![\"\"](\"https://www.aravot.am/2009/aravot_arm/June/17/p4.jpg\")
Հանրային հեռուստառադիոընկերության խորհրդի անդամ Ստեփան Զաքարյանը վստահ է, որ մաքսիմալիզմը լավ բան չէ:
– Չե՞ք կարծում, որ արտաքին քաղաքականության հարցերում մենք ինչ-որ բան տանուլ ենք տալիս:
– Կարծում եմ՝ հիմա քաղաքական ուժերի համար սթափվելու ամենաճիշտ պահն է, այն առումով, որ եկանք մի ճամփաբաժանի, երբ «ամեն ինչ կամ ոչինչ» սկզբունքը, մաքսիմալիզմը իրեն սպառել է: Մաքսիմալիզմը արտաքին քաղաքականության մեջ անհատի տեսանկյունից ինձ համար ընկալելի է, ասենք, հայ-ադրբեջանական, հայ-թուրքական հարաբերություններում, վերջիվերջո, մենք արդար ենք մեր պահանջի մեջ՝ խոսքը մեր պատմական հայրենիքի մասին է, մարդկայնորեն ես դա հասկանում եմ: Նույնիսկ երբ արտաքին հարցերում մաքսիմալիստ է մի կուսակցություն, որը միշտ դավանել է ազգային իղձերի, երազների իրագործման գաղափարախոսության, դրանով է հրապարակ եկել, նվաճել համակիրներ, էլի ընկալելի է ինձ համար, բայց անընկալելի կլինի, եթե դա լինի պետական քաղաքականություն: Նույնը ես կասեի ներքին հարցերում դրսեւորվող մաքսիմալիզմի մասով: Այսօր ընդդիմությունն ինչ-որ տեղ դարձել է իր իսկ տեխնոլոգիայի գերին, որովհետեւ երբ վերցնում է «ամեն ինչ կամ ոչինչ» կարգախոսը, արդեն ինքն իրեն ետքայլի հնարավորություն չի տալիս:
– Դուք հիմա քարը նետում եք Դաշնակցությա՞ն դաշտը, թե՞ մի այլ տեղ:
– Անկեղծ ասեմ, ես չեմ հասկանում արտաքին քաղաքականության մեջ Դաշնակցության որդեգրած սկզբունքը: Թվում էր, թե Դաշնակցությունը ներքին քաղաքականության մեջ շատ ավելի իրատես էր, այն առումով, որ չէր առաջնորդվում «ամեն ինչ կամ ոչինչ» սկզբունքով, բայց անհասկանալի է, թե ո՞նց էր նախկին իշխանության ժամանակ ՀՅԴ համար այս ամենն ընդունելի, հիմա՝ ոչ: Ի՞նչ է պատահել: Ես կուզեի, որ ամեն ինչին նայենք ոչ վարդագույն եւ ոչ էլ սեւ ակնոցներով: Նախկին իշխանության ժամանակ բանակցությունները Թուրքիայի հետ կային, եթե հիշում եք՝ նամակ եղավ, եղավ պատասխան: Եվ ի՞նչ, նախկին իշխանության հետ փակ բանակցությունների ժամանակ Թուրքիան որպես նախապայման չէ՞ր դնում ցեղասպանության, Ղարաբաղի հարցը, չէ՞ր պնդում, որ Հայաստանը պետք է զիջումներ անի: Պարզ է, որ պնդում էր: Հավատում եմ, որ այդ մարդիկ չեն գնացել ինչ-որ զիջումների, բայց ինձ համար ակնհայտ է, որ Սերժ Սարգսյանը կոշտացրեց, հստակեցրեց դիրքորոշումը ոչ միայն Ադրբեջանի, այլեւ Թուրքիայի հետ տարվող բանակցություններում:
– Ինչպե՞ս:
– Հենց սկզբից ասաց՝ հարաբերություններ առանց նախապայմանների: Հրապարակային ելույթներում շեշտեց, որ կողջունենք ցեղասպանության ճանաչումը թե՛ Թուրքիայի կողմից, թե՛ այլ երկրների: Կարեւորն այն է, երբ պետության ղեկավարը ասում է՝ ցեղասպանության հարցում ոչ մի զիջում չենք անելու, նախապայման չի կարող լինել: Եվ դա ասում է բացահայտ, ոչ թե ինչ-որ գաղտնի բանակցություններում, որտեղ չգիտես՝ ինչից են խոսում։ Նույնը՝ Ղարաբաղի հարցում: Եվ ինձ համար անընկալելի է, երբ ընդդիմությունը մեղադրում է նախագահին Ղարաբաղը, ցեղասպանությունը ծախելու մեջ, որովհետեւ դա բացահայտ սուտ է, դա ինչ-որ տեղ բարոյական էլ չի: Եվ երբ մարդուն անարդարացիորեն մի հարցում անվանում ես դավաճան, մինչդեռ ընդհակառակն է, արդեն բարոյական իրավունք չես ունենում այլ հարցերում պահանջել, որ այդ մարդը արդար լինի:
– Բայց ոչ ՀՅԴ-ն եւ ոչ էլ Օսկանյանը չեն ասում՝ չբանակցել թուրքերի հետ, երկուսն էլ ասում են՝ բանակցել, բայց առայժմ՝ ոչ հրապարակային:
– Որպեսզի գերտերությունների ուշադրության կենտրոնում չլինե՞նք… Չեմ կարծում, որ Օսկանյանն այնքան միամիտ է, որ կարծում է՝ փակ բանակցություններին գերտերությունները տեղյակ չեն: Ի՞նչ վնասի մասին կարող է խոսք լինել, երբ իշխանությանը հաջողվեց հասնել նրան, որ ԱՄՆ-ը եւս հստակեցրեց իր վերաբերմունքը, իր հայտարարության մեջ ասելով՝ «ողջամիտ ժամկետներում» եւ «առանց նախապայմանների»: Ի՞նչ վտանգի մասին է խոսքը, եթե, ի տարբերություն Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի, Սերժ Սարգսյանը խոստում չի տվել, որ ճանապարհներ կբացվեն:
– Իսկ ե՞րբ է առաջին նախագահը նման խոստում տվել:
– Նախագահական ընտրությունների ժամանակ: Իսկ Սերժ Սարգսյանը նման խոստում չի տվել, եթե տար, կարելի էր ենթադրել, որ այն իրագործելու համար ինչ-որ զիջումների էր գնալու, բայց նրա ձեռքերն ազատ են, նա կաշկանդված չէ որեւէ խոստումով:
– Դուք բոլոր հարցերին մոտենում եք արտաքին քաղաքականության տեսանկյունից՝ մոռանալով ներքին խնդիրները: Ուզում եք ընդունենք, որ բոլորը մեր քույր-եղբայրներն են, անգամ նրանք, ովքեր կեղծել են, լցոնել, խաբել, հրմշտել…
– Ես չեմ ասում աչք փակել այդ ամենի վրա: Բայց հիշում եմ «Արդարություն» դաշինքի գործելակերպը, որի անդամն էի, տեսնում եմ, որ մեր բոյկոտը ոչ մի բանի չբերեց: Եթե աշխատեինք ԱԺ-ում, ներկայացնեինք այլընտրանքային ծրագրեր, համոզված եմ, դա ավելի մեծ օգուտ կտար: Նույնը՝ հիմա: Չեմ ասում, որ կեղծիքներ չեն եղել, բայց պիտի չհրաժարվել պայքարով նվաճած տեղերից: Պիտի քայլ առ քայլ գնալ առաջ, ցույց տալ լուծումներ, որ տեսնեն, որ քեզ համար իշխանությունն ինքնանպատակ չէ: «Կամ-կամ»-ի սկզբունքը իրեն սպառել է: Նոր նախաձեռնություններ են պետք: Չէի ասի, որ ընդդիմությունն ավելի նախաձեռնող է, քան իշխանությունը, ընդհակառակը:
