«ԵՍ ՉԵՄ ԽԱՂՈՒՄ ԱՅԴ ԽԱՂԸ»

Ասում է «Ժառանգություն» կուսակցության հիմնադիր Րաֆֆի Հովհաննիսյանը

– Հետեւո՞ւմ եք, թե ինչպես են «Ժառանգությանն» առնչվող զարգացումներն օգտագործում իշխանական գործիչները: Մասնավորապես՝ հայ-թուրքական արձանագրությունների վերաբերյալ «Ժառանգության» քննադատությանն ի պատասխան՝ ՀՀԿ պատգամավորներից մեկը հայտարարեց, թե ընդհանրապես իրավունք չունեք խոսելու նման մեծ թեմաների մասին, եթե չեք կարողանում լուծել ձեր կուսակցության ներսում առկա մանր խնդիրները:

– «Ժառանգությունը» կայացած հասարակական-քաղաքական արժեք է, որը մեծ ավանդ է ունեցել մեր ժողովրդին ազգային ժողովրդավարական օրակարգը ժամանակակից ու մատչելի դարձնելու գործում: Ունեցել է նաեւ իր դժվարություններն ու խոցերը, որոնք միշտ եղել են բաց ու թափանցիկ: Եվ ես վստահ եմ՝ ժողովուրդը կտեսնի առաջիկայում կայանալիք արտահերթ համագումարում, որ «Ժառանգությունն» առավել ուժեղացած, համալիր, համապարփակ ու հաշվետու մոտեցումներով հանդես կգա:

Իշխանական տարբեր ներկայացուցիչներ՝ թե՛ խմբակցության ղեկավարներ, թե՛ երիտասարդ գործիչներ, փաստարկների բացակայության իրականության մեջ փորձում են հակադարձել՝ էժան, մակերեսային ու ներկուսակցական հղում կատարելով: Այդ նույն մարդիկ հղում են անում Նժդեհին, որը մեր ժողովուրդը բաժանել էր տարբեր մասերի: Ու փաստորեն չեն տեսնում քաղաքացիական ու քաղաքական այն հրամայականը, որ իրե՛նք պետք է իսկույն եւեթ հայելու մեջ նայեն: Այդ հայելին հասկացողի համար շատ բան կասի:

– Իսկ ինչպե՞ս եք գնահատում այն հանգամանքը, որ Ձեր վերջին ասուլիսից հետո «Ժառանգությունից» հեռացան տասնյակ անդամներ՝ հայտարարելով, թե կուսակցությունը շեղվել է իր ծրագրային դրույթներից:

– Ես ողջունում եմ ցանկացած քաղաքացու, համակրի, նախկին կուսակցի, որը սկզբունքի, ծրագրային տարաձայնության հիման վրա բարձրաձայնում է իր տեսակետը, անգամ դիմում ծայրահեղ քայլի՝ հայտարարելով իր սկզբունքային տարաձայնությունը եւ դուրս գալով կուսակցությունից: Բայց ես տպավորություն ունեմ, եւ սա ցավով եմ ասում, որ այս դեպքում սա ոչ համարժեք մանրախնդիր հակազդեցություն է վարչության ոչ համարժեք որոշմանը: Եվ կարծում եմ, որ խիստ չափազանցված են ու ներքաղաքական մանրախնդիր օրակարգ են հետապնդում այն ենթադրությունները, թե մեծ արտահոսք կա: Կարծում եմ, որ սա կազմակերպված ենթահոսանքի փորձն է իր տեսակետն արտահայտելու: Եվ ցավոք, այդ ուղղության պարագլուխները՝ իմ տպավորությամբ, արդեն սպասարկում են մեկ այլ ուղղություն եւ վաղուց են հեռացել «Ժառանգության» բուն նպատակից:

«Ժառանգությունն» ինքը երբեւէ անդամների մեծ քանակություն ունեցող կազմակերպություն չի եղել: Իր ուժը եղել է համակիրների, քաղաքացիական զանգվածների շահերը ներկայացնելը: Ինքը երբեւէ չի ներկայացել հանրությանը որպես կայացած, ուղղահայաց ավանդական կուսակցություն: Եվ ցավում եմ ցանկացած քաղաքացու համար, ով վերանայել է իր մոտեցումները «Ժառանգության» հանդեպ, բայց վստահ եմ, որ ժամանակ կանցնի, համագումարը կքննի այս հարցերը, եւ յուրաքանչյուրն իր սեփական վարքի մեջ՝ եթե ազնիվ քաղաքացի է, սխալներ կտեսնի: Ես կիսում եմ, սակայն, այն քննադատությունը, թե ամեն ինչ չէ, որ ճիշտ է եղել «Ժառանգության» մոտ վերջին շրջանում: Քանի որ կուսակցության կառավարման հարցում մեծամասնություն-փոքրամասնություն հարաբերությունների հարցերը պետք է լուծվեն քվեարկությամբ եւ համագումարի բարձր որոշման միջոցով եւ ոչ երբեք վտարման որոշումներով:

– Այնուամենայնիվ, որպես այս ամենի հետեւանք՝ արձանագրե՞նք, որ «Ժառանգությունը» ընտրական հանձնաժողովներում իր տեղերը «նվիրեց» ՀԱԿ-ին, քանի որ կորցրիք ԿԸՀ-ում ձեր կուսակցության ներկայացուցչին:

– Սա հետաքրքիր, արհեստականորեն ստեղծված խաչմերուկ է, բայց ամեն դեպքում՝ կյանք է: Սա նաեւ առիթ է, որ նրանք, ովքեր ինքնահեռացել են «Ժառանգությունից», եւ քաղաքացիական ու քաղաքական խիզախություն են ունենում ինձ մեկնաբանելու ու քննադատելու, որը ես միշտ ողջունել եմ՝ միգուցե նաեւ իրե՛նց ժամանակն է ինքնաբացահայտվելու եւ ասելու, թե իրենց քաղաքական հավատարմությունը, ըստ էության, որտե՞ղ է: «Ժառանգությունը» համագործակցել է ժողովրդավարական խնդիրների, քաղբանտարկյալների ազատ արձակման հարցերում ՀԱԿ-ի հետ, նաեւ ընտրություններում է եղել միջկուսակցական համագործակցություն. դրա համար չեմ կարծում, որ այստեղ նվիրել-չնվիրել խնդիր կա: Բայց կարծում եմ, որ այսօր նաեւ առաջանալու է բարոյաիրավական պահվածքի խնդիր: Եվ հուսով եմ, որ համագումարով նաեւ այս խնդիրը կլուծվի, եւ «Ժառանգությունը» կունենա օրենքով տրված իր ներկայացվածությունը ընտրական հանձնաժողովներում:

– Բարոյական պահվածքի առումով ինչպե՞ս եք գնահատում ՀԱԿ համակիր մամուլի անդրադարձները «Ժառանգության» ներկուսակցական խնդիրներին:

– Միշտ փորձել եմ զուսպ արտահայտվել: Բայց թե՛ բովանդակային որոշ հարցերի, թե՛ նշված մամուլի եւ հրապարակային այլ արտահայտությունների մատուցման առումով կարող եմ ասել, որ այն, ինչի ականատեսն ենք վերջին շրջանում, ճիշտ նույնն է, ինչ իշխանությունը եւ իշխանությունը սպասարկող մամուլն արել է տարիների ընթացքում: Մենք վարժ ենք: Ուղղակի պարզ է, որ այստեղ կա քաղաքական մշակույթի, խոսքի ազատության մեկնաբանման միեւնույն՝ առաջնորդող սկզբունքը թե՛ իշխանության, թե՛ ընդդիմադիր որոշ մոտեցումների միջեւ:

– «Ժառանգությունը» միացավ ՀՅԴ նախաձեռնած հայտարարությանը: Մեկնաբանություններ կան, թե հենց ՀՅԴ-ի հետ այս համագործակցությունը կառուցելու համար էր պետք քանդել «Ժառանգությունը»: Ձեզ համար կա՞ արդյոք ռացիոնալ հատիկ այս մեկնաբանության մեջ:

– Կարող է բանականության հատիկներ լինեն, բայց դրանք չեն ներկայացնում ամբողջական ճշմարտությունը, քանի որ «Ժառանգությունը» վերջին շրջանում փաստել է, որ համագործակցության ոգին պահելով հանդերձ՝ ինքն ինքնուրույն քաղաքական ուժ է, եւ որպես այդպիսին է գնահատվում հասարակության եւ իր համակիրների կողմից: «Ժառանգությունը» նաեւ թույլ է տվել, որ ազատական ու ազգային դաշտերից որոշ գործընկերներ փորձեն ծանրության կենտրոնը, թե համագործակցության ուժագիծն ավելի իրենց կողմ բերեն: (Ի դեպ՝ հընթացս պարզեցինք, որ սեպտեմբերին Րաֆֆի Հովհաննիսյանը թե՛ նամակագրություն, թե՛ առանձին հանդիպումներ է ունեցել ընդդիմության առաջնորդների հետ՝ եւս մեկ անգամ փորձելով «ի մի բերել» ընդդիմադիր դաշտը.- Ա. Ի.): Ես ասել եմ իմ գործընկեր ուժերի ղեկավարներին դեմ դիմաց, որ յուրաքանչյուրը թե՛ արժեք է, թե՛ իր գործը վերջին շրջանում տապալած: Եվ այն մարդը, որը կարծում է, թե ինքը միայնակ կկարողանա վերջնարդյունքի բերել Հայաստանի ժողովրդավարական պայքարը կամ ազգային հարցերում Հայաստանի դիրքի եւ ազգային անվտանգության պաշտպանությունը՝ կարծում եմ, որ պատրանքի մեջ է ապրում:

Ներկա դրությամբ ամեն մեկը կարող է իր տեսությունը տալ, թե ինչու «Ժառանգությունն» այս հարցերում համագործակցում է ՀԱԿ-ի եւ այլոց հետ, իսկ այս հարցերում՝ ՀՅԴ-ի եւ մյուսների հետ: Բայց կարծում եմ, թե քանի դեռ ա՛յս մակարդակի վրա է մնում քաղաքական համագործակցությունը, քաղաքական միտքն ու բանավեճը՝ մենք պիտի ուղղակի մասնակի արդյունքների հասնենք՝ առանց արձանագրելու իրական հաջողություն:

– Գուցե հռետորական հարց է, թե ինչպե՞ս էր հնարավոր այս հարցում եւս համագործակցել ՀԱԿ-ի հետ, եթե վերջինս հայ-թուրքական արձանագրությունների առնչությամբ գործունեություն չի ծավալում եւ, ինչպես սեպտեմբերի 18-ի հանրահավաքում նշեց Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը՝ ասպարեզը ժամանակավորապես տրամադրել է մյուս քաղաքական ուժերին:

– Կարծում եմ, որ դիրքային պայքար է ընթանում՝ 2010-ից բացվող քաղաքական նոր եղանակից առաջ: Եվ յուրաքանչյուրն այստեղ, ցավոք, Հայաստան-Թուրքիա արձանագրությունների այս վիճահարույց գործընթացը դիտարկում է նաեւ սեփական հավակնությունների եւ վարկանիշի պրիզմայով, որն, իմ կարծիքով, նորից դատապարտում է անհրաժեշտ միասնական հոսանքը ձախողման՝ եթե այսպես շարունակվի:

– ՀԱԿ համակարգող Լեւոն Զուրաբյանը, սակայն, հայտարարել է, որ ՀՅԴ-ն ու «Ժառանգությունն» այս պահին «հասարակության ընդվզման ուղղությունը փորձելով շեղել Սերժ Սարգսյանից՝ իրականում օգնում են նրան»:

– Չեմ ընդունում նման հատվածաբար եւ պոպուլիստական արտահայտությունները, ինչպես չեմ ընդունում դրա հակառակը, որ ՀՀ 1-ին եւ 3-րդ նախագահները թաքուն նույն քաղաքականությունն են սպասարկում: Երկուսն էլ հեշտ արտահայտվող, մանր խնդիրներ հետապնդող մոտեցումներ են, եւ ես չեմ խաղում այդ խաղը: Բայց շատ լավ կլիներ, եւ սա նշել է ՀԱԿ-ի խոսնակը, որ եթե ՀՅԴ-ն ունի 40 առարկություն, «Ժառանգությունը»՝ 10, իսկ ՀԱԿ-ը՝ 1, դա արդեն բավարար հիմք լինի, որ յուրաքանչյուրը չփորձի դիտարկել իր սեփական ապագան, հերթական կամ արտահերթ ընտրությունների հավանականությունն այս հարցի լուծման միջոցով, այլ հենց այս ընդհանուր հայտարարի վրա համագործակցեն:

Ես մերժում եմ այդ մեղադրանքը: Եվ արդեն ասել եմ՝ այն մարդը, որը կստորագրի կամ ստորագրել կտա այս արձանագրությունները՝ իր այդ քայլով առարկայորեն՝ առանց որեւէ մեկի պահանջի, հրաժարական է տալիս իր սահմանադրական պարտականությունից, քաղաքական իր բուն պաշտոնից ու նաեւ մեր Հայրենիքի իրավունքից, ու դրանից հետո անհրաժեշտ կլինեն նախագահական նոր ընտրություններ: Եթե ԱԺ-ն վավերացնի՝ դրանից հետո անհրաժեշտ կլինեն խորհրդարանական նոր ընտրություններ: Հիմա թող ոչ մեկը չփորձի ինձ հետ մրցավազքի մեջ մտնել, թե ով առաջ կամ ով հետո է պահանջել հրաժարական: Հրաժարականը ոչ թե սեփական փոքր դիրքերն ու բացառիկությունը փրկելու եւ մյուսի հավատաքննիչ նստելու ձեւ է, այլ կոնկրետ իրականություն: Եվ եթե այդ բոլոր ուժերն իրապես տեսնում են 1 կամ 40 վտանգներ՝ միջոցը թող գտնեն սեփական սխալներից ու փոքրությունից վեր կանգնելու, ու միասին կանգնեն՝ ներկայացնելով ՀՀ ժողովրդի շահերը եւ համապետական լուծումներ, որոնք գալու են ստորագրումից հետո: