«ՈՉ ՄԻ ՄԻՋԱԴԵՊ ՉԻ ԿՈԾԿՎԵԼՈՒ, ՈՉ ՄԻ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆ ԱՆՊԱՏԻԺ ՉԻ ՄՆԱԼՈՒ»

«Առավոտի» բացառիկ հարցազրույցը պաշտպանության փոխնախարար, գեներալ-մայոր Վլադիմիր Գասպարյանի հետ

Սկիզբը՝

– Կիրթ, դաստիարակված մարդը գնում է բանակ եւ ընկնում է կրիմինալիզացված միջավայր…

– Բանակում կրիմինալիզացված միջավայր չկա: Դուք ի՞նչը նկատի ունեք:

– Բարքերը, մտածելակերպը, բառապաշարը:

– Բանակում զինծառայողները խոսում են այն լեզվով, որը դուք եք նրանց սովորեցրել, դավանում են այն արժեքները, որոնք դուք եք նրանց ներարկել: Դուք՝ ծնողներդ, դպրոցը, փողոցը, լրատվամիջոցները, հատկապես հեռուստատեսությունը՝ իր կրիմինալ սերիալներով եւ բռնության անվերջ տեսարաններով: Մենք ստանում ենք, կոպիտ ասած, մարդկային այն «հումքը», որը դուք եք մեզ տրամադրում, չենք կարող նոր «հումք» ստեղծել, կարող ենք միայն հղկել այն, ինչ կա: Մեր գերխնդիրն է ստեղծել ավանդույթներ՝ պատվի, հայրենասիրության մասին հստակ պատկերացումներ: Եվ նորից՝ դա բանակը միայնակ չի կարող անել, դա պետք է անի ամբողջ հասարակությունը: Թե չէ՝ մեղադրելը հեշտ է:

– Արդեն երեք տարուց ավելի է՝ կառավարության շենքի մոտ ցույց են անում Տիգրան Օհանջանյանի ծնողները: Նրանք վստահ են, որ իրենց որդին չի էլեկտրահարվել՝ նրան սպանել են:

– Ես մի քանի անգամ հանդիպել եմ Տիգրանի ծնողների հետ: Ինձ համար ակնհայտ է, որ նախկինում այդ գործով քննիչները սխալներ են թույլ տվել: Այժմ բողոքողները ունեն փորձաքննության խնդիր, եւ ես աշխատում եմ ընդառաջ գնալ նրանց: Ինչպես այս, այնպես էլ բոլոր նման դեպքերում, ես խորհուրդ կտայի խնդիրը չքաղաքականացնել, չօգտագործել մարդկանց վիշտը քաղաքական նպատակների համար, չխոսել ողբերգական միջադեպերի մասին քաղաքական լեքսիկայով: Դա ամենեւին չի նպաստում խնդիրների լուծմանը:

– 2007 թվականին տեղի ունեցած այդ դեպքի կապակցությամբ օրվա պատասխանատու Կարախչյանին եւ հերթապահ Մարգարյանին նկատողություն էին հայտարարել: Սակայն հետագայում նրանք ստացել են մայորի, իսկ այնուհետեւ՝ գնդապետի կոչումներ:

– Այդ կամ այն սպան կարող է սխալի համար պատժվել, իսկ հետո լավ ծառայության համար խրախուսվել: Ես այստեղ որեւէ արտառոց բան չեմ տեսնում:

– Երբ ես youtub-ում տեսա կադրերը, որտեղ սպան ստորացնում է զինվորներին, բնական է, որ միանգամից այդ զոհերի տեղը պատկերացրեցի իմ երեխային եւ մեծ ցանկություն ունեցա այդ սադիստին ոչնչացնելու: Իսկ Դուք ի՞նչ զգացիք:

– Ես չէի հավատում, որ դա տեղի է ունեցել մեր բանակում: Աշխատելով այդ գործի վրա՝ դարձյալ չէի ուզում հավատալ: Ինչ վերաբերում է Ձեր ասածին… Երբ մենք ձերբակալեցինք մայոր Սասուն Գալստյանին, ինձ զանգահարեցին բազմաթիվ հայտնի դեմքեր, այդ թվում՝ պատգամավորներ, եւ ցանկություն հայտնեցին գալ եւ հաշվեհարդար տեսնել այդ անձնավորության հետ: Ես դա ոչ միայն չեմ խրախուսում, այլեւ խստորեն հրահանգել եմ, որպեսզի այդ մայորի գլխից հանկարծ մազ չպակասի: Որովհետեւ, եթե ես ապտակեմ այդ մարդուն, ապա ինչո՞վ եմ նրանից տարբերվելու: Մի բանի վրա էլ եմ ուզում Ձեր ուշադրությունը դարձնել: Զինծառայողներից մեկի հայրը, որը կատարել է այդ տեսագրությունը, փոխանակ այն youtub գցելու, պետք է գար մեզ մոտ: Պատկերացրեք, որ այդ «երեւույթը», ենթադրենք, մոլագար լիներ, եւ այն ժամանակ, որ մենք նրան փնտրում էինք, մի քանի մարդու վնաս տար: Ես կարծում եմ, որ տվյալ ծնողի վարքը բարոյական չէր:

– Կա երկու տեսակետ սպայակազմի վերաբերյալ: Նրանք, ովքեր մասնակցել են պատերազմին, առավել լկտի են եւ «հաբրգած», եւ հակառակը՝ հենց այդպիսիներն են ամենաշատը դողում զինվորի վրա:

– Ես այդպիսի տարանջատում չէի անի: Մենք, ընդհանուր առմամբ, հրաշալի սպայակազմ ունենք: Թե պատերազմին մասնակցածների եւ թե չմասնակցածների ճնշող մեծամասնությունը հայրենիքին նվիրված եւ զինվորների նկատմամբ հոգատար հրամանատարներ են: Որպես բացառություն՝ թե կռվածների եւ թե չկռվածների մեջ կան նաեւ Ձեր ասած «հաբրգածները»: Բնականաբար, ազատամարտին մասնակցելը ոչ մեկին իրավունք չի տալիս դրսեւորել սպային ոչ վայել վարք: Մենք այդպիսիներին «ցտեսություն» ենք ասել, եթե այսօր չենք ասել, վաղն անպայման կասենք: Բայց, համաձայնեք, աններելի շռայլություն կլիներ հրաժարվել մարտական փորձ ունեցող սպաներից, եթե նրանք լավ են ծառայում: Իսկ այդպիսիք, կրկնեմ, ճնշող մեծամասնություն են կազմում:

– Բանակում կատարվել է հանցագործություն: Գործը, ընդունենք, նորմալ քննվել է եւ ուղարկվել է դատարան: Դատարանները մեզանում անկախ են համարվում եւ երբեմն այս գործերով անհասկանալի որոշումներ են ընդունում:

– Այստեղ իսկապես կա խնդիր: Մենք ասում ենք՝ «ոչ խաղաղություն, ոչ պատերազմ», բայց, իմ կարծիքով, պատերազմն իրականում շարունակվում է՝ հակառակորդի հետ կնքված է հրադադարի եւ ոչ թե խաղաղության պայմանագիր: Այդ պայմաններում ռազմական տրիբունալները, ինձ թվում է, միանգամայն արդարացված կլինեն: Կամ, եթե դա հակասում է Հայաստանի ստանձնած միջազգային պարտավորություններին, ապա այն դատավորները, որոնք որոշում են ընդունում բանակի գործերով, այս բնագավառում թող գոնե որոշ չափով մասնագիտացված լինեն: Թող երբեմն լինեն զորամասերում եւ խրամատներում, որպեսզի հասկանան, թե ում եւ ինչի համար են դատում: Թող հասկանան, թե ինչ է նշանակում, երբ, օրինակ, զինծառայողներին ստորացնում են կամ նրանցից փողեր են հավաքում: Ի դեպ, ասեմ, որ ծնողների բողոքները դատարաններից մի քանի անգամ ավելի շատ են, քան մեզնից:

– Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այն պահանջներին կամ պնդումներին, որ պաշտպանության նախարարը պետք է հրաժարական տա:

– Ես սպա եմ. որպես սպա եւ որպես մարդ՝ խիստ բացասաբար եմ վերաբերվում, երբ ստորադասը գովաբանում է վերադասին: Նման բաները միշտ իմ մեջ նողկանք են առաջացնում: Բայց Սեյրան Օհանյանի մասին ես ինձ իրավունք եմ վերապահում խոսելու որպես մարտական ընկերոջ: Նա պատմական այս ժամանակի համար պաշտպանության լավագույն նախարարն է, նա մի մարդ է, որ գտնվում է ճիշտ իր տեղում: Սեյրան Օհանյանի մեջ միաձուլվում են հայրենասիրությունը, պրոֆեսիոնալիզմը, պարկեշտությունը եւ ինտելեկտը՝ այն հատկանիշները, որոնք այսօր խիստ անհրաժեշտ են մեր բանակին: