ՍԵՐԺ ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ ՀԵՏ ՈՒՆԵՆՔ ԱՐԺԵՔԱՅԻՆ ՆՈՒՅՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԸ

Ասում է ՀՅԴ խմբակցության պատգամավոր, գրող Ալվարդ Պետրոսյանը

– Երեկ ասուլիսում կարծիք հայտնեցիք, թե հայ-թուրքական արձանագրություններին «մի մասն ասում էր այո՝ չհասկանալով ինչու, մյուսներն էլ ասում էին ոչ՝ դարձյալ խորապես չպատճառաբանելով ինչու»: ՀՅԴ-ն, որի մի ներկայացուցիչն էլ Դուք եք, «ոչ» ասողների մեջ է: Այսինքն՝ համարո՞ւմ եք, թե ՀՅԴ-ն չի կարողանում լիովին պատճառաբանել իր «ոչ»-ը:
– Այս հարցն այնքան տարողունակ է, որ ես բավարարված չեմ ո՛չ «այո»-ով, ո՛չ «ոչ»-ով (խոսքն իսկապես անկեղծ «ոչ» եւ «այո» ասողների մասին է՝ ոչ քաղաքական պատեհապաշտների): Ես գտնում եմ, որ ճշմարտությունը մեջտեղում է, քանի որ, ի վերջո, «ոչ» ասողներն էլ են ասում, թե այո՛, երբեւէ պիտի բացվի սահմանը: Բայց ինչի՞ դիմաց՝ հարցը կախում է ՀՅԴ-ն: Մյուս կողմը, որն ասում է «այո»՝ ասում է, թե արժեքային այդ համակարգը նույնքան թանկ է իրենց համար, որքան ՀՅԴ-ի, բայց սահմանը պիտի բացվի, եւ այնտեղ չկան նախապայմաններ: Իմ ամբողջ տագնապն այն է, որ այս խնդիրն, ըստ ամենայնի՝ յուրացված ու մարսված չէ: Չեմ կասկածում երկու կողմերի համոզվածությանը: Բայց կարծում եմ, որ այդ հարցը դեռեւս ո՛չ հոգեբանորեն, ո՛չ հասարակական ընդգրկման իմաստով այնքան «եփված» չէ, որ մենք շտապենք այս հարցի վերաբերյալ անել կատեգորիկ հայտարարություններ: Եվ կարծում եմ, որ մենք դանդաղ պիտի շտապենք ու կարողանանք այս կատեգորիկ «այո»-ի եւ «ոչ»-ի կողմնակիցներին բերել մի սեղանի շուրջ:
Այդ սահմանը մեր ուղեղներում ու հոգիներում հոգեբանորեն դեռ չենք բացել: Շատ կարեւոր էր, որ մինչեւ վճռորոշ փուլերին՝ ՍԴ եւ ԱԺ հասնելը, մենք նախապատրաստեինք մեր ժողովրդին: Դա սովորական խնդիր չէ՝ սա՛ է իմ ասածը: Եվ տեսնում եք՝ նույնիսկ հիմա չեմ կարողանում շատ ճապուկ եւ հղկված ձեւակերպել միտքս: Բայց դա նշանակում է՝ ես ինքս ինձ վրա սոցիոլոգիական հետազոտություն եմ անում: Կարծում եմ, որ ողջ ժողովուրդն է այս երկընտրանքի առջեւ: Փորձում եմ անկեղծ լինել մինչեւ վերջ. այո՛, ես դաշնակցական եմ, եւ ամենից հեշտն է ասել՝ «ո՜չ»: Բայց չեմ ուզում հերարձակ հայրենասեր լինել. մազերս, ճիշտ է, կարճ կտրված են, սակայն հերարձակ հայրենասիրությունը հոգեվիճակ է: Եվ ո՛չ ուզում եմ վախի բարդույթներով նայենք այս հարցին, ո՛չ էլ շա՜տ ինքնավստահ՝ Չինաստանի նման երկրի պես:
– Դուք ասուլիսում Սերժ Սարգսյանի մասին դրվատանքի խոսքեր ասացիք, մասնավորապես որակելով նրան «դանդաղ շտապող նախագահ»: Համաձայն չե՞ք, որ ՀՅԴ-ն ավելի լիասիրտ ընդդիմություն էր (եւ շարունակում է մնալ) ՀՀ առաջին նախագահին, քան այժմ՝ ՀՀ երրորդ նախագահին, թեեւ էլի իրեն հռչակել է ընդդիմադիր:
– Պատճառաբանեմ՝ ՀՅԴ-ն լիասիրտ ընդդիմություն էր Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին, քանի որ մենք սկզբունքորեն արժեքային բոլորովին տարբեր համակարգերի կրողներ էինք: Արցախի հարցը թողնենք՝ դրա մասին այնքա՜ն է գրվել: Խորապես ընկերվարական կուսակցության սկզբունքներն ընդունող եւ ըմբռնող մարդ եմ, թեեւ կարծում եմ, որ մյուս տեսակն էլ իրավունք ունի ապրելու: Բայց տգիտորեն իրականացված սեփականաշնորհումը… Եվ երկիրն այս վիճակում է ոչ միայն այն պատճառով, որ չինովնիկական շատ լավ ապարատ չունենք, կաշառակերություն կա, եւ մենք դեռ շատ հեռու ենք եվրոպական չափանիշներից, այլ որովհետեւ քանդվեց մի բան, որը կարելի էր նաեւ չքանդել: Դաշնակցությունը նման հարցերի նկատմամբ շատ սկզբունքային դիրքորոշում ունի:
Իսկ Սերժ Սարգսյանի հետ մեր բոլոր բանավեճերից, հակասություններից բացի՝ ունենք նաեւ շատ ընդհանուր դաշտ՝ արժեքային նույն համակարգը, ինչն ազգային խնդիրներին էր վերաբերում. մի ամբողջ ճանապարհ, որ անցել ենք: Հիմա էլ եմ ուզում հաստատել դրվատանքի խոսքերը նրա մասին: Ես կարող եմ չընդունել նրա մոտեցումները հայ-թուրքական հարաբերությունների վերաբերյալ, բայց երբե՛ք չեմ կարող հավատալ, որ Սերժ Սարգսյանը կարող է Արցախի հաշվին հարցեր լուծել: Չե՛մ հավատում:
– Իշխանության մեջ եղած ժամանակ ՀՅԴ-ին մեղադրում էին, թե առավել իբրեւ կիսաընդդիմադիր է հանդես գալիս: Փաստորեն՝ այժմ էլ որպես ընդդիմություն, ՀՅԴ-ն կիսաիշխանական դիրքերո՞ւմ է:
– Մենք այդ պատճառով դուրս եկանք կոալիցիայից: Ես ընդհանրապես չեմ հասկանում ընդդիմադիր եւ ոչ ընդդիմադիր բաժանումները: Չեմ հասկանում թշնամու կերպարի որոնումներն այս երկրում: Արմատական ընդդիմության շարքերում էլ շատ տաղանդավոր երիտասարդներ կան, որոնց ներուժը ես կորսված եմ համարում այս երկրի համար: Տասնամյակ է անցել՝ այդ մարդիկ կարող էին աշխատել, շատ օգտակար բաներ անել՝ բանավիճելով: Եվ հիմա շատ գռեհիկ ձեւով է անցկացվել սեւ ու սպիտակի ջրբաժանն այս երկրում:
Մենք պետք է վհուկների այս որսից ձերբազատվենք: «Դավաճան» բառը դարձել է մարդկանց ասելու համար սովորական մի բան: Ուզում եք ինձ կիսաընդդիմադիր համարեք, ինչ ուզում եք՝ ասեք, բայց ես ո՞նց հավատամ, թե Սերժ Սարգսյանը կարող է ծախել Արցախը: Չե՛մ կարող հավատալ, քանի որ ես 1988-ից տեսել եմ այն ճանապարհը, որը նա անցել է: Ի դեպ, ես երեւի իր ամենահին ծանոթներից մեկն եմ Հայաստանում: Շատ թարմ ու երիտասարդ քաղաքական ուժեր կան, որոնք հիմա են ճանաչում այդ մարդկանց՝ Սերժ Սարգսյանին եւ Ռոբերտ Քոչարյանին: Բայց մենք ճանապարհ ենք անցել, որը չեմ կարող ուրանալ՝ անկախ նրանից, թե դա ո՛ւմ դուր կգա եւ ո՛ւմ դուր չի գա:
– Ի դեպ, քաղաքագետներից մեկը կարծիք էր հայտնել, թե ՀՅԴ-ի դուրս գալուց հետո կոալիցիան ավելի համախմբվեց: Իրոք այդպե՞ս է:
– Եթե դա ուրախություն է պատճառում այդ քաղաքագետին՝ վա՜յ մեզ: Ես չեմ հասկանում, թե ինչ է նշանակում նման համախմբումը: Ես չեմ պատկերացնում, թե մենք կարող ենք հիմա իրար հետ բանավիճել, բայց չսիրել իրար: Մենք կարող ենք շատ հարցերում իրար հետ համաձայն չլինել, բայց կարծում եմ, որ վեճից է ծնվում առաջընթացը, այսինքն՝ պիտի ինչ-որ մի բան իրար բախվի, որ բան ծնվի: Թե չէ խաղաղ, ոչխարային հանդարտությամբ ապրելու պարագայում ժամանակը կանգ է առնում: Ես սիրում եմ անհանգիստ մթնոլորտը, բայց չեմ ուզում, որ այս անհանգստությունը դառնա սեւ ու սպիտակի տարանջատում: Մենք պատեհ-անպատեհ՝ իսկապես խելացի հրեաներին ենք վկայակոչում՝ որպես մեզ հետաքրքիր օրինակ, բայց երբե՛ք չենք փորձել վերլուծել, թե ինչու են հրեաները կարողանում հաջողել. որովհետեւ իրենց տարաձայնությունները մի կողմ են թողնում: Այս աշխարհում ամեն ազգի առջեւ՝ ամենահզորից մինչեւ ամենաթույլը, մի քանի հարց կա, որոնց շուրջ հավաքվում են այդ ազգի մեծերը: Ազգը դրանով է պետության տեր դառնում: Մենք չենք կարողանում այդ տարանջատումները մի կողմ թողնել եւ կարեւոր բաների շուրջ հավաքվել ու ծրագիր մշակել: