ԴԵՂԵՐԻ ՇՈՒԿԱՆ ԼԱՎ ՉԵՆ ՎԵՐԱՀՍԿՈՒՄ

Մասնագետները վստահեցնում են, որ նոր օրինագիծով ոչ մի դեղատուն իրենց աչքից չի վրիպի

Օրերս Ազգային անվտանգության ծառայության կողմից բացահայտված դեղերի պիտանելիության ժամկետների փոփոխման, դեղերի կեղծման եւ դրանք հանգիստ դեղատներին հանձնելու դեպքը մեծ խուճապ է առաջացրել թե սպառողների եւ թե մատակարարների մոտ: Ընդ որում, վերջին շրջանում դեղերի վաճառքի ծավալը նվազել է, քանի որ բնակիչներն արդեն վախեցած են, որ իրենց գնած թանկարժեք դեղամիջոցը հնարավոր է հասարակ պենիցիլին լինի: Հայտնի ֆիրմաների ներկայացուցիչներն էլ անհանգստացած են, քանի որ հենց իրենց դեղերն են հիմնականում կեղծում ու ժամկետը փոփոխում: Նման երեւույթների պատճառը, մասնագետների կարծիքով, ներկայիս օրենսդրական դաշտն է: Չնայած դեղատների վերահսկողությունն իրականացնում է առողջապահության նախարարությունը, սակայն կառավարության որոշման համաձայն, մինչեւ 70 միլիոն դրամ շրջանառություն ունեցող օբյեկտներում նախարարությունը վերահսկելու իրավունք չունի: Կան բազմաթիվ դեղատներ, որոնց շրջանառությունը 70 մլն-ի չի հասնում, ուստի նման դեղատներում վաճառվող դեղերի որակը վերահսկողությունից դուրս է, քանի որ ոչ մի այլ կառույց չի կարող որակի ուսումնասիրություն իրականացնել: Եվ որպեսզի նման դեղատներում նախարարությունը ուսումնասիրություն կատարի, անհրաժեշտ է կառավարության թույլտվությունը:

Պարզվում է, դեղերի պիտանելիության ժամկետները փոփոխելն այնքան էլ դյուրին գործ չէ եւ ամեն մի դեղատուն չի կարող նման բան անել:

Այս փաստը մեզ հետ զրույցում առողջապահության նախարարության դեղագործական գործունեության կազմակերպման, դեղերով եւ տեխնոլոգիաներով ապահովման բաժնի պետ Մարինե Հարությունյանն էլ հաստատեց. «Կարծում եմ, դա մեծ մասշտաբի գործ է, հատուկ սարքավորումներ, համակարգիչներ եւ մեծ ծախսեր են անհրաժեշտ: 1-2 տուփի համար սովորական դեղատունը նման բան չի անի: Մեր այս վերջին ուսումնասիրությունները ցույց տվեցին, որ դրանով մեծ խումբ էր զբաղվում»:

Չնայած նախարարության պաշտոնյան վստահեցրեց, որ իրենք իրավունք ունեն ցանկացած պահի մտնել դեղատուն եւ ստուգմներ կատարել, բայց կադրային համակարգի պատճառով ուղղակի ֆիզիկապես չեն հասցնում հաճախակի ուսումնասիրություններ իրականացնել:

Վերջերս դեղերի եւ բժշկական տեխնոլոգիաների փորձագիտական կենտրոնի տնօրեն Էմիլ Գաբրիելյանը լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց, որ դեղերի կեղծմամբ զբաղվող մարդիկ այդ հարցում մեծ պրոֆեսիոնալիզմ են դրսեւորում: «Առավոտի» տեղեկություններով, «Նատալի ֆարմի» դեղատներից մեկում էլ դեղերի պիտանելիության ժամկետներ են փոփոխել, ընդ որում՝ դրանք եղել են եւ ժամկետը լրանալուն մոտ, եւ ժամկետանց դեղեր: Նմանատիպ երեւույթները կանխելու համար մասնագետները վստահեցնում են, որ պետք է ամենօրյա վերահսկողություն իրականացնել, իսկ դեղատների ղեկավարներին չպետք է նախապես տեղեկացնել, որ այսինչ օրը գնալու են ստուգելու, ինչը ներկայիս օրենսդրությունը թույլ չի տալիս:

«Առավոտի» հետ զրույցում նախարարության ներկայացուցիչ Մ. Հարությունյանը վստահեցրեց, որ նոր օրենքի նախագծով, որը դեռ պետք է ներկայացվի կառավարություն, մի շարք լուրջ փոփոխություններ են նախատեսվում, այդ թվում՝ նաեւ դեղատների վերահսկողության մասով. «Պետք է կադրերի համալրում կատարել: Մենք ուզում ենք ստեղծել այնպիսի առանձնացված կառույց, որը լրջորեն կիրականացնի դեղատների եւ մատակարարների ուսումնասիրությունը: Եվ ստուգումները կատարվեն ոչ թե ամսական կտրվածքով, այլ ամեն օր: Մենք կհասնենք նրան, որ տարվա մեջ չլինի այնպիսի դեղատուն, որը մի քանի անգամ ուսումնասիրված չլինի»:

Մ. Հարությունյանի վստահեցմամբ՝ մեր երկրում կեղծված դեղերը փոքր քանակություն են կազմում. տարին 1-2 դեպք են արձանագրում: Չնայած վարչական օրենսգրքով չգրանցված կամ չմաքսազերծված դեղի դեպքում տնտեսվարողը տուգանվում է մոտ 150 հազար դրամի չափով, իսկ դեղերի կեղծման դեպքում քրեական պատասխանատվության են ենթարկվում, այնուամենայնիվ, փաստերը ցույց են տալիս, որ դեղերի կեղծումը բավականին եկամտաբեր գործ է, քանի որ կեղծվում են հիմնականում մեծ պահանջարկ ունեցող եւ թանկարժեք դեղերը: Մ. Հարությունյանի հավաստմամբ՝ շուտով կառավարություն կներկայացնեն մի առաջարկ, որով նախատեսվում է յուրաքանչյուր վարչական խախտման դեպքում, յուրաքանչյուր դեղի համար մոտ 600 հազար դրամի տուգանք կիրառել. «Նման պարագայում, եթե մատակարարը կամ դեղատունը տույժի ենթարկվի 1 միլիոնից ավելի գումարի չափով, ապա խախտման դեպքերը աստիճանաբար կվերանան»:

Նշենք, որ Հայաստանում կեղծվում է դեղերի մոտ 12%-ը:

Դեղերի եւ բժշկական տեխնոլոգիաների փորձագիտական կենտրոնի փոխտնօրեն Ալբերտ Սահակյանն «Առավոտի» հետ զրուցում վստահեցրեց, որ դեղ կեղծելու համար նույնիսկ շատ ավելի թանկ սարքավորումներ եւ ծախսեր են անհրաժեշտ, քան դեղ արտադրելու սարքավորումները: Ա. Սահակյանի խոսքերով՝ ժամկետանց կամ կեղծ դեղերը մարդու առողջությանը լուրջ վնաս են հասցնում. «Օրինակ, ժամկետանց տետրացիկլինը երիկամների ֆունկցիայի խանգարում կառաջացնի, ինչի հետեւանքով ամբողջ օրգանիզմը կթունավորվի: Իսկ եթե հականեխիչների (անտիբիոտիկ) ժամկետն է լրացել, ապա այդ դեղորայքներում առկա նյութը ոչ միայն չի ազդում հիվանդության վրա, այլ նաեւ խորացնում է այն: Իսկ ժամկետանց պատվաստանյութերը շատ վտանգավոր են այն առումով, որ կարող են առաջացնել այն հիվանդությունը, որը նախատեսված էր կանխել»: Ըստ պարոն Սահակյանի, դեղագործական ոլորտի օրենսդրական նոր նախագծով այդ օբյեկտներում մշտադիտարկում կիրականացվի: Այսինքն՝ ցանկացած պահի եւ ցանկացած հաճախականությամբ ստուգումներ կանցկացվեն. «Տնտեսվարողները պետք է հասկանան, որ հնարավոր է իրենք ամեն օր ստուգման ենթարկվեն, դեղատների ղեկավարները պետք է զգան, որ իրենք մշտական հսկողության տակ են»: Այդ ստուգումների ժամանակ մասնագետները կարո՞ղ են հայտնաբերել նոր ժամկետ խփած դեղորայքը մեր հարցին, պարոն Սահակյանը պատասխանեց. «Փորձագետի աչքը կարող է նկատել, կարող է՝ ոչ: Դրա համար ուղարկում են փորձագիտական կենտրոն եւ հատուկ մեթոդներով ստուգում են: Մասնագետները կամ այդ սարքավորումներով զինված կմտնեն օբյեկտներ, կամ կուղարկեն փորձագիտական կենտրոն»: