ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԳՐԵԹԵ ՉԵՂԱՆ

Նոր ձեւավորված կառավարության մասին ասում է ԱԺՄ նախագահ, նախկին վարչապետ Վազգեն Մանուկյանը

Կառավարության ձեւավորումից ընդամենը մի քանի օր առաջ՝ հունիսի 4-ին, վարչապետ Սերժ Սարգսյանն ասում էր, թե նոր կառավարությունում «ինչ-որ բաներ կլինեն, որոնք միգուցե երբեք չեն եղել մեր քաղաքական մշակույթում», նաեւ, որ «փոփոխությունները բավականաչափ ծավալուն կլինեն»: Իսկ ավելի վաղ՝ մայիսի 5-ին, «Եվրոպոլիսին» տված հարցազրույցում նա ասել էր. «Մենք ունենք կոալիցիոն կառավարության փորձը, որտեղ որոշ տարրեր ինձ դուր չեն գալիս։ Կան ոլորտներ, որոնք պետք է բացառապես ապակուսակցականացված լինեն, անգամ, եթե ոլորտի ղեկավարը կուսակցական է։ Նաեւ չեմ կարծում, թե ճիշտ է մարզերը բաժանել ըստ կուսակցությունների կամ կրթական համակարգում կուսակցական գործունեություն ծավալել»: Մեր հարցին, թե այժմ, երբ ձեւավորված է կառավարությունը՝ կարելի՞ է ասել, թե վերոհիշյալ սկզբունքները պահպանվել են՝ Վազգեն Մանուկյանը պատասխանեց. «Կարծում եմ, որ չպահպանվեցին հռչակված այդ նպատակները: Կառավարությունը քիչ է տարբերվում նախորդից եւ հիմնականում մնացել է նույն կազմը: Կարծում եմ, որ այնուամենայնիվ՝ եթե զուտ Սերժ Սարգսյանի ցանկությանը մնար՝ միգուցե այլ լիներ կառավարությունը: Բայց մեր պետության մեջ մարդիկ իշխանության են գալիս ոչ թե ժողովրդի պահանջով, այլ որոշակի «ֆոկուսների» միջոցով: Եվ եթե նա խախտեր այդ «ֆոկուսնիկների» հանդեպ պարտավորությունները, ապա տասնապատիկ ավելի մեծ խնդիրներ կունենար նախագահական ընտրություններում: Կարծում եմ, դրանով է բացատրվում կառավարության այս կազմը: Ինչ վերաբերում է կուսակցականացված լինելուն՝ ընդհանրապես ժողովրդավարական պետությունում նախարարների բոլոր պորտֆելները վերցնում է այն կուսակցությունը կամ դաշինքը, որը հաղթել է, եւ սա չի առաջացնում խնդիրներ»: ՀՀԿ-ն ստացավ բացարձակ մեծամասնություն, սակայն այժմ ունի այնքան նախարարական պորտֆելներ, որքան ՀՅԴ-ն եւ ԲՀԿ-ն միասին: Իսկ ԲՀԿ-ն էլ ստացավ նույնքան պորտֆելներ, որքան ՀՅԴ-ն, որը իշխանական կոալիցիայի մաս չէ: Այս հիշեցումներին Վազգեն Մանուկյանը կեսկատակ այսպես արձագանքեց. «Եթե նորմալ երկրներում մի մեխանիզմ է գործում, իսկ մեզ մոտ՝ մեկ ուրիշը, կարելի է տրամաբանական եզրակացություն անել, որ մեր երկիրն այնքան էլ նորմալ չէ»:

ԱԺՄ նախագահն ավելի վաղ հայտարարել էր, թե Սերժ Սարգսյանը համագործակցության է գնում նախագահի ընտրություններում իր հաղթանակն ապահովելու համար ու դրա համար ընտրակաշառք է բաժանում՝ պորտֆելների ձեւով: Սակայն արդյոք այս պնդման հերքումը չդարձա՞վ այն փաստը, որ ՀՅԴ-ն ստացավ պորտֆելներ՝ առանց ստանձնելու պարտավորություն 2008-ին պաշտպանել Սերժ Սարգսյանին՝ այս հարցին ի պատասխան պրն Մանուկյանն ասաց. «Գիտեք, այնքա՜ն դժվար է բացատրել այն, ինչ կատարվում է մեր կառավարությունում: Եթե սկզբնական գործընթացը ճիշտ չի դրված, այսինքն՝ ազատ ընտրությունների միջոցով, ժողովրդի ցանկությամբ չի կազմավորվել իշխանությունը, ապա ներսում սկսում են գործել այլ օրինաչափություններ: Բայց չեմ ուզում իբրեւ քաղաքագետ հանդես գալ: Այն է, ինչ որ կա՝ ինձ համար դա ավելի կարեւոր է, քան բացատրություններ փնտրելը: Սերժ Սարգսյանը կառավարություն է ստեղծել՝ ամենայն հավանականությամբ, հաշվի առնելով նախագահական ընտրությունները ու նաեւ իրենց ներսում՝ ձեւավորված կաստայի մեջ ուժերի փոխհարաբերությունը: Այդ փոխհարաբերությունները բավական բարդ են՝ հենված ոչ տեսանելի կապերի, ֆինանսական հոսքերի ու պարտավորությունների վրա»:

Մեր մի հարց էլ վերաբերում էր «Բարգավաճ Հայաստանին»՝ այն չհաջողված նախագի՞ծ է, այն առումով, որ պետք է ավելի մեծ դերակատարություն ստանձներ, թե՞ ի սկզբանե էլ ստեղծված էր 2-րդ տեղի եւ ՀՀԿ-ի կցորդը դառնալու համար: Ըստ պրն Մանուկյանի՝ պարզ երեւում է այն մի խնդիրը, որի համար ստեղծվել էր ԲՀԿ-ն. «Վերջին տարիներին կար բավական վարկաբեկված ու փոշիացած ընդդիմություն, որի հետ ժողովուրդը չէր կապում իշխանության փոփոխության հույսը: Երբ առաջանում է մի ուժ, որը տպավորություն է թողնում, թե ուժեղ է եւ կարող է փոխել իշխանությունը՝ մարդկանց մի մասը հակված է գնալ նրա հետեւից՝ առանց նայելու, թե իրականում ինչ է այն: Ուստի ԲՀԿ-ն ինքնըստինքյան հավաքում էր ընդդիմադիր դաշտի ձայների մի մասը: Երկրորդ խնդիրը վիճահարույց է՝ ոմանք ասում են, թե ԲՀԿ-ն ստեղծվում է, որ Ռոբերտ Քոչարյանի համար լրացուցիչ երաշխիքներ լինեն Սերժ Սարգսյանի դեմ: Իսկ ոմանք էլ պնդում են, թե այս կուսակցությունը լրացուցիչ լծակ էր չեզոքացնելու Անդրանիկ Մարգարյանին, քանի որ նրա ձեռքում գտնվող ՀՀԿ-ն կարող էր անսպասելի փոփոխություններ մտցնել քաղաքական դաշտում: Դրա անհրաժեշտությունը վերացավ, երբ նա մահացավ: Ուստի եւ «Բարգավաճ»-ին բերեցին այն տեղը, որը ենթադրում էր միայն առաջին խնդրի լուծում»:

Կարծո՞ւմ է արդյոք, որ պորտֆելներ ստանձնած կուսակցություններն այս կառավարության գործունեության հանդեպ, ի տարբերություն նախորդ շրջանի՝ կստանձնեն ամբողջական պատասխանատվություն: Թե՞ արդեն պիտի սովորենք, որ քաղաքական մշակույթի բացակայության պայմաններում կոալիցիոն կառավարությունն անպատասխանատու կառավարություն է: «Ժողովրդի քվեն ստացած կառավարությունը սովորաբար պատասխանատվություն է ստանձնում հասարակության առջեւ: Բայց մենք այժմ խոսում ենք այլ բանի մասին, թե այդ ուժերն իրա՛ր նկատմամբ ինչ պատասխանատվություն ունեն: Երեւի ինչ-որ ձեւով իրար հետ պայմանավորվել են: Բայց երկրի նկատմամբ պատասխանատվություն չկա, եւ հետո ոչ մեկը չի կարողանալու նրանց պատասխանատվության կանչել, որ չեն արել այն, ինչ ուզում էր երկիրը: Ուստի պատասխանատվություն հասկացությունը մի քիչ երկրորդական է դարձել,- ասաց ԱԺՄ նախագահը:- Եվ երբ օգտագործվում է «քաղաքական մշակույթի բացակայություն» արտահայտությունը՝ անկախ ամեն ինչից, դա հանգեցնում է ներողամտության: Այսինքն՝ ստացվում է, թե մենք երիտասարդ երկիր ենք, դեռ չի ձեւավորվել համապատասխան մշակույթ եւ այլն: Բոլոր նման արտահայտություններն, իմ կարծիքով, դեմագոգիա են: Քանի որ խոսքը սովորական, նորմալ օրենքների կատարման եւ ազնվության մասին է: Եվ այստեղ որեւէ նոր մշակույթ չի ձեւավորվելու: Այսպես շարունակենք՝ այդ մշակույթն այդպես էլ մնալու է, կփոխվի՞՝ կստեղծվի ուրիշ մշակույթ»: