«ԼՍՈՒՄՆԵՐԸ ՊԵՏՔ ՉԷ ՎԵՐԱԾԵԼ ՄԻՏԻՆԳԻ»

ԱԺ պատգամավոր, հանձնաժողովի նախագահ Արտակ Դավթյանը հուսով է, որ «Լեզվի մասին» օրինագծի շուրջ լսումները չեն վերածվի հանրահավաքի, այլ կլինեն կառուցողական քննարկումներ:

Երկուշաբթի Ազգային ժողովի կրթության, գիտության, մշակույթի, երիտասարդության եւ սպորտի հարցերի մշտական հանձնաժողովը կազմակերպել է լսումներ՝ կառավարության ներկայացրած եւ խորհրդարանի կողմից առաջին ընթերցմամբ ընդունված այնքան աղմկահարույց «Լեզվի մասին» օրինագիծը քննարկելու նպատակով: Մինչ այդ զրուցեցինք հանձնաժողովի նախագահ Արտակ Դավթյանի հետ՝ հասկանալու համար, թե ինչ են տալու այս լսումները, լինելու են կոնկրետ եւ օգտակա՞ր, թե՞ պարզապես հերթական «թռչնակ» նկարելու միջոցառում է, եւ ընդդիմախոսների կարծիքները հաշվի չեն առնվելու: Հանձնաժողովի նախագահ Արտակ Դավթյանը «Առավոտի» հետ զրույցում ասաց, թե «Լեզվի մասին» գործող օրենքը մեր ունեցած օրենքներից ամենահիմնարարներից է եւ ընդունումից ի վեր ոչ մի փոփոխության չի ենթարկվել, իսկ սա նշանակում է, որ այդ օրենքը իր մեջ պարունակում է ավանդույթների պահպանման իմաստ. «Համոզված եմ, որ ընդհանրապես արժեհամակարգը առանց պահպանողականության չի լինում: Եթե չկա պահպանողականություն ասածը, չկա նաեւ արժեքային համակարգը: Պատահական չի, որ, օրինակ, ԱՄՆ-ում իրենց Սահմանադրությունը գործում է 200 տարուց ավելի եւ այդ ընթացքում գրեթե փոփոխությունների չի ենթարկվել: Իրենք ունեն իրենց տաբուները, ընկալում են հետեւյալ կերպ՝ սա է այն հիմքը, որի վրա կառուցվում է իրենց երկիրը, իսկ սրանք տաբուներն են, որոնց չի կարելի ձեռք տալ: Իսկ մենք, ցավոք, այդպես չենք վարվում, եւ շատ վատ է, որ այդպես չենք վարվում: Եվ երբ մենք անընդհատ ասում եք ազատականացում, ազատություն եւ այլն, դա ենթադրում է որոշակի արժեքային համակարգ, որը հենց այդ պահպանողականությունն է, եւ եթե չկա այդ պահպանողականությունը, ուրեմն չկան նաեւ սահմաններ: Ես հասկանում եմ, որ ստեղծագործ աշխատանքի համար սահմաններ չպիտի լինեն, սահմաններ չեն ճանաչում մշակույթը, խոսքի ազատությունը, որ ուղղված չի որոշակի հակաօրինական կոչերի եւ գործողությունների եւ այլն: Բայց զուտ արժեհամակարգի պահպանման համար պետք է լինեն որոշակի տաբուներ»: Ի պատասխան մեր հարցին՝ փաստորեն, ներկայացնելով «Լեզվի մասին» օրինագիծը, որը առաջացրեց մեր հասարակության վրդովմունքը, կառավարությունը փորձեց խախտե՞լ այդ տաբուները, պարոն Դավթյանն ասաց. «Ես հարցը գաղափարական հենքի վրա եմ ուզում տեսնել: Իրականում տաբու է մեզ համար առաջին հերթին նաեւ հայոց լեզուն՝ որպես մեծագույն արժեքներից մեկը: Ցանկացած լավ, հրաշալի նախաձեռնություն, որը կարող է վնասել մեր լեզվի զարգացմանը, մեր լեզվի հանդեպ պաշտամունքի հիմքերի խաթարմանը, իհարկե, ընդունելի չէ, եւ մենք պիտի զերծ մնանք նմանատիպ քայլերից: Սա՝ մի կողմից, իսկ մյուս կողմից՝ բնական է, որ կյանքը եւ զարգացումը նոր պայմաններ են առաջարկում, եւ այդ պայմաններից մեկն էլ մեր կրթական համակարգի ինտեգրումն է համաշխարհային կրթական համակարգին: Կարծում եմ՝ այս բուռն քննարկումները ուղղված են նրան, թե ինչպես անենք, որ մի կողմից՝ այն տաբուն, որ ֆիքսված է «Լեզվի մասին» օրենքի երկրորդ հոդվածում, այն է. «ՀՀ-ում կրթության եւ դաստիարակության լեզուն գրական հայերենն է»: Եվ՝ վերջակետ է դրված: Հիմա, ինչպե՞ս անենք, որ մի կողմից՝ պահպանենք այս արժեքը կամ տաբուն, իսկ մյուս կողմից՝ փորձենք նաեւ մեր հանրակրթական համակարգը այլ կրթական համակարգերի հանդեպ, որոնք այսօր համարվում են լավագույնը, հասցնել ինչ-որ համադրելի կամ համեմատելի դիրքերի: Կամ, այլ կերպ ասած՝ ինչպե՞ս անել, որ կրթական ծրագրերը, որոնք որոշ հաջողությամբ գործում են այլ երկրներում, կարողանանք տեղայնացնել նաեւ մեզ մոտ՝ չվնասելով, իհարկե, այն, ինչի մասին խոսում էի: Եվ այս հարթությունում մենք պիտի փորձենք գտնել ճիշտ լուծումը»:
«Առավոտը» հետաքրքրվեց՝ հրավիրվելո՞ւ են լսումներին այն գործիչները, կազմակերպությունները, որոնք հատկապես էին ակտիվ հանուն հայոց լեզվի շարժման ընթացքում եւ կտրուկ դեմ են օրենքի փոփոխություններին, եւ եթե հրավիրված են, արդյոք հաշվի՞ են առնվելու նրանց կարծիքները: Մեր զրուցակիցն ասաց, թե հրավիրված են նաեւ նրանք, ովքեր դեմ են արտահայտվել: Հրավիրված են մասնագետներ, դպրոցների տնօրեններ, հասարակական, քաղաքական գործիչներ, Հանրային խորհրդի անդամներ: Սակայն կան կազմակերպություններ, որոնք ցանկություն են հայտնել, ասենք, 30 հոգով ներկա գտնվել այս լսումներին, սակայն զուտ տեխնիկական պատճառներով դա հնարավոր չէ: Ասաց, որ եղել են եւ հեռախոսազանգերով հրավերներ, իսկ լսումների մասին տեղեկությունը տեղադրված է խորհրդարանի կայքէջում. «Մյուս կողմից, պետք է հասկանանք, որ միտինգային տրամադրություններն ամենեւին էլ չեն օգնելու արդյունավետ լսումներ կազմակերպելու հարցում, որովհետեւ եթե իրենց սպասածից հակադիր կարծիք կամ տեսակետ արտահայտվի, եւ դա խանգարվի սուլոցներով եւ փորձ արվի չլսել, դա չի լինի ամենաարդյունավետ ճանապարհը»: Մեր դիտարկմանը՝ այնուամենայնիվ, կա՞ այդպիսի մտավախություն, հանձնաժողովի նախագահն ասաց, թե ինքը նման մտավախություն չունի, բայց եթե լինեն նման դեպքեր, ինքն ունի բավարար համբերություն, եւ կպահանջի, որ բորբոքվածները հանդարտվեն, եւ քննարկումները շարունակվեն: