Մասնագետների հավաստմամբ, ոսկրածուծի դոնորի պակասի պատճառով հարյուրավոր երեխաներ մահանում են արյան քաղցկեղից:
«Սիրելի հրեշտակ: Մենք միշտ շնորհակալ եւ երախտապարտ կլինենք քեզ այն բարի ու հրաշալի արարքի համար, որ դու այդքան սիրով արեցիր քո իտալացի քույրիկի համար: Հիմա դու ասես մեր ընտանիքի անդամը լինես, մենք անգամ կնքել ենք քեզ Բորիս անունով: Մենք հաճախ ենք մտածում քո մասին. թե ինչո՞վ ես զբաղվում, սովորո՞ւմ ես, թե՞ աշխատում: Մենք միշտ աղոթում ենք քո առողջության եւ երջանկության համար: Ես մեծ հույս ունեմ, որ մի օր մենք անպայման կհանդիպենք: Քո փոքրիկ իտալուհի քույրիկը տարրական դպրոց է հաճախում, նա շատ խելացի եւ գերազանց աշակերտուհի է: Հուսով եմ, որ հետագայում քեզ միշտ կուրախացնենք միայն լավ լուրերով: Քո իտալացի մայրիկ, հայրիկ եւ փոքրիկ քույրիկ»: Արյան քաղցկեղով տառապող իտալուհի փոքրիկ աղջիկը այս նամակը ուղարկել է հայ երիտասարդին՝ Վահեին, որն աղջկա համար ոսկրածուծի փոխպատվաստման դոնոր է դարձել եւ փրկել նրա կյանքը:
Հայաստանում գրեթե 10 տարի գործում է ոսկրածուծի դոնորների բարեգործական կենտրոնը, որտեղ գրանցված է 14 հազար դոնոր:
Այսօր շուրջ 720 հիվանդ սպասում է իր դոնորին:
Կենտրոնի տնօրեն Սեւակ Ավագյանը «Առավոտի» հետ հարցազրույցում ասաց, որ 10 տարիների ընթացքում ռեեստր դիմած 700 հիվանդից պոտենցիալ համընկնում է եղել 400-ի մոտ: Ս. Ավագյանի խոսքերով, որքան շատ մարդ գրանցվի եւ դառնա դոնոր, այնքան հիվանդների փրկվելու հավանականությունը կմեծանա, եւ շատ դոնորների մեջ համընկնելիությունն էլ կմեծանա: Մեզ հետ զրույցում պարոն Ավագյանը մի դեպք հիշեց, երբ գտնվելիս է եղել Լոս Անջելեսում, եւ մի 6 տարեկան փոքրիկի համար դոնոր էր անհրաժեշտ. «Մի օրում 800 հոգի եկան, բայց նրանց հետազոտությունները եւ այլ հարակից աշխատանքները ժամանակ են պահանջում: 2 ամիս հետո գտանք, համընկավ, բայց չհասցրինք փոխպատվաստել, երեխան մահացավ, դա մեծ ողբերգություն էր: Այ թե ինչու է անհրաժեշտ բազայում շատ դոնորների տվյալներ ունենալ: Վերջիվերջո, դոնոր լինելով, մարդը ոչ մի վնաս չի ունենում, հակառակը՝ մեկ այլ մարդու կյանք է փրկում: Հիմա այնքան հեշտացել է ոսկրածուծ վերցնելը, որ ոչ մի խնդիր չի լինում»:
Մասնագետի ներկայացմամբ, մեր հասարակությունը այնքան էլ տեղեկացված չէ: Անգամ եղել է դեպք, երբ մի դոնորի ոսկրածուծը համընկել է, եւ երբ հավելյալ կանչել են, դոնորի ծնողը խուճապի մեջ է եղել. «Այդ աղջկա հայրն ասում էր՝ որ աղջիկս չհղիանա, դուք պատասխան կտա՞ք: Մենք, իհարկե, մանրամասն բացատրեցինք, որ խնդիրներ չեն առաջանա, կարող են հանգիստ լինել: Սա նաեւ ազգապահպան գործ է, քանի որ մեզ դիմում են աշխարհի տարբեր անկյուններում բնակվող հայեր: Եվ, ով գիտե, Կանադայում ապրող մի հայ ինչ իմանա, որ Հայաստանի հեռավոր գյուղերից մեկի բնակիչը կարող է իր կյանքը փրկել»:
Ս. Ավագյանի պատմելով՝ հայերն ունեն յուրահատուկ ժառանգական կառուցվածք, եւ այդ պատճառով, դժբախտաբար, հայ հիվանդների համար պրակտիկորեն հնարավոր չէ ներկայումս աշխարհում գործող ռեեստրներում գտնել համապատասխան դոնորներ. «Հայերը միջերկրածովյա գենետիկ խմբից են, եւ բացի այն, որ հայը հային կարող է դոնոր լինել, հայերը կարող են ոսկրածուծ տալ նաեւ այլ էթնիկ խմբի, օրինակ՝ հույներին, հրեաներին, իտալացիներին, նույնիսկ թուրքերին եւ այլն»:
Ճիշտ է, Հայաստանում կա դոնորների ռեեստր, սակայն դոնոր գտնելու դեպքում փոխպատվաստման վիրահատությունը կատարվում է արտերկրի կլինիկաներում, քանի որ մեզ մոտ նման հնարավորություն չկա:
Վերջերս Եղեգնաձորից Մելինեի ոսկրածուծի փոխպատվաստման համար «ՎիվաՍել-ՄՏՍ»-ը տրամադրեց $60 հազար, իսկ վիրահատությունը կատարվեց Իրանում: «ՎիվաՍել-ՄՏՍ»-ը ոսկրածուծի դոնորների կենտրոնին նաեւ $350 հազար է տրամադրել: Այդ գումարով կենտրոնի լաբորատորիայի համար գնվել են կարեւոր եւ ժամանակակից սարքավորումներ:
Ճիշտ է, կենտրոնին որոշ ընկերություններ եւ բարեգործական հիմնադրամներ աջակցում են, սակայն Ս. Ավագյանը գտնում է, որ նաեւ պետական աջակցություն է հարկավոր. «Պետք է աշխատենք այն ուղղությամբ, որ արդեն հնարավորություն լինի մեզ մոտ էլ փոխպատվաստում իրականացնել»:
Հ. Գ. Հիվանդ երեխաներին աջակցելու եւ տեղեկություն ստանալու համար այցելեք www. abmdr.am կայքէջ:
