![\"\"](\"https://www.aravot.am/2009/aravot_arm/April/16/p15.jpg\")
Ըստ Հայաստանի հեռուստատեսության եւ ռադիոյի խորհրդի անդամ Ստեփան Զաքարյանի՝ այսպես է պատմության մեջ առաջին անգամ:
– Սերժ Սարգսյանի հայտնի ուղերձից հետո, որում նախագահը խոսեց Իրան-Հայաստան երկաթուղու կառուցան ծրագրի մասին, դուք մեր թերթում հայտարարեցիք, որ եթե նախագահը այդ ծրագիրը կարողանա իրականություն դարձնել՝ կմնա պատմության մեջ, մնո՞ւմ եք այդ կարծիքին:
– Այո, ես մնում եմ նույն կարծիքին եւ շատ ուրախ եմ, որ այս համաշխարհային ճգնաժամի պայմաններում անգամ մեր երկրի իշխանությունը մնում է այսքան հետեւողական, մանավանդ՝ այդ երկաթգծի անհրաժեշտությունն այսօր ավելի կարեւոր է, քան երբեւէ: Թուրքիայի կողմից պայմանների առաջադրումը սահմանը բացելու դիմաց այդ է վկայում, եւ նույնիսկ եթե նախագահի լավատեսությունը արդարանա եւ Թուրքիան բացի երկաթգիծը, բոլորիս պարզ է, որ հետո անընդհատ կարող է փակել: Շատ հավանական է, որովհետեւ էլի խնդիրներ է առաջարկելու եւ փակելու է: Նույնը Վրաստանը. չգիտենք՝ այնտեղ ինչ զարգացումներ կլինեն: Այսինքն՝ այն, որ ելքը դեպի Իրան միակն է, հայտնի էր մեր իշխանություններին դեռ 90-ականներից, եւ կարծում եմ՝ ամենամեծ սխալն այն էր, որ այս նախագիծը չիրականացվեց: Ցավոք, պատմության դասերը մենք լավ չենք սովորում: Գերտերությունների շահերի կիզակետում հայտնվելով՝ մենք միշտ տուժել ենք նրանից, որ պատրաստ չենք եղել փոփոխությունների եւ նախաձեռնող չենք եղել: Այն կեցվածքը, որ մեր իշխանությունը իբր սխալ է վարվում՝ ցեղասպանության հարցը դարձնելով քաղաքականություն, ես անլուրջ եմ համարում, որովհետեւ մեր իշխանությունը որդեգրեր, թե չորդեգրեր այդ քաղաքականությունը, Թուրքիան իր գիծը, միեւնույն է, տանելու էր եւ տանում է: Մենք փոքր երկիր ենք, բայց եթե վախից սսկվենք եւ նստենք տեղներս, ավելի շատ ենք տուժելու. այդպես է եղել պատմության ընթացքում, եւ մենք պետք է դասեր քաղենք: Եվ այս նախաձեռնող քաղաքականությունը հատկապես Իրանի հարցում ճակատագրական նշանակություն ունի Հայաստանի համար: Շատ ուրախ եմ, որ սա միտված է ապագային: Առաջին անգամ մեր պատմության մեջ իշխանությունը մտածում է ապագայի մասին: Չինաստանի եւ Հնդկաստանի մեծացող դերը բոլորն են տեսնում: Հետո մենք պիտի ճանապարհ փնտրեինք այս երկրների հետ կապեր հաստատելու համար: Բայց, ամենից առաջ, մեզ համար անվտանգության խնդիր կա, եւ այդ խնդիրը, ես ուրախ եմ, այս իշխանությունը, թեկուզ ուշացումով, փորձում է լուծել: Եթե Սերժ Սարգսյանը այդ երկաթգծի կառուցումը չնախաձեռներ, Հայաստանը քաղաքական առումով հայտնվելու էր անելանելի վիճակում: Լինելու էր մի պետություն, որն ընդհանրապես ելք չունի: Չեմ ուզում բաց խոսել, բայց Ջավախքի հայության ըմբոստացմամբ շահագրգիռ ուժեր կային, եւ եթե այդ ամենը տեղի ունենար, մենք իսկապես կհայտնվեինք անելանելի վիճակում: Մի բան էլ կուզենայի անպայման շեշտել: Մենք՝ որպես առաջին քրիստոնյա ազգություն, եւ Պարսկաստանը՝ որպես ամենաիսլամական երկիր, այսօր կարող ենք աշխարհին օրինակ ծառայել, թե ինչպես կարող են շփվել երկու քաղաքակրթություններ: Եվ երբ ես տեսա մեր երկրի նախագահի եւ Իրանի նախագահի ջերմ հրաժեշտը, հասկացա, որ դա կարող է հիշեցում լինել, որ այս երկու երկրները կարող են հիշեցնել մարդկությանը, որ, վերջիվերջո, Մուհամմեդ մարգարեի Աստծո որդին էր Քրիստոսը:
– Արտաքին քաղաքականության հետ կապված ձեր մոտեցումները ինձ համար պարզ են, այնուամենայնիվ, չե՞ք կարծում, որ հանդուրժողականության, միասնականության եւ հասկացվածության հիմքերը նախ պետք է լինեն երկրի ներսում. ձեր կարծիքով՝ մեր երկրի ներսում այդ ամենը կա՞:
– Նախագահը դեռ ընտրարշավից սկսած որդեգրել է մի պահվածք, որը ինձ գրավում է: Նա երբեք հանդես չի գալիս այն դիրքերից, որ ինքն անսխալական է, ճշմարիտ է: Մարդը բացահայտ ասել է, որ գուցե ինչ-որ բան ինքը չգիտի, գուցե ինչ-որ բան ինքը չի արել: Դա ի՞նչ է նշանակում, որ եթե առաջարկեն մի բան, մարդը կարող է ընդունել եւ անել: Այստեղ ես համոզված եմ, որ ընդդիմությունը նորից պիտի ասի՝ ազատ արձակել քաղբանտարկյալներին: Նախագահն էլ պատասխանեց, որ մինչեւ դատավարության ավարտը ինքը չի կարող կիրառել համաներում եւ չի բացառում համաներումը: Կարծում եմ, սա մի քայլ է, եւ եթե նկատի ունենանք նաեւ առաջին նախագահի ելույթը, որը, համաձայն եմ, ինչ-որ տեղ ուշացած է, բայց ողջունելի է՝ խոսքը սահմանադրական ճանապարհով գնալու մասին է: Այն սահմանադրականի, որի համար Դեմիրճյանին շատերը փորձեցին հեգնել, բայց վերջիվերջո, Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը եւս համոզվեց, որ Հայաստանի պես երկրի համար այլ ճանապարհ չկա: Եվ եթե առաջին նախագահը անկեղծ է, ես շատ ուրախ եմ դրա համար: Ցավոք, այսօր պիտի խոստովանեմ, որ արտաքին քաղաքականության մեջ մեր իշխանությանը ավելի է հաջողվում նախաձեռնող լինել եւ արդյունքի հասնել: Ես կուզեի, որ ներքին պատերը քանդելու հարցում էլ այդ արդյունքները լինեին: Բայց նախադրյալները կան՝ թե՛ գործող նախագահի կեցվածքով, թե՛ առաջին նախագահի ելույթով: Հուսանք, որ ցնցումներ չեն լինի, որովհետեւ այս իրավիճակում Հայաստանի համար ցնցումները շատ վտանգավոր են: Բայց, մյուս կողմից, համադրելով գերտերությունների շահերը, մենք այսօր հնարավորություն ունենք շահելու, սա փայլուն հնարավորություն է, եւ պիտի ամեն ինչ անել, որ Հայաստանը լինի հարեւանների համեմատությամբ կայուն եւ կանխատեսելի:
– Շատերը կարդալով այս հարցազրույցը՝ պիտի մտածեն. երբ Ստեփան Զաքարյանը ընդդիմադիր դաշտում էր, այլ կերպ էր խոսում, բայց հիմա, երբ ՀՀՌ խորհրդի անդամ է, գնահատականները փոխվել են:
– Ստեփան Զաքարյանը իր գործունեությամբ եւ խոսքով երբեք անվտանգության խնդիրները չի զոհել՝ անգամ ժողովրդավարության խնդիրներին: Թեկուզ միշտ ասել եմ, որ դրանք իրար հետ կապ ունեն: Այսինքն՝ ժողովրդավարությունը եւս անվտանգության մաս է, բայց կան իրավիճակներ, երբ այդ ժողովրդավարությունը խախտում է կարելիի սահմանները, իսկ Հայաստանի պես երկրում անվտանգությունը պետք է գերադասել: Իսկ քննադատել՝ միշտ էլ կարելի է. ես կուզեի, որ ներքին հարցերում ներկա նախագահը շատ ավելի վճռական լիներ: Գուցե կան օբյեկտիվ-սուբյեկտիվ պատճառներ, որոնց մասին ես կարող եմ կռահել, բայց կարծում եմ՝ գործող նախագահը դատապարտված է վճռական լինել, եթե այս բարեփոխումները ուզում է դարձնել անշրջելի:
