![\"\"](\"https://www.aravot.am/2008/aravot_arm/October/22/p6.gif\")
Առաջարկում է ՀՀ Մարդու իրավունքների պաշտպան Արմեն Հարությունյանը
– Հաշվի առնելով, որ միջազգային կառույցները ձգտում են Հայաստանի եւ Ադրբեջանի նկատմամբ ցուցաբերել «հավասար» վերաբերմունք՝ այն, որ Ադրբեջանի նախագահական ընտրությունները փոքրիշատե բարվոք գնահատականների արժանացան, նշանակո՞ւմ է, որ հունվարին ԵԽԽՎ-ում Հայաստանի համար էլ չեն լինի բեկումնային զարգացումներ:
– Չգիտեմ, թե այդ գնահատականներն ինչով են պայմանավորված, բայց իմ խորին համոզմամբ՝ Հայաստանը շատ ավելի ժողովրդավարական երկիր է, քան Ադրբեջանը: Եվ եթե այնտեղ այդպես անցան ընտրությունները՝ միայն վկայում է այն մասին, որ Ադրբեջանում քաղաքացիական հասարակությունը զարգացման տեսակետից շատ ավելի ցածր մակարդակում է, քան Հայաստանում, քանի որ հակակշիռների եւ զսպումների քաղաքական համակարգի, մարդու իրավունքների պաշտպանվածության տեսակետից՝ նույնիսկ շատ մե՜ծ ցանկության դեպքում խիստ դժվար է համարել, թե Ադրբեջանում իրավիճակն ավելի լավ է: Կասեի, որ ընդհակառակը՝ Հայաստանո՛ւմ է այդ տեսակետից շատ ավելի լավ:
– Եվ այնուամենայնիվ՝ ԵԽԽՎ դիտորդական առաքելության անդամ, բրիտանացի պատգամավոր Մայքլ Հանկոկը հայտարարեց, թե «ընտրություններն Ադրբեջանում 10 անգամ ավելի լավ էին կազմակերպված, քան Հայաստանում եւ Վրաստանում»:
– Չեմ կարող նման բան ասել: Մրցակցություն չկար եւ այլն: Այսինքն՝ ստացվում է, որ որքան ավելի ավտորիտար՝ այնքան ավելի լա՞վ գնահատական կարող են ստանալ ընտրությունները: Այսպիսով նույնիսկ պարադոքսալ իրավիճակ է առաջանում: Բայց չէի ցանկանա այս ամենը կապել Հայաստանի հարցով հունվարին սպասվող քննարկումների հետ: Այնուամենայնիվ, հնարավոր զարգացումներն առավել պայմանավորված են այն հանգամանքով, թե որքանով մենք կկատարենք ԵԽԽՎ մեզ վերաբերող բանաձեւերի պահանջները, այլ ոչ թե Ադրբեջանի հետ զուգահեռներով:
– Իսկ Ձեր կարծիքով՝ կատարվո՞ւմ են այդ բանաձեւերի պահանջները, մասնավորապես նկատի ունենալով, որ անընդհատ խոսվում է փաստահավաք խմբի մասին, բայց այդպես էլ չկա այն ստեղծելու իրավական ակտը:
– Քանի որ ինձ հետ պաշտոնական բանակցություններ են վարվել՝ ես գիտեմ, որ այդ գործընթացը կա, եւ կստեղծվի փաստահավաք այդ խումբը: Եվ այն համարում եմ հիմնական, առանցքային «քարն» այդ բանաձեւերի իրականացման մեջ: Ես ամենաշատը կարեւորում էի, որ պարիտետային սկզբունքով ստեղծվի նմանատիպ հանձնաժողով:
– Այնուամենայնիվ, Հայ ազգային կոնգրեսի անդամները նախապայմաններ են առաջադրում այս փաստահավաք խմբի ձեւավորման առնչությամբ, նպատակահարմար չդիտելով, որ այն ստեղծվի ՀՀ նախագահի հրամանագրով, ու կարեւորելով, որ ընդունվի դրա վերաբերյալ առանձին օրենք, հստակ սահմանվեն լիազորությունները եւ այլն: Դուք էական համարո՞ւմ եք, թե հատկապես ինչ ձեւով կկազմավորվի այդ խումբը:
– Անկեղծ ասած, այդքան չեմ կարեւորում: Սա, իհարկե, արդեն ընդդիմության եւ իշխանության բանակցությունների խնդիր է: Համարում եմ, որ այնուամենայնիվ՝ ճիշտ կլինի համաձայնել: Եվ ՀՀ նախագահի հրամանագիրը նաեւ հնարավորություն է տալիս, որ եթե հետագայում պարզվի, թե խմբին պետք է ինչ-ինչ խնդիրներ լուծել՝ շատ ավելի արագ կարելի է այդ կետերը ներառել հրամանագրում: Այստեղ կարեւորը լիազորություններն են, որոնք այդ խումբը պետք է ունենա, որ կարողանա գործել: Եվ այս առումով խնդիրներ կան՝ կարող են բանակցել: Բայց պահանջելը, որ անպայման օրենքով լինի՝ սա այդքան էական չեմ համարում:
– Վերջերս Հայաստան այցելած ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ Դենիել Ֆրիդի այցից տպավորություն չունե՞ք, որ Արեւմուտքի համար շեշտադրումները Հայաստանի հետընտրական զարգացումներից ու մարդու իրավունքների խնդիրներից տեղափոխվել են Ղարաբաղի հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացի վրա:
– Նման հարցերն, իհարկե, առժամանակ ավելի առաջնային են դառնում, բայց դա չի նշանակում, թե մարդու իրավունքները դառնում են երկրորդային. վաղ թե ուշ՝ մեկ է, գալիս են դրանց: Այսինքն՝ մենք դրա մասին չպետք է մտածենք ու մոռանանք մարդու իրավունքների մասին: Այնուամենայնիվ, պետք է հստակ հիշենք, որ պետության, հասարակության ապագան պայմանավորված է հասարակական հարաբերությունների հիմքում ընկած արժեհամակարգով: Որքան ձեւախեղված լինի այն՝ ապագան այնքան մշուշոտ կլինի: Իսկ որքան ավելի չձեւախեղված է ու պաշտպանված են մարդու իրավունքները, այնքան ապագան ավելի հուսադրող է: Եվ այս տեսակետից՝ մենք չպետք է նայենք, թե արտասահմանն ավելի շատ Ղարաբաղի՞ վրա է կենտրոնանում, թե՞ մարդու իրավունքների: Դա մե՛ր խնդիրն է, եւ պիտի կարողանանք այդ հարցը լուծել: Ավելին ասեմ. եթե իշխանություն-հասարակություն հարաբերություններն ավելի առողջ ու ներդաշնակ լինեն՝ նաեւ Ղարաբաղի հարցում Հայաստանը կկարողանա լինել ավելի կանգուն ու ավելի սկզբունքային: Այս ամենն այնքա՜ն փոխկապակցված է, որ հենց մեր շահերից է բխում հասարակական հարաբերությունների ներդաշնակությունը, այլ ոչ թե այն, թե դրսում այս պահին որ խնդրի վրա են ավելի կամ պակաս սեւեռված:
