«ԵՍ ԱՐՀԵՍՏԱԿԱՆ ՄԻԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐԻՆ ԴԵՄ ԵՄ»

Ասում է «Ժառանգություն» կուսակցության վարչության փոխնախագահ Ռուբեն Հակոբյանը

– Թեեւ մինչեւ ընտրություններ դեռ բավական ժամանակ կա՝ մանավանդ վերջին օրերին ասուլիսային հիմնական հարցադրումներն ընտրություններին մասնակցության ձեւաչափի, հնարավոր դաշինքների եւ այս կամ այն գործչի թեկնածությունը պաշտպանելու մասին են: Ո՞րն է նման վաղաժամ աժիոտաժի պատճառը՝ գուցե թեմաների ամառային սակավությո՞ւնը, թե՞ քաղաքական ուժերն իրոք արդեն լրջորեն նախապատրաստվում են ընտրություններին:
– Այս ամենը բնական եմ համարում, քանի որ արդեն կարճ ժամանակ՝ մոտ 1,5 տարի է մնացել մինչեւ խորհրդարանական ընտրություններ, ինչը շատ նորմալ մեկնարկային շրջան է դիտվում: Ուղղակի այս նախապատրաստական փուլին հավելյալ արագություն է հաղորդում այն հանգամանքը, որ ինչ-ինչ զարգացումների դեպքում Հայաստանում հնարավոր են արտահերթ ընտրություններ: Օրինակ, Արցախի «ստատուս քվոյի» որեւէ աննշան փոփոխություն, կարծում եմ, Հայաստանում կարող է առաջացնել իշխանափոխության հարց:
– ՀՀԿ խմբակցության ղեկավարն ասուլիսում արդեն իսկ ուրվագծել է ապագա ԱԺ-ի մոտավոր պատկերը, ընդ որում՝ այս առումով հարցական համարելով «Ժառանգության» ներկայությունը, «Սոցիոմետրի» ղեկավարը սկսել է հրապարակել վարկանիշներ եւ այլն: Կարծում եք, որ նաեւ վաղաժամ չէ 1,5 տարի առաջ նման կանխատեսումներ անե՞լը:
– Վաղաժամ կլիներ, եթե իբրեւ աներկբա ճշմարտություն ընդունվեր այն, ինչ ասել է, ասենք, ՀՀԿ խմբակցության ղեկավարը: Բայց դրանք աներկբա ճշմարտություններ չեն, եւ որեւէ մեկը չի կարող հիմա նման միանշանակ պնդումներ անել: Ես հակառակ կարծիքի եմ՝ նկատի ունենալով, որ, ի վերջո, Հայաստանն այս 20 տարվա ընթացքում որոշակի քաղաքական ավանդույթներ է ձեռք բերել, որոնք բացարձա՛կ չեն ենթարկվում քաղաքական զարգացումների դասական տրամաբանությանը: Այսինքն՝ մի կողմից ասվում է, թե հնարավոր չէ, որ 1-2 տարվա ընթացքում նոր ուժ ձեւավորվի եւ դերակատար դառնա քաղաքական ասպարեզում, մյուս կողմից՝ Հայաստանն ապացուցել է, թե հնարավոր է, որ 1-2 տարվա ընթացքում նման ուժ ստեղծվի եւ այն խորհրդարանում դառնա մեծությամբ երկրորդ քաղաքական ուժը: Եվ երկրորդը՝ Հայաստանն արդեն ունի ավանդույթ, թե հնարավոր է, որ 70-75%-անոց ուժը մի գիշերում փլուզվի եւ հետագայում հազիվ 1% հավաքի ընտրություններում: Այսինքն՝ այս կանխորոշումները, որոնք ուզում են անել դասական օրինաչափությունների հիմքերի վրա, կապ չունեն Հայաստանի հետ:
– Դե, եթե Հայաստանի «ավանդույթների» մասին ենք խոսում՝ պետք է արձանագրենք, որ դրանցից մեկն էլ այն է, որ մինչեւ իսկ ԱԺ ձեւավորումը՝ իշխող ուժերն արդեն կանխորոշում են՝ հատկապես ո՛ր ընդդիմադիր ուժին է այնտեղ տեղ հատկացվելու եւ քանի՛ տոկոս է տրվելու: Այս առումով՝ այն, ինչ արդեն ազդարարվում է, թե առաջին տեղում էլի ՀՀԿ-ն է լինելու, 2-րդ տեղում՝ ԲՀԿ-ն եւ այլն՝ արդյոք Ձեզ համար մտահոգի՞չ չէ:
– Ինձ բացարձակապե՛ս չի մտահոգում, թե ինչ են ասում իշխող ուժի գործիչները: Ես դրանք համարում եմ ընդամենը կարծիք: Նույն Գալուստ Սահակյանը պիտի հիշի, որ երբ առաջին անգամ ՀՀԿ-ն խորհրդարան մտավ՝ «Հանրապետություն» միավորումով՝ ՀՀՇ-ի գլխավորությամբ, այն ժամանակ էլ էին բոլորն ասում, թե առնվազն 20-30 տարի այս իշխող ուժն է իր առաջնորդով ու արբանյակներով մնալու, այն անփոխարինելի է մեր քաղաքական իրականության մեջ: Բայց ընդամենը 2-3 տարի հետո մնացին այդ ուժի փշրանքները: Ճիշտ է, արբանյակները շարունակեցին մնալ իշխանության մեջ, բայց չեմ կարծում, թե իրենք նախանձում են իրենց խորհրդարան բերող ուժի ճակատագրին: Այժմ էլ իր կուսակցության հեգեմոն դերի մասին դատողություններից առաջ՝ գոնե Գալուստ Սահակյանը, որ ինքն էլ էր այն ժամանակ պատգամավոր, պիտի հիշի այս փորձը եւ դրա վրա կառուցի եզրակացությունները:
Իսկ մեր քաղաքական մշակույթի մակարդակն այնպիսին է, որ ընդամենը 1-2 տարվա կենսագրությամբ ուժը կարող է մեծ կշիռ ունենալ ԱԺ-ում, բայց դա՛ է Հայաստանի այսօրվա իրականությունը, եւ չեմ բացառում, որ կարող է էլի՛ նման ուժ ձեւավորվել եւ փոխել այսօր ուրվագծվող պատկերը:
– Մեջբերեմ ՀՀԿ փոխնախագահի նաեւ այն դիտարկումը, թե «Ժառանգությունը» կռիվ է տալիս բոլորի հետ: Վարչության փոխնախագահ Ձեր ընտրությունից հետո կուսակցությունում արդյոք ավելի բարձր չսկսե՞ց հնչել քննադատության այն մասը, որը վերաբերում էր ՀԱԿ-ին: Ձեր արած դիտարկումները, թե մարտի 1-ի դիպուկահարներին տեսել եք 1995-ին՝ Ազատության հրապարակում եւ այլն, լայնորեն տարածվում էին իշխանական ԶԼՄ-ներով:
– Ես այդ կարծիքին չեմ: Իմ հայտարարություններում արձանագրում եմ ընդամենը բացահայտ ճշմարտություններ, ինչը հավասարապես վերաբերում է նաեւ այսօրվա իշխանությանը: Այո, մեր պետության հիմնական դժբախտությունների պատճառն իշխանությունների կողմից ընտրությունները կեղծելն է, որից իրենց ժամանակին օգտվել են թե՛ նախորդ եւ թե՛ ներկա իշխանությունները: Նրանք միասին են այս ընտրակեղծիք-հրեշին ծնել եւ օգտվել ու շարունակում են օգտվել նրա ծառայություններից: Իսկապես ճշմարտությունը պետք է լինի ամբողջական: Իսկ եթե ինչ-որ ուժեր իշխանության կամ ընդդիմության դաշտում վիրավորվում են ճշմարտությունից՝ դա արդեն իրենց գործն է:
Այն, որ ցանկություն կա կռվեցնել ընդդիմադիր ուժերին՝ երեւի մտնում է իշխանության խաղի կանոնների մեջ: Բայց իմ հայտարարությունները չէի վերագրի կռիվ անելու ցանկությանը: Նորմալ քաղաքական պայքար է՝ մեր քաղաքական մշակույթի սահմաններում: Իրենց մոտ՝ իշխանական դաշտում, չկա այդ պայքարը, ինչքան էլ ասում են, թե տարբեր մոտեցումներ ունեցող ուժեր են այնտեղ: Չկա, քանի որ իշխանությունն այսօր ամբողջատիրական է, եւ բացառվո՛ւմ է նման պայքար: Նույնիսկ արդեն հավատաքննում, պահանջում են իրենց կողքին գտնվող քաղաքական ուժերից ընտրություններից 3 տարի առաջ հրապարակավ հայտարարել, թե չեն առաջադրելու նախագահի սեփական թեկնածու: Այստեղ ցանկության դեպքում կարելի է տեսնել նաեւ միմյանց նկատմամբ անվստահության գործոնը: Դրանք իրենց խաղի կանոններն են, որոնք հատուկ են տոտալիտար վարչակարգին:
Իսկ ընդդիմությունն այդպիսին չէ: Եվ շատ ճիշտ են վարվում: Սա կռիվ չեմ համարում, այլ դիտարկում եմ իբրեւ քաղաքական կեցվածքների բնական հակադրություն այն պայմաններում, երբ ընդդիմադիր դաշտի գունապնակը բավական տարբեր է, եւ կան գաղափարական, քաղաքական իսկապես լուրջ հակասություններ:
– Էլի հիշեցնեմ Հայաստանի «ավանդույթները»՝ ԱԺ-ում տեղ են գտնում 1-2 ընդդիմադիր ուժեր: Եվ ենթադրելի է, թե մեր ընդդիմադիր 3 խոշոր ուժերը պիտի փորձեն ամեն ինչ անել, որ ընդդիմադիր ընտրազանգվածի համակրանքն ու ԱԺ-ում նաեւ այդ տեղը հատկապես իրենցը լինի:
– Դա շատ բնական է: Հիշեցնեմ Երեւանի ավագանու ընտրությունների փորձը՝ ընդդիմադիր գլխավոր ուժը փորձեց ընդդիմության մեկ ցուցակով մասնակցել ընտրություններին, եւ ընդդիմադիր տրամադրված մի մեծ շերտ բոյկոտեց այդ ընտրությունները: Դա մեծ նվեր էր օրվա իշխանությանը: Եվ պարտվեց ընդդիմությունը՝ իշխանությունը չհաղթեց: Ամեն դեպքում չէ, որ 1-ին գումարած 1-ը դառնում է 2, անգամ երբեմն 1,5 էլ չի դառնում: Իսկ ուշադրություն դարձրեք, թե ինչ կատարվեց Մոլդովայում՝ ընդդիմադիրներն ընտրություններին մասնակցեցին տարբեր ցուցակներով ու հաղթեցին:
– Ըստ այդմ՝ կարո՞ղ եք վստահաբար ասել, թե ընդդիմադիր ուժերի համար ավելի ճիշտ կլինի պահպանել իրենց բազմերանգությունը, քան փորձել համադրել տեսակետները եւ միասնական ցուցակով ներկայանալ ԱԺ ընտրություններում: Զրույցի սկզբում Ձեր պատասխանից դատելով՝ արդեն ժամանակն է նման խնդիրների լուծումն ունենալու համար:
– Մեկը մյուսին չի հակասում: Քաղաքական դաշտն իրոք բազմերանգ է՝ ե՛ւ իշխանության, ե՛ւ, առավել եւս, ընդդիմադիր հատվածում: Ու չեմ կիսում նրանց տեսակետը, ովքեր չեն ուզում հաշվի առնել, թե դա իրոք այդպես է, եւ ամեն ինչ հանգեցնում են սեւի ու սպիտակի կռվի: Այլ հարց է, որ պետք է շեշտադրումներ անես ոչ թե մեզ բաժանողի, այլ ընդհանրությունների վրա: Դե՛մ եմ արհեստական միավորմանը: Տեսնում եմ, որ միավորումից որոշ ուժեր կորցնում են կամ արդեն իսկ կորցրել են իրենց դեմքը: Իսկ համագործակցության եզրերը մեծ են՝ կարելի է ճիշտ, համակարգված աշխատել, բայց առանց թելադրանքի եւ նախապայմանների, առանց աքլորանալու, թե ե՛ս եմ ընդդիմադիրը եւ դո՛ւ պիտի միանաս ինձ: Դա ուրիշ բան է: Դա քաղաքականություն չէ: