Պետական միջոցներով վերականգնված Հալիձորի բերդն ու Վահանավանքը այժմ այլ խնդրի առաջ են կանգնած
![\"\"](\"https://www.aravot.am/2010/aravot_arm/March/13/p8.jpg\")
2009 թվականին պետբյուջեից հատկացված 36,5 միլիոն դրամով շարունակվել եւ, ըստ նախատեսվածի, ավարտին են հասցվել Սյունիքի մարզի Կապանի տարածաշրջանում գտնվող «Վահանավանք» վանքային համալիրի (10-րդ դար) եւ Հալիձորի բերդի (17-րդ դար) նորոգման, վերականգնման եւ տարածքների բարեկարգման աշխատանքները: 11-դարյա Վահանավանքում վերականգնողական աշխատանքները մեկնարկել էին դեռեւս 2005-ին, իսկ մեկ տարի անց ՀՀ մշակույթի նախարարությունը վերականգնողական աշխատանքներ սկսեց իրականացնել նաեւ Վահանավանքից ոչ շատ հեռու գտնվող, 17-րդ դարում կառուցված Հալիձորի բերդում: Հալիձորի բերդը ժամանակին Դավիթ-Բեկի ազատագրական պայքարի գլխավոր ամրոցն էր եւ Ղափանի անկախ իշխանության կենտրոնը:
![\"\"](\"https://www.aravot.am/2010/aravot_arm/March/13/p9.jpg\")
Հալիձորի բերդում նախատեսված էր եւ իրականացվել է մասնակի վերականգնում, կառուցվել են նաեւ աստիճաններ, որոնք բերդի մուտքը կապում են համալիրի ներսում՝ բերդից 20 մ հեռավորության վրա գտնվող եկեղեցուն:
Իսկ Վահանավանքում դեռեւս որոշակի աշխատանքներ են նախատեսվում: Ըստ պատմական միջավայրի պահպանության Սյունիքի մարզային ծառայության պետ Աստղիկ Հակոբյանի՝ հետագայում «Վահանավանք» համալիրում նախատեսվում է սեղանատունը վերականգնել: Բայց այդ աշխատանքների իրականացումն ընթացիկ տարում նախատեսված չէ:
Պատմամշակութային մեծ արժեք ունեցող այս համալիրները, որոնք զբոսաշրջիկների կամ Սյունիք ու Կապան այցելած հյուրերի ուշադրությունից չեն վրիպում, վերականգնումից հետո պահպանության լուրջ խնդրի առաջ են կանգնել: «Ինչպես Վահանավանքը, այնպես էլ Հալիձորն անտառի մեջ են եւ ամառվա տապին անասունների համար փարախ են դառնում: Մուտքի դռներ չկան, անասուններն իրենց համար ազատ ելումուտ են անում վերականգնված տարածքներում: Ամբողջ խնդիրն այն է, որ վերականգնման աշխատանքներ իրականացնելիս տարածքների պահպանության համար չեն մտածել: Հալիձորի բերդը 2 մուտք ունի եւ 2-ն էլ առանց դռների են: Բացի այդ՝ քանդված պարիսպներից էլ են անասունները առանց խոչընդոտի մտնում բերդի տարածք: Անասնատերերն էլ չեն հետեւում իրենց անասուններին: Անասուններից պաշտպանող մուտքի դուռ չունի նաեւ Վահանավանքը: Երկու համալիրների նախագծերի հեղինակները պատճառաբանում են, որ նախագծերում մուտքի դռները նախատեսված չէին (Վահանավանքի վերականգնման նախագծի հեղինակը Աշոտ Հովսեփյանն է, իսկ Հալիձորի բերդինը՝ Անդրանիկ Սարգսյանը- Մ. Ս.): Բայց ինչպե՞ս կարելի է հուշարձանները վերականգնել եւ դրանց համար մուտքի դուռ չնախատեսել: Մի՞թե կարելի է տարածքը վերականգնել առանց պահպանության համար խիստ անհրաժեշտ դռների: Մենք Հալիձոր այցելելիս մի անգամ 12 կով ենք հանել այնտեղից: Պահակն էլ միանգամից չի կարող մի քանի հուշարձան պահպանել միայնակ, քանի որ մեկ պահակի հանձնարարված է միանգամից 5 համայնքի հուշարձաններում հսկողություն իրականացնել»,- ասում է Աստղիկ Հակոբյանը:
Բացի պահպանության խնդրից, այստեղ եւս մի կարեւորագույն խնդիր կա՝ դեպի հուշարձաններ տանող ճանապարհները: Դրանք անմխիթար վիճակում են եւ հիմնանորոգման խիստ անհրաժեշտություն ունեն: Երթեւեկության համար հատկապես խիստ վտանգավոր է եւ դժվարանցանելի Հալիձորի բերդ տանող ճանապարհահատվածը: Հալիձորի բերդ հիմնականում այցելում են ոտքով, սակայն ամառվա շրջանում ամայի անտառում գտնվող բերդ հասնելը անվտանգ չէ:
