Մեր թերթին տված հարցազրույցում ՀՅԴ Բյուրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարյանը շարունակում է պնդել, որ հանրային ալիքը այլ պետության ռադիոկայանին ժամեր չպետք է տրամադրի:
– «Ազատություն» ռադիոկայանի հետ հարցազրույցում հայտարարեցիք, որ ձեր ազգային արժանապատվությունը վիրավորվում է, երբ այլ պետության ռադիոհաղորդում է տրամադրվում հանրային ալիքով: Այդ դեպքում ինչո՞ւ չեք վիրավորվում, երբ նույն ԱՄՆ-ը միլիոնավոր դոլարներ է տրամադրում նույն մեր պետությանը, կամ ինչո՞ւ եք ամեն ինչ անում՝ ստանալու «Հազարամյակի մարտահրավերներ» ծրագրով եկող գումարները, ուրեմն եկեք հանուն ձեր նշած ազգային արժանապատվության՝ դրանից էլ հրաժարվենք:
– Այն ալիքը, որ բարձրացավ իմ հարցազրույցից հետո, խոսքի ազատությունը սահմանափակող կազմակերպված արշավ էր՝ տեռոր: Ինչ ասես ասացին, որ մենք ժամանակին քո մասին լուր ենք տվել, ուրեմն դու պարտական ես մեզ, ինչեր-ինչեր չասացին: Այս մթնոլորտը լավ մթնոլորտ չէ: Սա վախի եւ սարսափի մթնոլորտ է, բանը հասել է նրան, որ նույնիսկ այդ օրենքը նախաձեռնողները չեն համարձակվում բարձրաձայն արտահայտվել: Սա բուն տեռորն է, տեռորը սա է: Ես պարզ հարց եմ տալիս՝ քանի՞ պետություն կա, որ իր պետական քարոզչական միջոցները տրամադրում է այլ պետության, որպեսզի իր երկրի ներքին հարցերին միջամուխ դառնա տվյալ պետությունը: Ինչո՞ւ են թաքնվում ազատ խոսքի ետեւում, թող հստակ պատասխանեն՝ այդպիսի քանի՞ պետություն են ճանաչում: Ես ասում եմ՝ պետական ալիքի մեջ ժամ չպետք է տալ այլ պետության: Իսկ ազատ խոսքի մեր իրավունքի համար պետք է պայքարենք միասին։ Ազատ խոսքի մեր անկապտելի իրավունքի համար մեծ գին է վճարել մեր կազմակերպությունը եւ պատրաստ է շարունակաբար վճարել, սակայն ստացվում է, որ մենք պետք է պայքարենք մեկ այլ պետության ազատ խոսքի իրավունքի համար, մի պետության, որին ոչ մի հնարավորություն չի պակասում իր ձայնը ամենուր լսելի դարձնելու համար։ Իսկ եթե կա մեր երկրում ազատ խոսքի պայքարի անհրաժեշտություն, ապա դրա համար այլ պետության հնարավորություններին կառչելը նպատակահարմար չէ, որովհետեւ այդ դեպքում ձեռք բերվածը ազատ խոսք չէ: Կլինի՞, որ մարդը ուրիշին բերի, ասի՝ արի իմ մեջ իմ դեմ պայքարի, կլինի՞: Չի լինի, այդպիսի բան էդ ո՞ր պետությունն է անում: Բոլորը ապուշ են, միայն մե՞նք ենք խելացի, բոլորը «Ազատության» դեմ են, միայն մե՞նք ենք «Ազատության» կողմնակից: Անցնեմ ձեր հարցին: Եթե մի պետություն մեկ այլ պետության տրամադրում է իր հնարավորությունները, որ տվյալ պետությունը իր ներքին հարցերում շահագրգիռ քաղաքականություն իրականացնի, սա թուլության, տկարության նշան է: Սա ամբողջությամբ տարբեր է միջպետական հարաբերություններից: Ինքս «Ազատություն» ռադիոկայանի դեմ բան չունեմ: Եթե նույնը արվեր մեկ այլ պետության մեկ այլ ռադիոկայանով, նույնը կասեի, հարցը սկզբունքային է: Չեմ խոսում այն մասին, թե «Ազատություն» ռադիոկայանը հաղորդում պե՞տք է ունենա, թե՞ չպետք է ունենա: Անշուշտ, պետք է ունենա, չենք էլ կարող ասել՝ չունենա: Դարը փոխվել է, եւ ոչ ոք ոչ մեկի ձայնը չի կարող կտրել, եւ նման բան մտածելն ուղղակի հիմարություն է: Իմ ասածն ամենատարրական սկզբունքայնություն է, պետական արժանապատվության հարց, եւ դա ուղղված չէ «Ազատություն» ռադիոկայանի դեմ եւ ուղղված չէ ԱՄՆ-ի դեմ:
Իսկ ինչ մնում է այլ պետություններից վարկեր եւ օգնություններ ստանալու հարցին, անշուշտ, դա լավ բանի մասին չի վկայում, եւ դրանից ոչ ոք չի կարող իրեն լավ զգալ, հպարտ զգալ, բայց դա այլ մակարդակի զրույց է, այդտեղ եւս անշահախնդիր օգնության մասին չէ խոսքը, անկասկած, բոլորս պետք է պայքարենք, որ մեր երկիրը դառնա այն երկիրը, որ ոչ մեկի օգնության կարիքը չունենա եւ կամա-ակամա հանձնարարությունների տակ չմտնի։
– Դաշնակցությունն աշխարհի շատ երկրներում ունի հեռուստա-ռադիոհաղորդումներ, այդ ինչպե՞ս է, որ ձեզ կարելի է դա ունենալ, «Ազատությանը»՝ ոչ:
– Նաեւ գրել էիք այդ մասին, կարդացի: Պետք է ասեմ, որ պրիմիտիվ մոտեցում է, որովհետեւ Դաշնակցությունը նման հեռուստա-ռադիոհաղորդումներ չունի: Պարզապես պետություններն իրենց քաղաքացիներին, որոնք հայ են, տրամադրում են հեռուստաալիք կամ ռադիոալիք, այնպես, ինչպես մենք Հայաստանի մեջ դա կարող ենք տրամադրել եզդիներին, ասորիներին կամ ռուսներին: Սեփական քաղաքացիներին իրենց հասանելիք իրավունքները տրամադրելը տարբեր է մեկ այլ պետության ռադիոկայան տրամադրելուց: Այն տեղերում, որտեղ հայությունը հեռուստա կամ ռադիոժամեր ունի, դրանք տրված չեն Դաշնակցությանը, տրված են իրենց քաղաքացի բնակչությանը: Կարող է այդ քաղաքացիների խումբը համակրի Դաշնակցության կամ մեկ այլ կուսակցության: Եվ սա չի կարելի համարել մեկ այլ պետության տրամադրված ալիք: Ուզում եմ նաեւ մեկ այլ օրինակ հիշել: «Ազատություն» ռադիոկայանի տնօրինությունը դիմեց ինձ՝ ուզելով իմ միջնորդությունը, որ տեղական մեկ հեռուստաալիքում ժամեր ունենա: Ես ասացի՝ համաձայն եմ այդ միջնորդությունն անել, բայց մեկ պայմանով, որ տվյալ հեռուստաալիքն էլ ձեր ռադիոժամում րոպեներ ունենա: Հեռուստաընկերությունը շաբաթական ձեզ կտրամադրի մեկ ժամ, «Ազատությունը»՝ օրական 10 րոպե: Մերժեցին: Ինչո՞ւ մերժեցին: Ազատ խոսքը սահմանափակո՞ւմ էին, ազատության դե՞մ էին, ազատ խոսքի նկատմամբ արհամարհա՞նք ունեին, բռնությո՞ւն էր, ազգային նացիոնալի՞զմ էր, ի՞նչ էր: Ինչո՞ւ իրենք իրենց ռադիոկայանից չցանկացան րոպեներ տրամադրել այն հեռուստաալիքին, որը պատրաստ էր իրենց ժամեր տրամադրել: Զարմանում եմ որոշների նայիվության վրա:
– Ասել էիք նաեւ, որ ձեր ազգային արժանապատվությունը վիրավորվում է, երբ նյութական պակասի պատճառով է պետությունը ռադիոժամ տրամադրում մեկ այլ պետության:
– Այն օրերին, երբ այդ ռադիոժամը տրամադրվել է, իբրեւ պետականություն իսկապես ունեինք պրոբլեմներ, մեր բյուջեն համալրելու խնդիր կար, այսինքն՝ նեղ օրից է, որ դիմել են այդ քայլին, ես փորձեցի բացատրել եւ ոչ թե պաշտպանել, սխալ են արել:
– Այսինքն՝ երբ նեղ օրի ենք, ազատ խոսքը կարելի էր լսել, երբ «լայն» օրին ենք, ազատ խոսք այլեւս պետք չէ՞:
– Ազատ խոսքի հարց չէ, սեփական ռադիոհաղորդումը ուրիշ պետության վաճառելու հարց է, եւ սա ազատ խոսքի հետ ոչ մի կապ չունի: Բացեք «Ազատություն» ռադիոկայանը՝ լսեք եւ բացեք «Ռադիոլուրը»՝ լսեք, որը նախորդում է «Ազատությանը»: Եվ տեսեք, թե ինչքան տարբերություն կա այդ երկուսի միջեւ: Ինչպե՞ս է, որ մենք մեր սեփականը չենք գնահատում, օտարը գնահատում ենք:
– Դուք խոսում եք որպես իշխանության ներկայացուցիչ:
– Ոչ, ես խոսում եմ որպես Հայաստանի քաղաքացի: «Ռադիոլուրի» մեջ ես ավելի քիչ մարդ եմ ճանաչում, քան «Ազատություն» ռադիոկայանում, բայց ասեմ, որ «Ռադիոլուրի» հաղորդումները շատ ավելի բարձր եմ գնահատում:
– Հանրային ռադիոյի ունկնդիրը իրավունք չունի՞ այլ ռադիո եւս լսելու, այս դեպքում՝ «Ազատությունը»:
– Ես լսելուն դեմ չեմ, ես դեմ եմ մեր հնարավորությունները ուրիշին տրամադրելուն, սա էթիկայի հարց է եւ ոչ թե այլ հարց: Եվ եթե փորձեն ձախողել «Ազատություն» ռադիոկայանի աշխատանքը, ես դրան էլ դեմ կլինեմ, որովհետեւ դա էլ է սկզբունքային հարց, բայց սեփականը տրամադրելը նույնպես սկզբունքային հարց է: Եվ խոսքը ոչ միայն «Ազատությանը» եւ ԱՄՆ-ին է վերաբերում, այլեւ՝ ցանկացած ռադիոկայանի եւ ցանկացած պետության, որը մեր պետականության մաս չի կազմում:
– Փաստորեն, դուք իշխանական միակ ուժի ներկայացուցիչն եք, ով այսպես հրապարակավ դեմ խոսեց «Ազատություն» ռադիոկայանին, մինչդեռ թվում էր, որ հենց ՀՀԿ-ն եւ անձամբ Ռոբերտ Քոչարյանն է շահագրգիռ «Ազատության» փակմամբ: Ինչո՞ւ ձեզ վրա վերցրիք այդ «պատասխանատվությունը»:
– Ես իշխանության պատասխանատվությունը չեմ վերցրել, նման հավակնություններ չունեմ, ես ուզում եմ ճշմարտությունը լսելի դարձնել մեր ժողովրդին, մեղք է մեր ժողովուրդը, որ վախենում ենք իրեն ճշմարտությունն ասել: Այն, ինչ ասել եմ եւ ասում եմ այս հարցով, բոլորն էլ գիտեն, ուղղակի խուսափում են հրապարակավ խոսել: Սա փարիսեցիություն է սեփական ժողովրդի նկատմամբ, որն անընդունելի է: Ես այդպես խոսել եմ եւ «Ազատություն» ռադիոկայանին հարցազրույց եմ տալիս, նրանց հեռախոսազանգերին պատասխանում եմ, իմ կողմից բոյկոտ եւ մերժում չկա: Այսօր դարը տալիս է հնարավորություն, որ այդ մարդիկ իրենց ձայնը լսելի դարձնեն ժողովրդին, թող դարձնեն, բայց ոչ հանրայինով, ոչ պետականով:
– Բայց արդեն պարզ է՝ որեւէ մասնավոր ալիք ժամ չի տրամադրի «Ազատությանը», արդեն մոտ վեց ամիս է՝ նույն ՀՌՀԸ-ն պայմանագիր չի կնքում այս ռադիոկայանի հետ: Ստացվում է, որ, այսպես կամ այնպես, այս ռադիոկայանը չի կարող գործունեություն իրականացնել:
– Հանրայինում եթե այդպիսի որոշում կա, ուրախ եմ, տեղյակ չեմ, որ կա: Մասնավորի պարագայում չեմ կարծում, որ հնարավոր է հրահանգչական ոճով այդ բանը հաջողեցնել, հուսամ, որ չկարողանան, որովհետեւ ես դրան էլ եմ դեմ: Իսկ երրորդը, կարծում եմ, իրենց հնարավորությունները չի պակասում հեռարձակվել, ինքս հաճախ «Ազատությունը» լսում եմ Ինտերնետի միջոցով:
– Դրսից ֆինանսավորվելու մասին դուք այնպես եք խոսում, կարծես նույն Դաշնակցությունը դրսից չի ֆինանսավորվում, ինչո՞ւ ձեզ կարելի է, ուրիշներին՝ ոչ:
– Սա էլ այն հարցերից է, որով փորձում են մեր ժողովրդին խաբել: Ես խոսում եմ այլ պետականության մասին, դուք խոսում եք հայ ժողովրդի մնացորդացի մասին, դուրսը եթե պետություն է, դուրսը եթե գաղտնի ծառայություն է, դուրսը եթե ինչ-որ ուխտ է, ինչ-որ դավադրական կառույց է, ուրեմն՝ ճիշտ եք ասում: Բայց մեր դեպքում՝ դուրսը մեր ժողովրդի շարունակականությունն է, եւ ձեր ասածը իր էությունից զուրկ է: Եթե ժամանակին Դաշնակցության հայաստանյան կառույցը ֆինանսավորվել է իր համաշխարհային կառույցի այլ միավորների ընձեռած կարելիություններով, դա շատ ավելի լավ էր, քան ֆինանսավորվեր այլ կասկածելի եւ անբարոյական աղբյուրներից, որովհետեւ, երբ մեր ժողովրդի սոցիալական վիճակը ծանր էր եւ նա չուներ հնարավորություն ֆինանսավորելու իրեն հարազատ կազմակերպության, ավելի լավ էր կառչած լինեինք մեր բազմահազար կուսակցական անդամներից՝ դրսում եւ ներսում, քան՝ պայմանականություններ դնող որեւէ օլիգարխից:
– Ինչո՞ւ չեք պատասխանում Մնջոյանի կողմից Դաշնակցությանը ուղղված մեղադրանքներին:
– Երբ որ ինքը կազատվի՝ ես կպատասխանեմ, ընկած մարդուն խփելու սովորություն չունեմ: Ինձ մեղադրում են այնպիսի հարցերում, որոնք ինձնից շատ հեռու են: Ասում են, մենք քեզ կասենք՝ ուղտ ես, դու էլ ապացուցիր, որ ուղտ չես: Ես այդ բաների մեջ չեմ մտնելու, իմ կենսագրությունը բաց է, թաքցնելու բան չունեմ, ես ինձ պաշտպանելու անհրաժեշտություն չունեմ:
