Պատճառաբանում է առողջապահության նախարարությունը՝ հեմոֆիլիայով
հիվանդներին չմատակարարելով անհրաժեշտ քանակությամբ դեղ:
Հայաստանում հեմոֆիլիայով տառապող հիվանդներն անօգնական վիճակում են հայտնվել, քանի որ տարիներ ի վեր ոտնահարվում է նրանց՝ պետպատվերով դեղորայք ստանալու իրավունքը: Հեմոֆիլիայի համաշխարհային ֆեդերացիայի հետ հուշագիր կնքած ՀՀ կառավարությունը, ի դեմս առողջապահության նախարարության, չի կատարում ստանձնած պարտավորությունները եւ այս հիվանդներին անհրաժեշտ քանակի դեղորայքով չի ապահովում: Հատկացվածն էլ շատ քչերին է միայն բավականացնում: Հիվանդներից ոչ բոլորին է հաջողվում սեփական միջոցներով արտերկրից ձեռք բերել անհրաժեշտ դեղորայքը, քանի որ այն թանկ արժե:
Հեմոֆիլիայով հիվանդ 9-ամսյա Էրիկի մայրը՝ Ֆրիդա Բարֆյանը պատմում է, որ իր երեխայի հիվանդության ախտորոշման առաջին իսկ օրվանից առ այսօր դեղորայքի պակաս կա. այն համապատասխան բուժհաստատությունից հնարավոր չէ ստանալ: Նրանք հակահեմոֆիլային դեղորայքը հիմնականում ձեռք են բերում արտերկրից:
Հիվանդների ծնողներին ոլորտի պատասխանատուները տարիներ ի վեր հավաստիացրել են, որ Հայաստանը սկսելու է ձեռք բերել անհրաժշետ դեղորայքը, սակայն խնդիրն այդպես էլ չի լուծվում:
Հեմոֆիլիայով հիվանդների հայկական ընկերության նախագահ Տանյա Խաչատրյանն ու փոխնախագահ Սվետլանա Փափազյանն այս հիվանդների շահերի պաշտպանությամբ զբաղվում են 1997 թ.-ից: Ըստ նրանց՝ 2006-2008 թթ. չնչին քանակությամբ միան 8-րդ գործոնի հակահեմոֆիլային պատվաստուկ է գնվել այս հիվանդների համար, մինչդեռ 9-րդ եւ 11-րդ գործոնի կարիք ունեցողներ էլ կան. «Ամբողջ աշխարհում հեմոֆիլիայով հիվանդների վրա տնտեսական վիճակը չի ազդում: Դա ծանր հիվանդություն է, հետեւաբար մարդկանց կյանքի հաշվին ոչ մի պետություն խնայողություններ անելու իրավունք չունի»: Հեմոֆիլիայի համաշխարհային ֆեդերացիան բարեգործական ճանապարհով այս տարի Հայաստան է ուղարկել 200 հազար միավոր դեղորայք, որն էլ բաշխվել է ծանր հիվանդներին: Այնինչ, ըստ մասնագետների, բոլոր հիվանդներին հակահեմոֆիլային գործոնի ներարկում պետք է կատարվի շաբաթական 3 անգամ: Հեմոֆիլիկ երեխաները, հետագա հաշմանդամությունից խուսափելու նպատակով, նույնպես պետք է շաբաթական 3 անգամ անհրաժեշտ դեղաչափ ստանան:
Հեմոֆիլիայի համաշխարհային ֆեդերացիայի՝ Եվրոպայի ծրագրերի մենեջեր Քաթրին Հադնը «Առավոտի» հարցմանն ի պատասխան տեղեկացրեց, որ ֆեդերացիան ծայրաստիճան հիասթափված է ՀՀ առողջապահության նախարարությունից՝ խոստումները չկատարելու համար: Ըստ նրա՝ Հայաստանը տարեկան առավելագույնը ներկրել է 170 հազար միավոր գործոն, ինչը 2 հիվանդի լիարժեք բուժմանն է միայն բավականացնում. «Մյուս անհանգստացնող փաստն այն է, որ ՀՀ առողջապահության փոխնախարարը մեզ տեղեկացրել է, թե նախարարությունը յուրաքանչյուր միավոր դեղորայք ձեռք բերելու համար վճարում է $0,9: Սա այն դեպքում, երբ հակահեմոֆիլային դեղորայք արտադրող «Baxter» ընկերությունը տեղեկացնում է, որ Հայաստանի ազգային դիստրիբյուտորին այն վաճառում է $0,25-ով: Ազգային դիստրիբյուտորի ամոթալի արարքն ու նախարարության կողմից այս հիվանդներին հատկացվող չնչին ուշադրությունը լրջագույն խնդիրներ են»: Առողջապահության նախարարությունից (ԱՆ) տեղեկացանք, որ այս տարի միայն 1-ին եւ 2-րդ եռամսյակներում են հակահեմոֆիլային դեղորայքի գնման հետ կապված խնդիրներ առաջացել: 3-րդ եռամսյակում արդեն գնվել է 75 հազար միավոր, նույնքան էլ կգնվի 4-րդում:
«Պրոֆեսոր Ռ. Հ. Յոլյանի անվան արյունաբանական կենտրոն» ՓԲԸ տնօրեն Սմբատ Դաղբաշյանը խնդրի առնչությամբ մեզ հետ զրույցում ասաց, որ բոլոր հիվանդների պահանջները բավարարելու համար տարեկան 1 մլն 200 հազար միավոր հակահեմոֆիլային գործոն է անհրաժեշտ: Դեղորայքի սղության պատճառով մի մասը պահեստավորվում է՝ հրատապ դեպքերում ծանր հիվանդներին ներարկելու նպատակով: Հենց այդ պատճառով էլ առաջանում է թյուր կարծիք, թե կա դեղորայքի ավելցուկ եւ այն հիվանդներին չի տրվում: Մասնագետի տեղեկացմամբ՝ այս տարի ԱՆ կողմից ստացվել է 311 սրվակ դեղորայք՝ 500-ական միավոր չափաքանակով: Այս դեղորայքը գրանցված չէ Հայաստանում, ինչը նույնպես խոչընդոտում է գնման գործընթացին: Հեմոֆիլիայով հիվանդներին հատկացվում է նաեւ Արյան բանկում պահեստավորված թարմ պլազմա եւ կրիոպրիցիպիտատ: «Յուրաքանչյուր պետություն այս հիվանդների խնդիրները լուծում է սեփական պլազմայի միջոցով: Եթե երկրում կամավոր դոնորության ցուցանիշը բարձր է, ապա հավաքված արյունը վերամշակման ենթարկելով՝ լուծում է այս հիվանդների դեղորայքի հարցը: Մեր երկրում կամավոր դոնորների թիվը շատ քիչ է, կազմում է 4.7%: Մյուս կողմից մենք չգիտենք, թե այլ երկրներից ներկրվող դեղորայքը ինչ իմունոլոգիական, տիպային պատկանելություն ունի, որ երկրների պլազման է մշակված եւ, ընդհանրապես, դրանց ներարկումը ինչ հետեւանքների կարող է հանգեցնել»,- ասաց Ս. Դաղբաշյանը:
Հեմոֆիլիկների թիվը մեր երկրում շուրջ 300-ի է հասնում, որոնցից 70-ը երեխաներ են: Հայաստանում այս հիվանդների կյանքի միջին տեւողությունը 27-30 տարի է: Մինչդեռ, զարգացած երկրների փորձը ցույց է տալիս, որ դեղորայքի անհրաժեշտ չափաքանակն ընդունելու դեպքում նրանք հասարակության լիարժեք անդամ են լինում, կյանքի տեւողությունն էլ երկարում է: Հեմոֆիլիան կլինիկորեն արտահայտվում է տարաբնույթ արյունահոսություններով, որոնք առաջանում են օրվա ցանկացած ժամերի: Բուժօգնության ուշացման դեպքում հիվանդը կարող է մահանալ:
Այս հիվանդությունն ունեցող երեխաների ծնողները եւ Հեմոֆիլիայով հիվանդների հայկական ընկերությունը գնվող դեղորայքի քանակի ավելացման վերաբերյալ պարբերաբար դիմել են ՀՀ առողջապահության նախարարին: Համաշխարհային ֆեդերացիան էլ առաջիկայում այս մտահոգիչ հարցով պատրաստվում է դիմել ՀՀ կառավարությանը եւ նախագահին:
