«ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՈՒՐԴԸ ԴԵՄ Է ՈՐԵՎԷ ՏԱՐԱԾՔԱՅԻՆ ԱՌԵՎՏՐԻ»

«Առավոտին» տված հարցազրույցում ասում է Ժիրայր Սեֆիլյանը

– Շուշիի ազատագրման տոնի կապակցությամբ պետական մակարդակով կազմակերպված միջոցառումների հրավիրատոմսերում նշված է, որ հրավիրում են մասնակցելու Հայկական բանակի հաղթանակի 15-ամյակին նվիրված տոնակատարություններին, եւ ոչ մի խոսք չկա Շուշիի մասին: Որպես Արցախյան պատերազմի հերոս, ինչպե՞ս եք գնահատում Շուշիի ազատագրման «մոռացումը»:

– Առանց ավելորդ համեստության՝ ես ինձ համարում եմ Արցախյան պատերազմի մասնակից, բայց ոչ՝ պատերազմի հերոս: Ինչ վերաբերում է տոնակատարություններին, ապա այս մասին անցյալ տարիներին առիթ ունեցել եմ արտահայտվելու, ասելով, որ միջոցառումները միշտ էլ շոուի մակարդակով են եղել, բովանդակությունից, էությունից զուրկ, եւ ինչքան տարիներն անցնում են, այնքան ավելի անհեթեթ պատկեր ենք ստանում, որովհետեւ կազմակերպիչները օր օրի հեռացել են այդպիսի տոների էությունը հասկանալուց ու հասել են այսօրվա ցավալի անփառունակ վիճակին: Պատկերացրեք, որ պատերազմի ընթացքում՝ 93-94թթ., Շուշին ավելի շատ բնակիչ ուներ, քան այսօր: Տասնհինգ տարիների ընթացքում եթե քաղաքական ղեկավարությունը հասկանար Շուշիի նշանակությունը, քաղաքը բոլորովին ուրիշ վիճակում կլիներ: Այսօր այն ավելի շատ նման է ուրվականների քաղաքի: Ուստի հրավիրատոմսում Շուշիի նշված չլինելը պետք չէ վրիպակ համարել, որովհետեւ կազմակերպիչների հոգիներում գոյություն չունի Շուշի-հայրենիքը:

– Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւը հայտարարեց, որ հայերն իզուր էլ ձեւեր են թափում եւ չեն հայտնում ժողովրդին, որ արդեն կա վերջնական պայմանավորվածություն՝ հանձնել տարածքները: Դուք տեղյա՞կ եք այդ պայմանավորվածության մասին եւ ինչպե՞ս եք գնահատում յոթ շրջանները, այդ թվում նաեւ՝ Քելբաջարը եւ Լաչինը, հանձնելու մասին տեղեկությունները:

– Ալիեւի «գաղտնազերծումը» մեզ համար նորություն չէ: Որովհետեւ այդ բոլորի մասին նույնությամբ խոսվում էր Քի Ուեսթում: Այն ժամանակ էլ սեղանի վրա դրված տարբերակում նույնպես խոսվում էր տարածքների վերադարձման մասին եւ վեճ էր գնում միայն միջանցքի լայնության վերաբերյալ: Նույնն էր խոսակցությունը բանակցային հետագա բոլոր փուլերում: Այս «գաղտնազերծումը» երբեք պետք չէ պատահական համարել: Պետք է հասկանալ, որ այն ուղղակի կապ ունի ՀՀ ներքաղաքական վերջին զարգացումների հետ: Ինչպես բոլորս հիշում ենք, կայանալիք ընտրություններից ամիսներ առաջ Քոչարյանը իր հայտնի ելույթում հանձնարարել էր քաղաքական ուժերին չշահարկել Ղարաբաղի հարցը: Դժբախտաբար, քաղաքական ուժերի մեծամասնությունը հիմնականում ենթարկվում է այս հրահանգին: Իշխանությունները չեն ուզում խոսել այս խնդրի մասին, որովհետեւ շատ լավ գիտակցում են, որ իրենք դավաճանական ընթացքի մեջ են, իսկ կրտսեր Ալիեւը, տեսնելով այս բոլորը, որոշեց մի ապտակ էլ ինքը հասցնել Քոչարյանին: Եվ եթե հանկարծ Երեւանը պաշտոնապես հերքի այս ամենը, կարծում եմ, այն ժամանակ հաջորդ ապտակը հասցնելու հերթը համանախագահներից մեկինը կլինի, որը կհավաստի Ալիեւի խոսքի ճշմարտացիությունը: Իշխանությունների քաղաքականության շնորհիվ ստեղծվել են այնպիսի պայմաններ, որ տարածաշրջանում իր շահերը հետապնդող որեւէ երկիր հանգիստ կարողանում է միջամտել մեր երկրի ներքաղաքական զարգացումներին: Այ սա՛ է իսկական դավաճանությունը: Ուզում եմ հավաստիացնել, որ հայ ժողովրդի բացարձակ մեծամասնությունը դեմ է որեւէ տարածքային առեւտրի: Ո՛չ մի թիզ, եւ վե՛րջ:

– Ունեք բազմաթիվ համակիրներ, արդյո՞ք ձեր համակիրներին ուղղորդելու եք խորհրդարանական ընտրություններում ընտրել այս կամ այն կուսակցությանը: Եթե այո, ո՞ր կուսակցությունն է դա լինելու:

– Ապրիլի 26-ի հայտարարությունով անդրադարձել էի այս հարցին, հիմնականում ասելով, որ այսօր, դժբախտաբար, ընդդիմադիր ուժերը ընտրություններին մասնակցում են իշխող վարչախմբի նախանշած սցենարով: Սակայն այս վիճակը մեզ չպետք է հուսահատեցնի, եւ ես կոչ եմ անում մեր ժողովրդին, որ հնարավորինս գործուն մասնակցություն ունենա ընտրություններին՝ առաջին հերթին իր ձայնը չտալով իշխանական ուժերից որեւէ մեկին: Միաժամանակ, գնահատելով տարածաշրջանային պայթյունավտանգ վիճակը, մասնավորապես հարեւան եւ բարեկամ Իրանի շուրջ ստեղծված լարվածությունը, Ղարաբաղյան կարգավորման բանակցային գործընթացի հայտնվելը փակուղում, ինչպես նաեւ ազատագրված տարածքների վերաբերյալ մեծ տերությունների աննախադեպ վտանգավոր հայտարարությունները, եւ մյուս կողմից, տեղյակ լինելով, որ այս վարչախումբը, իր աթոռը պահելու համար, պատրաստ է զիջել ամեն ինչ, կոչ եմ անում մեր ժողովրդին, առողջ քաղաքական ուժերին, իմ ընկերներին ու համախոհներին, որոնք մտահոգ են Արցախի ու Ջավախքի ապագայով, աջակցել «Դաշինք» կուսակցությանը եւ նրա առաջնորդ Սամվել Բաբայանին, որն ազատագրական պայքարի ամենադժվարին օրերին հանդգնեց ստանձնել բանակի հրամանատարության պատասխանատվությունը: Հայաստանի քաղաքական դաշտում որքան մեծ լինի Սամվել Բաբայանի եւ նրա ստեղծած քաղաքական միավորի ներկայության չափը, այնքան մեր բոլորի համար հեշտ է լինելու հերթական անգամ վիժեցնել մայիսի 12-ից հետո սպասվող դավադիր ծրագրերը:

– Ձեր կարծիքով՝ ինչո՞ւ է Սամվել Բաբայանը մտել քաղաքականություն, եւ եթե մի քանի պատգամավորով նա մտնի խորհրդարան, ի՞նչ կարող է փոխել:

– Կարծում եմ, որ Սամվել Բաբայանը 88-89 թվերից է մտել քաղաքականություն: Չգիտես ինչու, ձեւավորվել է մի թյուր կարծիք, թե զենքը ձեռքին հայրենիք պաշտպանողները քաղաքականությամբ չեն զբաղվում: Ես կասեի ճիշտ հակառակը: Այն մարդը, որ որոշել է կամավոր պաշտպանել իր հայրենիքը, պետք է շատ լավ գիտակցի, որ այդ պահից ինքը մտնում է մեծ քաղաքականություն: Իսկ ինչ վերաբերում է մի քանի պատգամավորով խորհրդարան մտնելուն, ապա կարծում եմ, եթե բոլոր ընդդիմադիրները միասին մեծամասնություն չեն կազմելու, այդ դեպքում ինչ-որ բան փոխել հնարավոր չէ: Եթե ընդդիմությունը մեծամասնություն չկազմեց, նշանակում է՝ ընտրությունները հերթական անգամ ամենակոպիտ ձեւերով կեղծված են, որովհետեւ բոլորս էլ գիտենք՝ մեր ժողովրդի բացարձակ մեծամասնությունը խիստ բացասական կարծիքի է գործող իշխանության նկատմամբ:

– Ինչպե՞ս եք գնահատում ընդդիմության պահվածքը նախընտրական այս շրջանում, արդյոք երկրում կա՞ արմատական եւ մինչեւ վերջ գնալու պատրաստ ընդդիմություն:

– Մինչեւ վերջ պատրաստակամությամբ գնալու հույս ներշնչում է Նիկոլ Փաշինյանը՝ իր երիտասարդ ընկերների հետ միասին, որոնք կարողացան նաեւ նոր որակ մտցնել քաղաքական դաշտ: «Այլընտրանք» միավորման՝ ընտրություններին մասնակցելու մարտավարությունը ամենաճիշտն էր: Նկատի ունեմ ձեւը, ոչ թե գաղափարներն ու քաղաքական հայացքները: Այո, այսօր պետք է մի կողմ դնել ծրագրերն ու գաղափարները, եւ ընդդիմադիրների միավորումը պետք է լինի մեկ մտքի շուրջ. մենք այլեւս չենք թողնելու մեզ հետ, մեր ժողովրդի հետ վարվել ստրուկի պես: Եթե համախմբվող ուժերի ղեկավարներն ազնիվ են պայքարելու եւ եթե պատրաստակամ են այդ նպատակին հասնելու ճանապարհին տարբեր բնույթի զրկանքներ կրել, գումարած՝ մի քիչ կազմակերպվածություն, ապա այդ ժամանակ կարելի կլինի հայտարարել, որ սրանց քշելը օրերի հարց է լինելու: Այս ռեժիմը նշածս որակի դեմը չի կարող առնել: Առիթից օգտվելով՝ կոչ եմ անում ընդդիմությանը մայիսի 12-ից հետո պայքարը շարունակել միասնական ուժերով՝ մի կողմ դնելով բոլոր տեսակի տարաձայնությունները՝ բոլորն անխտիր:

– ՀՅԴ-ն իր գրեթե բոլոր հանդիպումներում հայտարարում է, որ եթե ուզում ենք պահպանվի Արցախի հաղթանակը, ուրեմն պետք է Դաշնակցությունը իշխանություն լինի: Ձեր կարծիքով, ինչո՞ւ են նման բաներ ասվում:

– Ինձ համար շատ խորթ է, որ ՀՅԴ-ն քարոզարշավով է զբաղվում, որովհետեւ Դաշնակցությունը մեր ժողովրդի համակրանքը միշտ շահել է գործով, այլ ոչ թե խոստումներով. այն եղել է գործի կազմակերպություն: Ուստի, ելնելով այն հանգամանքից, որ մեծաքանակ, հսկայական պաստառների ու համերգների արշավը կարող է ունենալ ճիշտ հակառակ ազդեցությունը, այսինքն՝ հակաքարոզչություն լինել, ապա շատ ավելի ճիշտ կլիներ, որ այդ ահռելի ծախսերը ուղղորդվեին դեպի ազատագրված տարածքներ եւ Ջավախք, իրականացվեին վերաբնակեցման եւ զարգացման լուրջ ծրագրեր: Իսկ եթե իսկապես ուզում են իրենց ժողովրդականությունը վերականգնել, ապա խորհուրդ կտայի, որ հայտարարեին, թե որոշել են, որ այլեւս չեն հանդուրժելու հայտնի զույգի բռնատիրությունը ու, միանալով ընդդիմությանը, վերջ տային այս խայտառակ վիճակին: Շատերն այն կարծիքին են, թե այլեւս հնարավոր չէ կամ արդեն ուշ է Դաշնակցությանը պատկերացնել առողջ դաշտում՝ շեշտելով նրա ոտից գլուխ թաթախված լինելը իշխանական կեղտի մեջ: Ես այդ կարծիքին չեմ եւ գտնում եմ, որ երբեք ուշ չէ:

– Ընտրություններից հետո ձեզ ազատ կարձակե՞ն:

– Նկատի ունենալով այն հանգամանքը, որ իշխանությունները կարծես չգիտեն՝ ինչպես ավարտել այս շինծու գործը, ապա դժվարանում եմ պատասխանել այս հարցին:

Սակայն մեկ հաստատում կարող եմ անել. մեր անազատության ամեն մի ավելացող օր ավելացնում է իրենց նկատմամբ ապագայում կիրառվելիք պատժաչափի խստությունը: