ՏԱՂԱՆԴԱՎՈՐՆԵՐԸ ՔԻՉ ԵՆ

Թատրոնի եւ կինոյի պետական ինստիտուտում շարունակում են «դերասանի վարպետություն» հանձնել

Էռան ներկայացնում է Խնկո-Ապոր «Գայլն ու գառը»:

Երեկ Երեւանի Թատրոնի եւ կինոյի պետական ինստիտուտում «դերասանի վարպետություն» քննություն էին հանձնում «վավերագրական ֆիլմի ռեժիսուրա» մասնագիտությունն ընտրած դիմորդները: Այս քննությանը մի կարճ ժամանակահատված հետեւեցին կրթության եւ գիտության նախարար Արմեն Աշոտյանը եւ մշակույթի նախարար Հասմիկ Պողոսյանը:

Տիկին Պողոսյանը քննությունից դուրս գալուց հետո ասել է. «Մեր ներկայությունը չպետք է խանգարի դիմորդներին, քանի որ նրանք վաղը հանդես են գալու բեմում՝ բազմաթիվ հանդիսատեսների ներկայությամբ»: Հավանաբար, տիկին նախարարին չէին տեղեկացրել, որ քննություն հանձնողները բեմում հանդես գալու մտադրություն չունեցող ապագա ռեժիսորներն էին: Մեկ այլ լրագրողի հարցին, թե նախարարը ինչպե՞ս կկատարեր «դերասանի վարպետության» քննական հանձնաժողովի պահանջները, ԿԳ նախարար Արմեն Աշոտյանը պատասխանել է, որ կպարեր, երգել չի կարողանում, իսկ արտասանելուց կարտասաներ իր գրած բանաստեղծություններից որեւէ մեկը, որպեսզի գնահատման ժամանակ հանձնաժողովը համեմատելու տեղ չունենար: Նախարարը, հավանաբար, երգելու մասով «համեստություն է արել»՝ դժվար է պատկերացնել տասնյակ երգերի հեղինակին՝ երգել չկարողանալուց: Ինչ վերաբերում է կերպարներ մարմնավորելուն, նա նշել է, որ հրապարակային քաղաքականությունը պահանջում է որոշակի դերասանական վարպետություն, որ իմանաս՝ ում ինչ ես ասում եւ ինչպես: «Ամենակարեւոր խնդիրը թե արվեստում, թե քաղաքականության մեջ անկեղծ լինելն է»,- ասել է նա:

«Առավոտը» նախարարների այցելությունից հետո էլ շարունակեց ունկնդրել «դերասանի վարպետության» քննությանը: Մոտ 20-25 դիմորդների հանձնած քննությունը դիտելուց հետո մի ընդհանուր եզրակացության հանգեցինք՝ մեր երեխաները շարունակում են «հայավարի» կաշկանդված ու բարդույթավորված մնալ: Անգամ արվեստի բուհ դիմած երեխաները դժվարությամբ էին կարողանում իրենց կաղապարներից դուրս գալ՝ արտասանելու, երգելու եւ առավել եւս՝ պարելու համար: «Հայկական պար» արտահայտությունը լսում էին այնպիսի մի դեմքով, կարծես սպասում էին օձի խայթոցի: Նույնիսկ ինստիտուտի նախապատրաստական ֆակուլտետում գրեթե մեկ տարի ուսումնառած դիմորդները այնպես էին շարժվում, ասես փայտ էին կուլ տվել: «Ես չեմ հասկանում՝ ձեզ ի՞նչ են մի տարի սովորեցրել»,- ի վերջո չդիմացավ հանձնաժողովի նախագահ, ԵԹԿՊԻ ռեկտոր Հրաչյա Գասպարյանը: Հատկապես տղաների՝ պարել չիմանալն ուղղակի աչք էր սղոցում:

Ինչ խոսք, օրվա ընթացքում բավականին հաջող երեխաներ էլ եղան՝ հիմնականում՝ աղջիկներ: Էռա անունով մի «ճստիկ, բայց՝ պստիկ», բավականին հաջող արտասանեց «Գայլն ու գառը», ապա Հ. Գասպարյանը նրան առաջարկեց արտասանել նույն առակը, բայց այն տոնով, որ գայլը մտավորական, ինտելիգենտ մի կերպար թվա, իսկ գառը՝ ճիշտ հակառակը՝ «լկտի ու անշնորհք լակոտ»: Արագ կողմնորոշված Էռան այս մի փորձության տակից էլ դուրս եկավ: Սակայն չերգեց եւ չպարեց՝ «հայկական պարել չգիտեմ» ասաց, բայց ռուսականն էլ չկարողացավ: Մեկ այլ «ճստիկ-պստիկ» էլ Արագածոտնի մարզից եկած սասունցի Խանեն էր, որը բավականին անկաշկանդ էր ե՛ւ պարտադիր ծրագրում, ե՛ւ շփման մեջ, անգամ երգեց սասունցիներին հատուկ «Մարաթուկ» երգը ու պարեց «Քոչարի», կարողացավ բացատրել իր անվան ծագումը, ինչը դժվարանում էին անել մյուս դիմորդներից շատերը: Շատ լավ տպավորություն թողեց Լիանա Սմբատյան անուն-ազգանունով մի աղջնակ, որն ասես լույս էր ճառագում: Նա արտասանեց Ռոբերտ Բյորնսի բանաստեղծություններից եւ զարմացրեց հանձնաժողովին նրանով, որ գիտեր Բյորնսի՝ շոտլանդացի լինելու մասին: Իրականում դիմորդների ընդհանուր զարգացվածության աստիճանն այնքան աննախանձելի էր, որ Բյորնսի ծագման մասին աղջկա տեղեկացվածությունն այդքան տպավորություն գործեց: Լիանան նաեւ լավ երգեց «Կատյուշան» ու բավականին հաջող պարային շարժումներ արեց: Նրան անմիջապես հաջորդած Էլիզան էլ լավ տպավորություն թողեց հանձնաժողովի վրա: «Ագռավն ու խոզը» առակում նա այնքան տպավորիչ «լաչառ ագռավ» էր, որ Հ. Գասպարյանը նկատեց՝ եթե էդ ագռավը քո նման խոսեր, խոզը հաստատ վախից ծառի տակը չէր քչփորի: Էլիզան նաեւ ռիթմի զգացողություն ուներ, ինչն արտահայտվեց ե՛ւ պարում ե՛ւ «Պույ-պույ մուկիկի» երգում: Քննություն հանձնողների թվում էր նաեւ Ռուբեն Գեւորգյանցը: Ամենավերջում միայն պարզվեց, որ նա ոչ միայն հայտնի կինոռեժիսորի անվանակիցն է, այլեւ՝ թոռնիկը: Ռուբենի ուժեղ կողմն էլ նրա արած ֆոտոներն էին: Հանձնաժողովականներին դուր էր եկել նրա սուր աչքը՝ բավականին հետաքրքիր լուսանկարներ կային գազանանոցից: Սակայն դերասանական վարպետությամբ Ռուբենն առանձնապես չփայլեց եւ մյուս տղաների նման ոչ պարել գիտեր, ոչ էլ երգելուց էր ուժեղ: Տղաներից մեկը, որը Չարենցի «Ամբոխները խելագարվածից» հատված էր արտասանում, պարզվեց, որ այդ հատվածից բացի՝ ոչ միայն Չարենցից որեւէ այլ բան, այլեւ անգամ այդ պոեմն ամբողջությամբ չի կարդացել: Ընդհանրապես դա կարծես համընդհանուր տենդենց լիներ՝ բացի իրենց անգիր արած կտորից, դիմորդները ոչ միայն չէին ծանոթացել տվյալ հեղինակին (շատ դեպքերում անգամ չգիտեին իրենց արտասանած կամ երգած երկի հեղինակն ով է), նրա ստեղծագործություններին, այլեւ չէին բարեհաճել կարդալ իրենց ներկայացնելիք ստեղծագործությունն ամբողջությամբ, էլ չեմ խոսում այն մասին, որ ողջ տարվա ընթացքում մեկ առակ, մեկ բանաստեղծություն, մեկ երգ եւ արձակի մի հատվածից բացի՝ որեւէ այլ բան չունեին պատրաստած, որպեսզի այն դեպքերում, երբ հանձնաժողովի նախագահը դժգոհում էր ընտրությունից, ներկայացնելու այլ բան ունենային:

Աղջիկներից մեկն էլ՝ Սոնան, որը բավականին ներկայանալի արտաքին ուներ, անմիջապես արժանացավ պարոն Գասպարյանի կոմպլիմենտին՝ «ինչի՞ ես էդքան սիրուն», սակայն նրա ելույթի ընթացքում հերթական անգամ հաստատվեց այն աքսիոմը, որ արտաքին գեղեցկությունը՝ առանց տաղանդի կամ գոնե շնորհքի, որեւէ նշանակություն չունի արվեստում: Սոնան չփայլեց ոչ միայն արտասանության, երգի, այլեւ՝ պարի մեջ, թեեւ պարի էր գնացել…

Սակայն այս բոլորի միջից կոնկրետ իմ մեջ ամենաշատը տպավորվեց մեծամորցի մի տղա, որը մի տարի ուսանել էր նախապատրաստական բաժնում, սակայն բացարձակ չկարողացավ շարժվել, երբ պետք էր պարել, մի կերպ մի քիչ երգեց, արժանացավ Հ. Գասպարյանի նախատինքին, երբ որոշեց Շանդոր Պետեֆի արտասանել («էդ որոշե՞լ ես մեզ զարմացնել, հա՞, իսկ կարող ես ասել՝ ո՞վ էր Շանդոր Պետեֆին»՝ հանձնաժողովի նախագահի այս հարցը բնականաբար անպատասխան մնաց), ու փոխարենն այլ բան չկարողացավ արտասանել, իսկ երբ առանց որեւէ զգացմունքի անգիր ասաց մի հատված Իսահակյանի «Լիլիթից», եւ պարոն Գասպարյանը որոշեց հետաքրքրվել, թե՝ «իսկ այդ ինչո՞ւ էր Ադամը տանջվում, ինչո՞ւ էր Լիլիթը դավաճան, ո՞ւմ հետ էր դավաճանել Ադամին», այդ տղայի մոտ «կարճ միացում» եղավ: Պարզվեց, որ Լիլիթն Ադամին դավաճանել է… Ադամի հետ: Հանձնաժողովականների ապշած հայացքներին ի պատասխան՝ տղան որոշեց, որ Լիլիթը դավաճանել է Եվային: Ո՞ւււււմ: Չէ՛, Եվայի հետ: Իիիի՞նչ: Չէ՛, չի դավաճանել: Տղա՛ ջան, եթե նա դավաճանել է Ադամին, ապա պիտի մեկնումեկի հետ դավաճանած լիներ, չէ՞, ո՞ւմ հետ է դավաճանել: Իսահակյանի: (Հոմերական ծիծաղ, քրքիջ): Չէ՛, վայ, Հովհաննես Թումանյանի…(Հանձնաժողովականները պատրաստ են աթոռից վայր ընկնել՝ այնպես են քրքջում): Տղա ջան, Թումանյանն այն ժամանակ չկար: Հա, Լիլիթի հետ: Լիլիթը՝ Լիլիթի՞ հետ: Չէ, Եվան էր դավաճանում… Տղա ջան, նորից արտասանիր: Երկրորդ անգամ արտասանելու ժամանակ արդեն տղան հասկացավ, թե ինչ էր նշանակում իր արտաբերած «Լիլիթին՝ սատանայի գրկում» բառերը, եւ մեծ հայտնագործություն արածի պես բացականչեց՝ «սատանայի՛ հե՜տ»: