Լիբերալ կուսակցության նախագահ Հովհաննես Հովհաննիսյանի դիտարկմամբ, այդ միջադեպը ՀՀ վարած քաղաքականության արդյունքն էր:
![\"\"](\"https://www.aravot.am/2010/aravot_arm/June/24/p3.jpg\")
– Ձեր կարծիքով, հունիսի 18-ի ղարաբաղա-ադրբեջանական սահմանում տեղի ունեցած միջադեպը Ադրբեջանից հնչող ռազմատենչ հայտարարությունների ուղղակի հետեւա՞նք էր, թե՞ կան այլ պատճառներ եւս:
– Ստեղծված իրավիճակն, իրոք, անհանգստացնող է, բայց ես նախ ուզում եմ ցավակցել մեր զոհված զինվորների հարազատներին իրենց անդառնալի կորստի համար: Պետությունն այդ երիտասարդներին զորակոչել էր խաղաղ պայմաններում ծառայելու եւ ոչ թե նման իրավիճակում հայտնվելու համար: Սա իմ անձնական կարծիքն է: Երկրորդ, ինչո՞ւ բանը հասավ նրան, որ ղարաբաղա-ադրբեջանական շփման գծում ոչ թե դիպուկահարները կրակեցին, ինչը հազվադեպ երեւույթ չէ, այլ բաց առճակատում տեղի ունեցավ: Դա, ըստ իս, ՀՀ իշխանությունների կողմից վարվող այն քաղաքականության արդյունքն է, որի ականատեսն ենք բոլորս: ԼՂ հակամարտությունը մի խնդիր է, որը պետք է լուծում ստանա, բայց ձգձգվում է, պարբերաբար լինում են դիվանագիտական մերձեցումներ, հետո՝ ավելի կոշտ հայտարարություններ, ինչը վկայում է, որ մենք նույնիսկ դիվանագիտորեն չենք կարողանում հիմնավորել մեր դիրքորոշումը: Դա շատ խոցելի է դարձնում մեր սահմանները եւ մեզ՝ որպես պետություն:
– Որքանո՞վ են վստահելի հայկական աղբյուրների տեղեկությունները, որովհետեւ ադրբեջանցիները տրամագծորեն հակառակն են պնդում:
– Այստեղ խնդիրն ադրբեջանցիներն ու նրանց ԶԼՄ-ները չեն, որովհետեւ նրանք, իհարկե, հակառակը պիտի ասեին: Բայց կարեւոր է, անշուշտ, թե մենք որքանո՞վ ենք հավատում այն տեղեկատվությանն ու մեկնաբանություններին, որոնք մեզ մատուցում են ՀՀ գործող իշխանությունները: Ցավոք, ՀՀ-ում այնպիսի իրավիճակ է ստեղծվել, որ իշխանությունների կողմից մեր հասարակությունն արդեն շատ վաղուց օբյեկտիվ եւ իրականությանը համապատասխանող տեղեկություններ որեւէ հարցի, մանավանդ՝ ԼՂ հիմնախնդրի կարգավորման շուրջ, չի ստանում: Ինձ համար ադրբեջանական մամուլը չափանիշ չէ, բայց երբ ուշադիր հետեւում եմ միջազգային հանրության արձագանքին, ԵԱՀԿ գործող նախագահի, ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների հայտարարություններին, որոնք բավականին հավասարակշռված ու ավելի զուսպ են, հասկանում եմ, որ իրականությունը, կարծես, այնքան էլ այնպես չէ, ինչպես ներկայացնում է հայկական կողմը: Ցավոք, ինչ-որ բան այնպես չէ: Եթե նկատի առնենք միայն միջադեպի արդյունքում զոհվածների թիվը, ապա չեմ կարծում, թե մեր բանակն այնքան անպատրաստ է, որ ադրբեջանցիները հնարավորություն ունեն ինչ-որ դիվերսիոն գործողություններ իրականացնել՝ սպանելով 4 հայ զինվորի եւ թողնելով մեկ զոհ: Ես զինվորական չեմ, բայց մի քիչ գոնե հասկանում եմ, որ թվային այդ հարաբերակցությունն ադրբեջանցիների կողմից իրականացված գործողության արդյունքում չէր կարող լինել:
– Իսկ միգուցե ինչ-որ բան այնպես չէ, որովհետեւ մեր ժամկետային զինծառայողնե՞րն են դրան անպատրաստ եղել:
– Ես այն մարդկանցից չեմ, ովքեր ֆետիշացնում են մեր բանակը, բայց ուզում եմ հավատալ, որ մեր տղաները իզուր չեն զոհվել, որ այդ զոհերը, գոնե, հայրենիքին մատուցած ծառայության դիմաց են եղել: Մյուս կողմից, կարծում եմ, որ բանակը ուժեղ է միայն այն դեպքում, երբ պետությունն ու հասարակությունն են ուժեղ: Ցավոք, ո՛չ մեր պետությունը, ո՛չ հասարակությունն այսօր ուժեղ ու ամուր չեն: Չեմ բացառում նաեւ, որ շփման գծում հայկական կողմը բացթողում է ունեցել, եւ այնտեղ տիրել է այն նույն ամենաթողությունը, որը գոյություն ունի մեր հասարակական ու քաղաքական կյանքում: Միջադեպը կարող էր լինել ոչ թե ռազմաքաղաքական լուրջ գործողության, այլ շատ տրիվիալ իրավիճակի արդյունքում: Չեմ կարծում նաեւ, թե սա ռազմաքաղաքական լավ մշակված ծրագրի իրագործման սկիզբ է: Ըստ իս, ՀՀ իշխանություններն ու բանակի ղեկավարությունն այս ողբերգական միջադեպից պետք է դասեր քաղեն:
– Դուք ասացիք, թե միջազգային հանրության արձագանքն ու արված հայտարարությունները հավասարակշռված էին, մինչդեռ հայաստանյան իշխանական վերնախավում, նաեւ քաղաքական շրջանակներում պնդում են, թե դրանք օբյեկտիվ չէին, որ դրանով հավասարության նշան է դրվել հայկական եւ ադրբեջանական կողմերի միջեւ, թեեւ սադրանքի հեղինակն Ադրբեջանն է, իսկ նրա հասցեին դատապարտման խոսքեր չեն հնչել:
– ԵԱՀԿ գործող նախագահն ու ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահները, երեւի, ավելի շատ են տեղեկացված, քան մենք:
– Իսկ գուցե հակառա՞կն է, կամ նրանք չե՞ն ուզում էլ ավելի սրել իրավիճակը:
– Եթե ճշմարտությունը կեղծվում կամ կոծկվում է՝ շատ ավելի վտանգավոր է, քան ճիշտն ասելը: Դա շատ պարզ բանաձեւ է: Թե՛ ԵԱՀԿ գործող նախագահը, թե՛ ՄԽ համանախագահները չեն կարող դա չհասկանալ, որովհետեւ նաեւ Ղարաբաղի շփման գիծն է ռազմական տեսանկյունից շատ ունիկալ: Ես չգիտեմ՝ կա՞ պատմության մեջ մի օրինակ, երբ ավելի քան 16 տարի հայ-ադրբեջանական շփման գծում չկա սահման. այն ուղղակի բաց է: Ամեն ինչ թողնված է ԵԱՀԿ դիտորդական առաքելության եւ երկու կողմերի բարի կամքի դրսեւորման վրա: Կողմերի միջեւ ճակատային գծում նման միջադեպերը կաշկանդող այլ պայմաններ չկան, ուստի՝ հուսալ, թե շփման այդ ամբողջ գծում երկար ժամանակ, այն էլ քաղաքական այսպիսի վայրիվերումների, ներքաղաքական եւ արտաքին քաղաքական լարվածության դեպքում, կարող է մշտական խաղաղություն լինել՝ անհեթեթություն է: Երկու կողմերից էլ հարաբերությունները սրվում են, նաեւ ռազմատենչ հայտարարություններ են արվում, եւ դեռ մենք հույս ունենք, որ շփման գծում սահման չունենալով՝ մի 10 տարի էլ խաղաղություն կլինի: Չի՛ լինի նման բան:
– Ի վերջո, ձեզ համար հասկանալի՞ է, թե այս միջադեպը կողմերից որի՞ «ջրաղացին ջուր լցրեց»:
– Եթե Ադրբեջանում քիչ թե շատ մտածող մարդ կա, ապա սա նրանց ձեռնտու չէր: Եթե սադրանքը նրանք են կազմակերպել, ուրեմն՝ հաշվել չգիտեն:
– Բայց դրանով նրանք կարող էին ցույց տալ, որ եթե խնդիրը չլուծվի՝ հայկական կողմը «գրավյալ» տարածքները չվերադարձնի, նման միջադեպեր դեռ էլի կլինեն, կարող են նաեւ ավելի լայնամասշտաբ ռազմական գործողություններ լինել: Ի դեպ, մոտավորապես այդ էին ակնարկում նաեւ Ադրբեջանի ԱԳՆ խոսնակ Պոլուխովն ու այդ երկրի ՊՆ պաշտոնական ներկայացուցիչը:
– Մենք «կռիվ-կռիվ» չենք խաղում, չէ՞: Եթե ադրբեջանցիները որոշել են ինչ-որ ամբիցիաներ ի ցույց դնել կամ հայտարարել՝ դե, եթե դուք այդպես, մենք՝ այսպես, ու համարել, թե իրենք շատ մեծ քաջագործություն են արել, որ զոհերի թվի հարաբերակցությունը հօգուտ իրենց է, ապա դա այդպես չէ: Նրանք իրականում ոչ մի հերոսություն էլ չեն արել, ուղղակի հաշվել չգիտեն: Մյուս կողմից, շատ պարզունակ կլիներ, եթե Իլհամ Ալիեւը գնար Սանկտ Պետերբուրգ՝ բանակցելու, հետո վերադառնար Բաքու ու այդ գիշեր հարձակում գործելու հրահանգ տար, ինչպես այսօր ներկայացնում են հայաստանյան որոշ շրջանակներ: Այդպես չի լինում: Դա մանկամտություն կլիներ: Կարծում եմ՝ ամեն ինչ ավելի բարդ է:
– Ձեր ասածից տպավորություն եմ ստանում, թե դուք հակված եք կարծելու, որ միջադեպը հայկական կողմն է հրահրել:
– Ամենեւին: Ես հակված եմ կարծելու, որ մեր սահմանի շփման գծում այն նույն իրավիճակն է, ինչ կա մեր երկրի ներսում: Իշխանություններն ինչքա՞ն մարդ պիտի սպանեն երկրի ներսում՝ 10 հոգի, սահմանում՝ 4, որ հասկանան՝ Հայաստանի ներսում համախմբման խնդիրը օրվա հրամայական է: Այդպիսի տրիվիալ բանը հասկանալու համար երկրի ներսում մարդ սպանել պետք չէ: Պետք է հասկանանք, որ այս երկիրը մերն է, եւ մենք բոլորս այս երկրի համար պատասխանատու ենք: Իշխանություններն էլ պիտի հասկանան, որ մի բան, որն իրենք չեն կարողանում անել, կան մարդիկ, ովքեր դա իրենցից ավելի լավ կանեն, ու չպետք է կառչեն իրենց աթոռներից, այլ հանուն Հայաստանի, Արցախի եւ էս ժողովրդի՝ պիտի թույլ տան, որ այդ մարդիկ հնարավորություն ստանան իրավիճակը շտկելու: Դրա համար պետք է ուղղակի սիրել այս երկիրը, ժողովրդին, գնահատել արցախյան պատերազմում կռված տղաներին եւ ոչ թե նրանց բանտարկել:
