ՀԱՆՐԱՊԵՏԱԿԱՆՆԵՐԸ ՍԽԱԼՎԵԼ ԵՆ

Նախկին քաղբանտարկյալ Գրիգոր Ոսկերչյանը կարծում է, որ Նիկոյանն ու Սահակյանը առաջին նախագահին լավ չեն ճանաչում:

– ՀՀԿ-ականները, մի քանի օր առաջ Սամվել Նիկոյանը, երեկ էլ Գալուստ Սահակյանը, վերլուծելով ՀՀ առաջին նախագահի ելույթը ՀՀՇ համագումարում, պնդել են, որ այդ ելույթը առաջին նախագահի թոշակի գնալու պատրաստություն էր: Կիսո՞ւմ եք այդ տեսակետը, եթե ոչ, ապա ինչպե՞ս կմեկնաբանեք հանրապետականների ստացած տպավորությունները:
– Նախ ուզում եմ ընդգծել, որ ՀՀՇ համագումարում ունեցած Տեր-Պետրոսյանի ելույթի վերաբերյալ հանրապետականների եւ այլոց բուռն արձագանքը ակնհայտորեն արհեստականորեն չափազանցված էր: Կարծում եմ՝ առնվազն անլուրջ է Տեր-Պետրոսյանի տեսակետները կամ անելիքների ու մտահոգությունների շրջանակը գնահատել առանձին վերցրած մեկ ելույթում հնչեցրած մտքերով, նույնիսկ մեկ՝ ղարաբաղյան հարցի կարգավորման վերաբերյալ իր ունեցած մոտեցումների առումով: Ուզում եմ հարց տալ նման եզրակացություններ անողներին՝ եթե Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը իր հերթական ելույթում չանդրադառնա ղարաբաղյան հարցին, հաջորդ օրը պետք է հայտարարեն, որ առաջին նախագահին այլեւս չի՞ հետաքրքրում ղարաբաղյան թեման: Ինչ վերաբերում է հանրապետականների ստացած տպավորությունների իմ գնահատականին, ապա այն միանշանակ է. իշխանությունները, հանձինս հանրապետականների եւ այսպես կոչված՝ որոշ «չեզոք» վերլուծաբանների, իրենց կարծիքով՝ ամենահարմար առիթը գտան՝ հայրենասիրական եւ կեղծ ազգայնական ճառեր արտասանելով եւ Տեր-Պետրոսյանին պարտվողական, դավաճանական պիտակներ կպցնելով, կոծկելու վերջին շրջանում հայ-թուրքական հարաբերությունների եւ ղարաբաղյան հիմնախնդրի կարգավորման հարցերում ունեցած լուրջ ձախողումները եւ հասարակության ուշադրությունը շեղելու այդ հարցերում ստեղծված իրավիճակից: Միաժամանակ փորձ է արվում ռեժիմի ոչ հայանպաստ լուծումները ներկայացնելու որպես հաղթողական: Այս ամբողջ ոչ տեղին աժիոտաժի ետեւում ես վտանգավոր իրողություններ եմ տեսնում. այն է՝ ղարաբաղյան հարցում հասարակությանը պատրաստել մեզ համար իրապես ոչ նպաստավոր պայմանավորվածություններին: Ես միայն դրանով կարող եմ բացատրել Տեր-Պետրոսյանի ելույթի վաղուց հայտնի դրույթների վերաբերյալ այդքան աղավաղված մեկնաբանություններն ու գնահատականները հանրապետականների կողմից:
– Իսկ Ձեր գնահատականներով՝ ի՞նչ է ուզում ասել Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը:
– Այն, ինչ ասաց Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը ՀՀՇ համագումարում, այս կամ այն ձեւով կրկնել է բազմաթիվ անգամ: Այդ թվում նաեւ 2008 թ. նախագահական ընտրարշավի ընթացքում եւ հետընտրական հանրահավաքներում կամ գոնե իր որեւիցե ելույթում երբեք հակառակ պնդումներ չի արել: Ես քաղաքական մեկնաբան չեմ, սակայն իմ կարծիքով՝ վերջին ելույթում նա մեկ ճշտում կատարեց. ըստ իր տեսակետի՝ ղարաբաղյան կարգավորման խնդրում վերջին շրջանում էապես մեծացել է Ռուսաստանի դերը, եւ լրացուցիչ անգամ ՀՀ ապագայի վերաբերյալ քաղաքական հաշվարկներում խիստ կարեւորեց դեմոգրաֆական ֆակտորը. դեմոգրաֆական առումով ՀՀ-ի վիճակը կվատանա ինչպես պատերազմի դեպքում, այնպես էլ, եթե հանգամանքների բերումով հնարավոր լինի ստատուս-քվոն պահպանել ինչ-որ ժամանակով, եւ որ Հայաստանում դեմոգրաֆական վիճակը հնարավոր է բարելավել միայն խաղաղության դեպքում՝ անվտանգության եւ զարգացման երաշխիքներ ստեղծելով: Այս առումով, կարծում եմ, վերջին 15 տարիների դեմոգրաֆական իրողությունները հաստատում են Տեր-Պետրոսյանի տեսակետները այս հարցում: Հետաքրքիրն այն է, որ առաջին նախագահի ընդդիմախոսներից եւ ոչ մեկը վերոհիշյալ շեշտադրումների վերաբերյալ առարկություն չներկայացրեց, եւ բանավեճ չծավալվեց, ընդհակառակը՝ այն վերլուծաբանները, ովքեր անդրադարձան վերոհիշյալ հարցերին, համաձայնություն հայտնեցին:
– Մամուլում հրապարակումներ եղան, որ ԱՄՆ դեսպանը ջանում է հաշտեցնել Սերժ Սարգսյանին եւ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին: Հավանական համարո՞ւմ եք, որ խորհրդարանական ընտրությունների շեմին երկու նախագահները եւ նրանց գլխավորած թիմերը համաձայնության գան:
– Ես, իհարկե, չեմ կարող պատասխանել առաջին նախագահի փոխարեն եւ ՀԱԿ-ի քաղաքական խորհրդի անդամ չեմ, սակայն համոզված եմ, որ Տեր-Պետրոսյանը եւ ՀԱԿ-ը հանուն խորհրդարանական տեղերի որեւէ համաձայնության չեն գնա մարտի 1 իրականացրած իշխանության հետ: Կարծում եմ՝ միակ հարցը ներքաղաքական առումով, որի մասին կարելի է խոսել իշխանությունների հետ, քաղբանտարկյալների ազատ արձակումն է: Ես, իհարկե, ֆորս-մաժորային իրավիճակները նկատի չունեմ:
– Երեկ կայացած խորհրդի նիստում ՀԱԿ-ը հանրահավաքային շրջանը վերսկսելու մասին որոշում կայացրեց: Դուք դա տեղի՞ն եք համարում, ուշացա՞ծ, թե՞ անպատեհ:
– Անձամբ ես կողմնակից եմ ՀԱԿ-ի ավելի ակտիվ գործողություններին եւ ուրախ եմ ՀԱԿ-ի՝ սեպտեմբերին հանրահավաքների վերսկսման որոշման համար: Իմ կարծիքով, քանի դեռ գոյություն ունի իշխանությունների կողմից տոտալ վերահսկողությունը էլեկտրոնային, այսինքն՝ ամենամասսայական լրատվամիջոցների նկատմամբ, ընդդիմությունը, անկախ իրավիճակից, կարիք է ունենալու պարբերաբար հանրահավաքներ կազմակերպելու՝ սեփական դիրքորոշումները քիչ թե շատ լայն լսարանին ներկայացնելու նպատակով: Ուզում եմ անդրադառնալ մեր ընդդիմախոսներին, որոնք այսօր օժտված են իշխանությամբ. եթե այդքան համոզված են իրենց դիրքորոշումներում, ապա թող չվախենան եւ գեթ մեկ անկախ հեռուստաընկերության եթեր տրամադրեն: Շուտով հեռուստաալիքների մրցույթը կկայանա, եւ «Ա1+»-ին եթեր տրամադրելու որոշումը կպատասխանի շատերին, թե որքան քաջ են եւ համոզված իրենց գաղափարների ճշմարտացիության մեջ Նիկոյանը, Սահակյանը եւ այլոք:
– Ձեր գնահատականներով՝ ի՞նչ տրամադրություններ են գերիշխում հանրության շրջանում, հանրահավաքները «բումային» կստացվե՞ն, եւ եթե ՀԱԿ-ը վերսկսի հանրահավաքները, որո՞նք պետք է լինեն առավելագույն եւ նվազագույն ակնկալիքները:
– Բոլոր նրանց համար, ովքեր հասկացել են ՀԱԿ-ի ռազմավարությունը, նման հարց գոյություն չունի: Ես համամիտ եմ Հրանտ Տեր-Աբրահամյանի գնահատականներին ՀԱԿ-ի գործունեության արդյունքների վերաբերյալ: Ձեր բնորոշմամբ՝ «բումային» սպասելիքներ այսօր ձեւավորելը կնշանակի նաեւ նպաստել ՀԱԿ-ի համակիր որոշ շրջանակներում հաջորդող հիասթափության զգացողության ձեւավորմանը: Ես, նաեւ հանրության մի ստվար հատվածը, սպասում ենք, որ առաջին նախագահը հերթական հանրահավաքում կանդրադառնա ներքաղաքական զարգացումներին եւ կհստակեցնի հետագա պայքարի ուղղություններն ու նշանակետերը։ Մի բան կարող եմ ենթադրել, որ ՀԱԿ-ի աշնանային հանրահավաքային ակտիվացումը կպատասխանի առաջին նախագահի՝ թոշակի գնալու ցանկության վերաբերյալ վերջերս հաճախակի հնչեցվող դատողություններին: Այդպիսի դատողություններ անողները պարզապես լավ չեն ճանաչում Լեւոն Տեր-Պետրոսյան գործչին: