւավորել նոր իշխանություն: Ինչպե՞ս է դա արվելու: Դա արվելու է միմիայն ժողովրդի կամքի պարտադրմամբ: Մեր շեշտադրումը նաեւ այն է, որ դա հնարավորինս պետք է կազմակերպված անել: Այդ ժողովրդական անհնազանդությունը, ընդվզումը, ըմբոստությունը մտնում են այդ կազմակերպվածության մեջ, որի արդյունքում այս ռեժիմը հնարավոր կլինի տապալել: Իսկ կազմակերպված լինել նշանակում է. նախ՝ չափել ռեժիմի հնարավորությունը եւ ըստ այդմ՝ այնպիսի քայլեր կատարել, որ հակառակորդը բողոքի ընթացքի դեմն առնելու ոչ մի ելք չունենա: Այդ ժամանակ է, որ ռեժիմը կամ պիտի ձեռքերը վեր բարձրացնի, կամ փախնի երկրից: Ուրիշ ճանապարհ մենք չենք տեսնում»:

Բայց 2008-ին, թերեւս, համոզվեցինք, որ իշխանությունը հենց այնպես «չի հանձնվելու» ու, թերեւս, էլի կփորձի բիրտ ուժ կիրառել, նույնիսկ արյուն թափել, ինչպես դա եղավ մարտի 1-ին, երբ ցուցարարներն անգամ իշխանությունը տապալելու մտադրություն էլ չունեին: Մեր այս դիտարկմանն ի պատասխան՝ Ժ. Սեֆիլյանը հակադարձեց. «Առավել եւս, որ մենք «Մարտի 1» ենք տեսել, ունենք 10 զոհ, որոնց ես անվանում եմ անկախության նահատակներ, մենք պետք է զգույշ եւ կազմակերպված լինենք, որպեսզի չկրկնվի դա: Իսկ արյուն թափել-չթափելու ընտրությունը պիտի կատարի ռեժիմը: Նա պիտի որոշի՝ ուզում է հեռանալ արյուն թափելո՞վ, թե՞ առանց դրա: Լավ կլիներ, որ նրանք հասկանային, որ մեկ անգամ արդեն արյուն թափել են, եւ եւս մեկ անգամ դա անելն իմաստ չունի: Իսկ եթե նրանք այս անգամ եւս ընտրեն բռնության միջոցը՝ «Սարդարապատ» շարժումը չի ընկրկի»: Ժ. Սեֆիլյանը համոզմունք հայտնեց, որ մեր երկրում կա պատրաստված ու պատրաստակամ ժողովուրդ, ու «մնում է միայն, որ հայտնվեն ճիշտ կազմակերպիչներ»:

Հարցին՝ «Սարդարապատը» պատրա՞ստ է դրա կազմակերպիչը դառնալ, շարժման ներկայացուցիչն արձագանքեց. «Մենք վաղ թե ուշ դա իրականացնելու ենք, բայց քանի որ ամեն մի օրը մեր երկրի համար շատ թանկ է նստում, մենք այսօր էլ պատրաստ ենք այդ հարցում համագործակցել որեւէ անկեղծ ուժի հետ, իսկ եթե այս ընթացքում որեւէ մեկը մեր հորդորները չի լսելու՝ ուշ թե շուտ այն, ինչ ես ասում եմ, «Սարդարապատն» անելու է»: