Ասում են շիրակցի կուսակցականները
«Շիրակ կենտրոն» ու «Սպիտակ նառ» հ/կ-ների նախաձեռնությամբ՝ երեկ Գյումրիում դարձյալ քննարկում էր կազմակերպվել հայ-թուրքական դիվանագիտական հարաբերությունների ստեղծման ու սահմանի բացման վերաբերյալ: Այս անգամ հրավիրվել էին Շիրակի մարզի գրեթե բոլոր կուսակցությունների ներկայացուցիչները: Նշենք, որ բացառությամբ հանրապետականների, մնացածը մի մարդու պես ներկայացել էր: Կազմակերպիչներից մեկի՝ «Շիրակ կենտրոն» հ/կ-ի նախագահ Վահան Թումասյանի խոսքերով, քննարկումների նպատակը, այսպես ասած, մտահոգությունների կամ առաջարկությունների փաթեթ ստեղծելն է, որը բացառապես ներառելու է շիրակցիների տեսակետը սահմանի բացման ու Շիրակի մարզին սպասվող մարտահրավերների մասին:
ԱԻՄ ներկայացուցիչ Խաչատուր Մանուկյանը համոզված էր, որ սահմանը բացվի, թե՝ ոչ, թուրքական բիզնեսը Հայաստանում ծաղկում է. շինանյութերի խանութներում, շորերի շուկայում բացառապես թուրքական ապրանքներ են, եւ կարեւոր չէ, թե ինչպես են Հայաստան տեղափոխել այդ ապրանքները, կարեւորն այն է, որ Հայաստանը պատրաստ լինի ապրանք արտահանելու. «Թուրքից ինչո՞ւ պիտի վախենանք, երբ միշտ ասում ենք՝ թուրքը մշակույթով մեզանից ցածր է, խելքով էլ մեզանից պակաս է: Եկեք շփվենք, շփվել պետք է, կամա, թե ակամա՝ բնականոն գործընթաց է, որից մենք շատ ենք վախենում, թե եկան-լցվեցին, փշալարերը բացեցինք, էնտեղից միլիոնները կգան-կլցվեն, մենք կկործանվենք, 600 տարի թուրքական տիրապետության տակ ենք եղել ու չենք ձուլվել, ինչի՞ պիտի վախենանք, որ հիմի պիտի ձուլվենք: Միայն եկեղեցի կառուցելով առաջ չենք գնա, եկեք մեր տնտեսությունը բարձրացնենք, գյուղացուն օգնենք, մտածենք, թե ի՞նչ ներքին ռեսուրսներ ունենք, որ չենք իրագործում, թե չէ՝ ոչնչի չենք հասնի»:
«Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցության ներկայացուցիչ Հովհաննես Հարությունյանն էլ կարծիք հայտնեց, որ ճանապարհների բացման մասին դեռ վաղ է խոսելը, քանի որ այն կախված է դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատումից, իսկ թուրքերը հնարավորինս կձգձգեն Արձանագրությունների վավերացումը. «Մենք մի քիչ շատ ենք ֆետիշացնում թուրքական դիվանագիտությունը, այսինքն՝ էնպիսի տպավորություն է ստեղծվում, թե մենք նախապես պատրաստ ենք էդ դիվանագիտական պայքարում կրվելու, տանուլ տալու, եկեք էդպես չմտածենք: Վերջիվերջո, ճիշտ է, մենք ընդամենը 20 տարեկան պետություն ենք, եւ մեր հայկական դիվանագիտությունը այսօրվա էտապում բավական երիտասարդ է, բայց մենք պիտի հասկանանք ինչ քայլի ենք գնացել, եթե էսօր Հայաստանը դիվանագիտական հարաբերություններ է ստեղծել 70-ից ավելի պետությունների հետ, դիվանագիտական հարաբերություններ չի՞ ստեղծելու իր անմիջական հարեւանի հետ: Ինչ վերաբերում է ճանապարհների բացմանը, մենք դեռ ժամանակ ունենք, այսօր պատրաստ չենք, բայց պիտի պատրաստվենք: Ուզենք, թե չուզենք՝ 300 միլիոն դոլարի թուրքական ապրանք է մտնում Հայաստան, վաղը ճանապարհը բացեցինք՝ Թուրքիան Հայաստան կմտնի 1 միլիարդ դոլարի ապրանքաշրջանառությամբ, ի՞նչ է պետք սրա դեմ, առաջին հերթին պետք է փոխել մաքսային դիվանագիտությունը, կանոնադրությունը, մենք պետք է իմանանք՝ ո՞ր ապրանքը պետք է մտնի Հայաստան, ո՞ր ապրանքի վրա մենք պետք է մաքսային տուրքեր դնենք, որ կանգնեցնենք դրա հոսքը մեր երկիր… մենք չենք կարող թույլ տալ, որ Թուրքիայի անորակ ապրանքը մտնի Հայաստան եւ, կոպիտ ասած, խեղդի մեր արտադրողին»: Իսկ թե ինչո՞վ կշահի ու ինչո՞վ կտուժի Շիրակի մարզը սահմանների բացումից, նա հիշեց մինչեւ 1993թ.-ը, երբ սահմանները բաց էին, եւ Շիրակի մարզը դարձել էր Հայաստանի բիզնես-կենտրոնը:
Սակայն, ըստ ԲՀԿ-ականի, Շիրակի մարզը լուրջ խնդիր ունի մտածելու, թե ի՞նչ է առաջարկելու թուրքական շուկային: «Մենք պետք է մտածենք, որ թուրքական կողմից ոչ միայն էժան կամ որակով ապրանք կգա, այլեւ կգա առաջարկություն համատեղ գործարաններ բացելու, բիզնեսը ոչ քաղաքականություն է ճանաչում, ոչ էլ՝ ազգ: Խնդիրն այն է, թե գործարար աշխարհը ինչքանով է պատրաստ, այ, այստեղ մենք խնդիր ունենք, բայց մենք չպիտի վախենանք: Թե կառավարության, թե գործարարների միության, փոքր ու մեծ ձեռնարկությունների կողմից պետք է ծրագիր մշակվի, որպեսզի կարողանանք, չակերտավոր ասած, առաջին հարվածը տղամարդավարի դիմավորենք, թե չէ, եթե վախի հետեւից ընկանք՝ ոչ մի բանի չենք հասնի»,- ասաց ԲՀԿ ներկայացուցիչը:
Սակայն նրան ընդհատեց «Ժառանգության» ներկայացուցիչ Վահագն Հովհաննիսյանը՝ հարցնելով, թե այսպիսի «օլիգարխիկ, թույլ, կոռումպացված» տնտեսական համակարգով պատրա՞ստ ենք, արդյոք, տնտեսական համագործակցություն ստեղծել. «Մեզ մոտ ցանկացած չինովնիկի շատ հանգիստ կարելի է կաշառել, դեռ սահմանը չեն բացել, բայց կռիվ են մղում՝ ո՞վ պետք է լինի մաքսատան տնօրեն: Մենք պետք է մտածենք արտահանման, ոչ թե ներկրման մասին, մենք արդեն ներկրում ենք, հիմա Թուրքիան չլինի՝ մենք Իրանից, Չինաստանից ենք ներկրում, իրենց համար էլ նշանակություն չունի, իրենց խնդիրը քաղաքական է, ես համոզված եմ դրանում, նրանք եթե չեն կարող քաղաքականապես խեղճացնել, ավելի հեշտ ճանապարհ կգտնեն, կանեն տնտեսության միջոցով»:
