1965թ. մարտին հրատարակված Հայոց ցեղասպանությանը նվիրված առաջին աշխատությունից ավելի քան 40 տարի անց լույս է տեսել ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ, պրոֆեսոր Նիկոլայ Հովհաննիսյանի «Հայոց ցեղասպանություն» գիրքը: Երեկ «Վ. Թեքեյան» մշակութային կենտրոնում հեղինակը ներկայացրեց 10 լեզուներով թարգմանված աշխատությունը՝ մեկ գրքում: Նա պատմեց, որ այս տարիների ընթացքում շարունակ ուսումնասիրել է ազգային խնդիրներ. «Աշխատել եմ Մերձավոր Արեւելքի, արաբագիտության, ղարաբաղյան, այնուհետեւ իսլամի հետ կապված խնդիրների վրա, բայց այնպես եմ իմ աշխատանքները դասավորել, որ մշտապես շեշտադրված լինի ցեղասպանության հարցը»: Պարոն Հովհաննիսյանի խոսքով, իր աշխատությունը ոչ միայն համազգային հարց է արծարծում, այլեւ՝ անձնական: Սա ասելով՝ պարոն Հովհաննիսյանը մտաբերեց Թուրքիայում թուրք գործընկերների հետ հանդիպումը. «Քար լռություն տիրեց 1500 տեղանոց դահլիճում, երբ պատմեցի, որ նահապետական ու պատվավոր հայ ընտանիքից էր մայրս, որի բոլոր հարազատները կոտորվել էին, միայն մայրս՝ 6 տարեկան աղջիկ, պատահմամբ է կարողացել հասնել Ալեքսանդրապոլ ու հայտնվել որբանոցում: Այս ամենից թուրքական լսարանը ապշած էր»: Գրքի հեղինակի խոսքով, նախքան աշխատություն գրելը, երկար մտածել է, թե ինչպես անի, որ գիրքը մեկօրյա կյանք չունենա, այլ այդ բարդ խնդիրն ամփոփված լինի գիտության նորագույն տվյալներով. «Ես ուսումնասիրեցի արաբական պատմագրությունը եւ ապշեցի՝ տեսնելով, որ վիթխարի աշխատանք է կատարված Հայոց ցեղասպանությունը լուսաբանելու ուղղությամբ: Եվ, որ ամենակարեւորն է՝ ինձ համար սկզբունք դարձրի. խնդիրը ներկայացնել առանց լալկանության»: Թուրքագետ Ռուբեն Սաֆրաստյանի կարծիքով՝ «Հայոց ցեղասպանությունը» գիրքն առանձնահատուկ է գիտականության խորքայնությամբ. «Սա բացառիկ երեւույթ է, գիտական բարձր մակարդակով, օբեկտիվ հետազոտություններով ու շարադրանքով: Հեղինակը կարողացել է ներկայացնել այնպիսի հետազոտություն, որն իսկապես արժանի է աշխարհի 10 լեզուներով թարգմանել»: Գրականագետ Աելիտա Դոլուխանյանի համոզմամբ, Ն. Հովհաննիսյանի գիրքը ցեղասպանության մասին աշխարհին տեղեկացնելու լավագույն ձեւն է, եւ գիրքը պետք է տարածում գտնի առաջավոր երկրների համալսարաններում:
