ԱՐՄԵՆ ՇԵԿՈՅԱՆ
ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԺԱՄԱՆԱԿ

ՈՐՊԵՍ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾ

Էդ գիշեր էդ հյուրընկալ օջախում միանգամայն ջերմ ու միանգամայն տրամադրող մթնոլորտ էր, ու էդ ողջ ջերմության ակունքը Թամրազյանի տիկնոջ բարությունն էր, իսկ ավելի ճշգրիտ՝ Թամրազյանի տիկնոջ ողջ բարությունն ու ողջ ջերմությունը բխում էին թամրազյանակա՛ն դրվածքից, որովհետեւ ինքներդ էլ գիտեք, որ՝ եթե տանտիկինը հյուրերին նեխած ու նամռոտ է ընդունում՝ էդ օջախում ո՛չ միայն քեֆ անել, այլեւ մի քանի րոպե նստել էլ չի լինի, ու երեւի ինձնից լավ գիտեք, որ՝ եթե հայկական օջախում տանտիկինը հյուրերի ներկայությամբ նամռոտություն ու նեխածություն է հանդես բերում, կնշանակի՝ էդ օջախի տղամարդն էդ օջախի հիմքերն էնպես չի դրել՝ ինչպես որ պիտի դներ:
Թամրազյանների օջախում ճիշտ հակառակն էր, այսինքն՝ Թամրազյանն իր օջախի հիմքերը պահանջվածից է՛լ ամուր էր դրել, այսինքն՝ հազար ինը հարյուր յոթանասունվեց թվականի օգոստոսի յոթի՝ լույս ութի էդ գիշեր Թամրազյանի օջախում միանգամայն ջերմ ու հյուրընկալ մթնոլորտ էր, ու միակ վատն էն էր, որ էդ գիշեր էդ տան հեռախոսը փչացել էր, ու էս գրություններիս թերահավատորեն վերաբերվողները ցանկության դեպքում կարող են հետաքրքրվել, ճշտել ու հավաստիանալ, որ, իսկապես, հազար ինը հարյուր յոթանասունվեց թվականի օգոստոսի յոթի՝ լույս ութի էդ գիշեր Թամրազյանենց հեռախոսի կաբելը վնասված էր, ավելի ճիշտ՝ ամբողջ շենքի կաբելն էր վնասված, եւ երբ էդ մասին Թամրազյանի կրտսերն ասաց, ես ու Լիզան պարզապես սարսափեցինք, բայցեւ մեր սարսափը վարպետորեն թաքցրինք ու քողարկեցինք, որովհետեւ չէինք ուզում Թամրազյանի որդիներն իմանային, որ մենք դեռեւս ինքնուրույն մարդիկ չենք ու մեր տներում մեզ անհամբեր սպասողներ ունենք, եւ ինձնից ոչ պակաս նաեւ Լիզան էր էդ հանգամանքը Թամրազյանի որդիներից թաքցնում, որովհետեւ Թամրազյանի երեք որդիներն էլ Լիզայի հանդեպ չափազանց սիրալիր էին, ավելին՝ էդ երեք զույգ կապուտակ աչքերը շարունակաբար Լիզային էին ուղղված, ու էդ երեք զույգերն էլ ո՛չ թե ընդամենը սիրալիրությամբ էին լեցուն, այլեւ, կարելի է ասել, սիրով, ու էդ սերը ոչ այն է՝ եղբայրական էր, ոչ այն է՝ լրիվ տղայական ու տղամարդկային, բայց, չնայած էդ հանգամանքին ու չնայած կաբելի վնասվածությանը, ես էդ գիշեր Թամրազյանների հյուրընկալ օջախում ինձ շատ էլ լավ էի զգում, մանավանդ որ՝ ինձ շարունակաբար տրամադրում էի, թե՝ էդ երեք զույգ աչքերից առ Լիզան ճառագող լույսերն ընդամենը եղբայրական են, եւ եթե իրականում իրենց էդ հանկարծակի արթնացած հայացքների մեջ զգացմունքի այլ նրբերանգներ է՛լ կային, դրանք ինձ ամենեւին չէին խոցում, եւ ինձ համար նույնիսկ հաճելի էլ էր տեսնել ու զգալ, որ Լիզան էդ օջախում հավասարապես բոլորի կողմից է սիրված՝ ներառյալ տեր եւ տիկին Թամրազյանները, եւ միակ բանը, որ էդ օրը չէի մտածել ու չէի մտածում, այն էր՝ թե Լիզան ի՞մ կողմից ինչքանով է սիրելի ու սիրված, ու էդ բանը չէի մտածել ու չէի մտածում է՛ն պարզ պատճառով, որ էդ երկար ու ձիգ օրվա ընթացքում մտածելու ժամանակ բացարձակապես չէի ունեցել ու շարունակում էի չունենալ մանավանդ է՛ն բանից հետո, երբ Թամրազյանը վերջապես գտավ ու բերեց Ղարաբաղից ուղարկված թթի օղու մեկլիտրանոց շիշը, եւ երբ արդեն շիշը սեղանին էր, ու մեր բաժակները՝ բարձրացված, լվացված ու արդեն միանգամայն թարմացած Թամրազյանն ինձ ու Լիզային նայելով եւ իր բաժակն իմ ու Լիզայի բաժակներին խփելով ասաց՝ «ոտներդ խերով լինի», եւ երբ ես ասացի՝ «ոտքս խերով լինի», Թամրազյանն ասաց՝ «Լիզըչկան է՛լ է մեր տուն առաջին անգամ ոտք դնում», եւ երբ Լիզան ասաց՝ «այո», Թամրազյանը Լիզային ասաց՝ «չես էլ ամաչում՝ ասում ես՝ այո», եւ երբ Լիզան ասաց՝ «որ առաջին անգամ եմ ոտք դնում, ո՞նց ասեմ՝ ոչ», էդ պահին տիկին Թամրազյանը, որ ինչ-որ խորտիկներ էր շարունակում շարել սեղանին, նայեց Լիզային ու ասաց՝ «ա՛յ բալա, մեր տունը ձեր համալսարանին կպած ա. մտքովդ չի անցնո՞ւմ մեկ-մեկ գաս», եւ երբ Լիզան ասաց՝ «տան տեղը չգիտեի, Լենա ծյոծյա. սրանից հետո կգամ», Թամրազյանը Լիզայի վրա գոռաց ու ասաց՝ «տան տեղը քեզ հազար անգամ բացատրել եմ, ա՛յ անշնորհք», եւ ես հենց էդ պահին մեջ ընկա ու ասացի՝ «սրանից հետո իրար հետ կգանք», եւ երբ էդ ասացի, անմիջապես էլ զգացի ու հասկացա, որ իզուր մեջ ընկա ու աքլորացա, ու երբ արդեն էդ իզուր մեջ ընկնելս զգացել ու հասկացել էի, Թամրազյանն իսկույն ինձ էդ անհարմար վիճակից հանելով՝ ասաց. «Ինձնից երկար կապրես, Արմե՛ն ջան. ես էլ էի էդ ասելու»:
Այնուհետեւ Թամրազյանը ներկայացրեց իր որդիներին, շեշտելով, որ կրտսերը՝ Սմբատը, ի տարբերություն ներկաներիս, ո՛չ թե բանասեր է, այլ՝ տնտեսագետ, ու էդ պահի դրությամբ՝ ես արդեն միանգամայն ինքնուրույն ճանաչում էի Թամրազյանի ավագ որդուն՝ Հրայրին, որն առանձին էր ապրում ու նույնպես տնտեսագետ էր, եւ երբ Թամրազյանն ասաց, որ Սմբատն է՛լ է տնտեսագետ, վերջնականապես համոզվեցի, որ կաբելի խնդիրն իսկապես լուրջ է, որովհետեւ կաբելի վիճակի մասին հենց Սմբատն էր մեզ իրազեկել, բայց երբ Թամրազյանն ի՛նձ ներկայացրեց, եւ երբ բոլորս միասին խմեցինք մեր ծանոթության կենացը, դրանից հետո տեւականորեն մոռացա կաբելի ու հեռախոսի մասին, որովհետեւ Թամրազյանն ինձ ներկայացնելուց հետո միանգամայն նոր թեմա բաց արեց եւ Հրաչին ասաց.
– Արմենը եսենինյան թարգմանություններդ կարդացել է, Հրաչո՛:
– Հա՞,- ամաչկոտ ժպտաց Հրաչը:
– Ո՛չ միայն կարդացել է, այլեւ շատ է հավանել,- ավելացրեց Թամրազյանը:
– Չտեսնված թարգմանություններ էին,- ասացի ես:
– Բնագրին ինչ-որ չափով հարազա՞տ էին,- ինձ հարցրեց Թամրազյանը:
– Չգիտեմ,- ասացի ես.- բնագիրը չեմ կարդացել:
– Ո՞նց չես կարդացել,- զարմացավ Թամրազյանը.- Եսենին չես կարդացե՞լ:
– Կարդացել եմ,- ասացի ես:
– Ի՞նչ ես կարդացել,- հարցրեց Թամրազյանը:
– Հրաչի էդ թարգմանածները,- ասացի ես:
– Պարզ է,- ասաց Թամրազյանն ու ավելացրեց.- փաստորեն, եթե Հրաչոյի թարգմանությունները Սահինյանն իր էդ ժուռնալում չտպագրեր, դու Եսենին չէիր կարդալու:
– Մի օր կկարդայի,- արդարացա ես:
– Եթե Արմենը Հրաչիկի շնորհիվ է Եսենինին հաղորդակցվել, դա նույնիսկ լավ է,- ինձ փորձեց փրկել Լիզան:
– Լավը լավ է, բայց Հրաչոյի՛ համար է լավ եւ ոչ թե՝ Արմենի ու Եսենինի,- ծիծաղեց Թամրազյանը:
– Ես կենաց առաջարկե՞մ, պա՛պ,- հարցրեց Հրաչը:
– Ասա՛, տղա՛ ջան,- համաձայնվեց Թամրազյանը:
– Արմենի կենացն եմ առաջարկում,- ասաց Հրաչը:
– Արմենի կենացը որպես ի՞նչ ենք խմում,- ծիծաղեց Թամրազյանը.- որպես քո թարգմանությունների ընթերցո՞ղ, թե՞ որպես՝ Եսենինի չընթերցող:
– Որպես բանաստե՛ղծ,- բոլորիս համար անսպասելի ասաց Հրաչը:
– Ի՞նչ,- ապշեց Թամրազյանը:
– Որպես բանաստեղծ,- հանգիստ կրկնեց Հրաչը:
– Ի՞նչ բանաստեղծ,- զարմացած ինձ նայեց Թամրազյանը:
– Ես Արմենի բանաստեղծությունները կարդացել եմ,- ասաց Հրաչը:
– Ի՞նչ բանաստեղծություններ,- շարունակեց զարմանալ Թամրազյանը:- Դուք իրար ճանաչո՞ւմ եք:
– Իրար չենք ճանաչում, բայց Արմենի բանաստեղծությունները «Գարունում» կարդացել եմ,- ասաց Հրաչն ու ավելացրեց.- ո՛չ միայն կարդացել եմ, այլեւ շատ եմ հավանել:
– «Գարունում» ի՞նչ բանաստեղծություններ ես տպագրել,- ինձ հարցրեց Թամրազյանը:
– Եսիմ,- ասացի ես.- սովորական բանաստեղծություններ են:
– Շատ ինքնատիպ բանաստեղծություններ են,- ասաց Հրաչը:
– Պարզ է,- ասաց Թամրազյանը.- եթե Արմենը քո թարգմանությամբ է Եսենին կարդացել, հաստա՛տ ինքնատիպ կգրի:
– Էդ բանաստեղծությունները որ գրել եմ, էդ ժամանակ Հրաչի թարգմանությունները չէի կարդացել,- ասացի ես:
– Հիմա Արմենի կենացը չե՞նք խմում, ընկե՛ր Թամրազյան,- ժպտաց Լիզան:
– Ո՞նց չենք խմում,- ասաց Թամրազյանը:- Չնայած ինքը մեզ նեղացրել է, բայց իր կենացն անպայման կխմենք:
– Ո՞նց եմ ձեզ նեղացրել,- զարմացա ես:
– Քանի ժամ է՝ իրար հետ քեֆ ենք անում, բայց բանաստեղծ լինելդ Հրաչոյից ենք իմանում,- ասաց Թամրազյանը:
– Ես զգում էի,- ասաց Լիզան:
– Ի՞նչ էիր զգում,- հարցրի ես:
– Զգում էի, որ բանաստեղծ ես,- ասաց Լիզան:
– Ինչի՞ց էիր զգում,- հարցրի ես:
– Չեմ ասի,- ծիծաղեց Լիզան:
– Ես ի՞նչ բանաստեղծ,- շիվարած կմկմացի ես:
– Չեմ հասկանում, ա՛յ Արմեն,- ասաց Թամրազյանը.- «Գարունի» էդ բանաստեղծությունները դու չե՞ս գրել:
– Ընդամենը երեք բանաստեղծություն է,- ասացի ես:
– Երեքն էլ հետաքրքիր գործեր էին,- ասաց Հրաչը:
– «Գարունի» էդ համարը տանը կա՞,- Հրաչին հարցրեց Թամրազյանը:
– Գործիս տեղն է,- ասաց Հրաչը:
– Որտե՞ղ ես աշխատում, Հրաչի՛կ,- հարցրեց Լիզան:
– Մատենադարանում,- ասաց Հրաչը:
– Էդ ժուռնալը կբերես՝ մի հատ նայեմ,- Հրաչին ասաց Թամրազյանը:
– Որ կարդաս՝ դու է՛լ հաստատ կհավանես,- հորն ասաց Հրաչը:
– Արմեն ինչյա՞ն,- ինձ նայեց Թամրազյանը.- ազգանունդ ո՞նց է:
– Շեկոյան,- իմ փոխարեն պատասխանեց Հրաչը:
– Որ իրար չեք ճանաչում՝ ո՞նց իմացար, որ էդ բանաստեղծություններն Արմենինն են,- Հրաչին հարցրեց հայրը:
– Լուսանկարից ճանաչեցի,- ասաց Հրաչը:
– Ֆինանսների նախարար Շեկոյանի հետ կապ ունե՞ք,- ինձ հարցրեց Թամրազյանը:
– Չէ,- ասացի ես.- իրանք վանեցի են:
– Բա ձերո՞նք որտեղացի են,- հարցրեց Թամրազյանը:
– Իգդիրցի,- ասացի ես:
– Իգդիրցիք կարգին ժողովուրդ են,- ասաց Թամրազյանը.- բանաստեղծության տեսանկյունից էնքան է՛լ չէ, բայց ռազմական ու հայրենասիրության առումով շատ կարգին ժողովուրդ են:
– Ահարոնյանն է՛լ է իգդիրցի,- ասաց Հրաչը:
– Հա,- ասաց Թամրազյանը:- Առնոն է՛լ է իգդիրցի, նկարիչ Իսաբեկյանն է՛լ:
– Խորեն Աբրահամյանն է՛լ,- ավելացրի ես:
– Հա,- ասաց Թամրազյանը.- հիմա որ մտածում եմ՝ արվեստի գծով է՛լ է էդ պստիկ գյուղաքաղաքն ահագին մարդ տվել: Մեր Գրողների միության նախկին նախագահ Թոփչյանն է՛լ էր կարծեմ իգդիրցի:
– Հա,- ասացի ես:
– Եթե Արմենին էլ գումարենք՝ էդ ցուցակը լրիվ կամբողջանա,- ծիծաղեց Լիզան:
– Ձեռ ե՞ս առնում,- ասացի ես:
– Հեչ էլ ձեռ չեմ առնում,- ասաց Լիզան:- Ռեստորանում որ քեզ հարցրինք՝ բանաստեղծություն գրո՞ւմ ես, ասացիր՝ չէ: Փաստորեն, դո՛ւ էիր մեզ ձեռ առնում:
– Լիզըչկան ճիշտ է ասում,- ասաց Թամրազյանը:
– Ընդամենը երեք հատ բանաստեղծություն է,- ասացի ես:
– Երեք հատ որ տպել են, նշանակում է՝ առնվազն երեք հարյուր հատ գրած կլինես,- ասաց Թամրազյանը:
– Մի քիչ շատ եք ասում,- ասացի ես:
– Հարյուր հատ էս կողմ, հարյուր հատ՝ էն կողմ. էդ արդեն կարեւոր չի,- ծիծաղեց Թամրազյանը:
– Հիմա Արմենի կենացը չենք խմո՞ւմ,- ժպտաց Լիզան:
– Սիրով,- ասաց Թամրազյանը:- Ես ուզում եմ Արմենի ու Հրաչոյի կենացները միասին խմենք:
– Ե՞ս ինչ կապ ունեմ,- զարմացավ Հրաչը:
– Հիմա կասեմ. համբերություն ունեցիր,- ասաց Թամրազյանը.- ինձ համար շատ հաճելի է, որ իրար կարդում եք ու իրար գիտեք:
– Հրաչի՛կն է Արմենին կարդացել,- ժպտաց Լիզան:
– Արմենն էլ Հրաչոյին է կարդացել,- ասաց Թամրազյանը:
– Արմենը, փաստորեն, ո՛չ թե Հրաչիկին է կարդացել, այլ՝ Եսենինին,- ծիծաղեց Լիզան:
– Արմենը Եսենին ընդհա՛նրապես չի կարդացել,- ասաց Թամրազյանը.- ինքն ընդամենը Հրաչոյի թարգմանություններն է կարդացել: Փաստորեն, Արմենը Հրաչոյի շնորհիվ է Եսենինի ստեղծագործությանը հաղորդակցվել:
– Հա,- ասացի ես.- էդպես է ստացվել:
– Ես գտնում եմ, որ իսկական բանաստեղծությունը անհնար է լիարժեք թարգմանել,- ասաց Թամրազյանը:- Հրաչոն ինչքան էլ չարչարվի, չի կարող Եսենինի զգացածն ամբողջությամբ մեզ փոխանցել:
– Բնական է,- ասաց Լիզան:
– Բրյուսովն է՛լ է փորձել մեր պոեզիայի թարգմանության գործը կազմակերպել, բայց, մեծ հաշվով, բան չի ստացվել: «Խմբապետ Շավարշն» ու «Անուշը» ո՞նց ռուսերեն կթարգմանես:
– Նույնիսկ «Երեքնուկը» հնարավոր չի ռուսերեն թարգմանել,- ծիծաղեց Լիզան:
– Ի՞նչ «Երեքնուկ»,- զարմացավ Հրաչը:
– Պարույրի «Երեքնուկը»,- ասաց Թամրազյանը:- Չես կարդացե՞լ:
– Կարդացել եմ,- ասաց Հրաչը:- Բայց «Երեքնուկն» ինչո՞ւ հանկարծ հիշեցիք:
– Երկար պատմություն է, Հրաչիկ ջան,- ծիծաղեց Լիզան:
– Էսօր մի քանի ժամ էդ «Երեքնուկի» տակ պարել ենք,- ասաց Թամրազյանը:
– Ի՞նչ եք պարել,- զարմացավ Հրաչը:
– Տանգո,- ասաց Թամրազյանը:
– Ի՞նչ տանգո,- հարցրեց Սմբատը, որ մինչ այդ լուռ էր:
– Սովորական տանգո,- ասաց Թամրազյանը:
– «Երեքնուկի» տակ ո՞նց եք տանգո պարել, ա՛յ պապ,- խոսակցությանը խառնվեց նաեւ Զորիկը.- էդ «Երեքնուկը» բանաստեղծություն չի՞:
– Նաեւ երգ է,- ասաց Թամրազյանը.- Պարույրի էդ բանաստեղծության տեքստով Վաչե Հովսեփյանը հրաշալի երգ է գրել:
– Մինչեւ հիմա էդ երգի տպավորության տակ եմ,- ծիծաղեց Լիզան.- մինչեւ հիմա ականջներս դժժում են:
– Որտե՞ղ էիք տանգո պարում,- հարցրեց Սմբատը:
– «Սեւան» ռեստորանում,- ասաց Լիզան:
– Դու էլ ե՞ս տանգո պարել, ա՛յ պապ,- ծիծաղեց Զորիկը:
– Հա,- ասաց Թամրազյանը:- Ծիծաղելու ի՞նչ կա: Վատ էի՞ պարում, Լի՛զըչկա:
– Հրաշալի էիք պարում, ընկեր Թամրազյան,- ժպտաց Լիզան:
– Պա՛պ, Լիզայի հետ էիր տանգո պարո՞ւմ,- հարցրեց Սմբատը:
– Չէ,- ասաց Թամրազյանը.- Լիզայի հետ Արմենն էր պարում:
– Բա դո՞ւ ում հետ էիր պարում,- հարցրեց Սմբատը:
– Մարդամեկի,- ասաց Թամրազյանը:
– Էդ մարդամեկն ո՞վ էր,- հարցրեց Զորիկը:
– Ձե՞զ ինչ,- գոռաց Թամրազյանը:
– Էրեխեքն ուզում են իմանան՝ ո՞ւմ հետ ես պարել,- ժպտալով ասաց Թամրազյանի կինը, որ այդ պահին սուրճերն էր սեղանին շարում:
– Պարտադիր չի, որ ամեն ինչ իմանան,- ասաց Թամրազյանն ու ավելացրեց.- էս կոֆեներն էսքան շուտ խի՞ բերիր, ա՛յ կնիկ. ուզում ես էս մարդկանց հասկացնես, որ գնալու ժամանա՞կն է:
– Չէ,- ասաց Թամրազյանի կինը.- մտածեցի՝ ձեզ ռեստորանում կոֆե տված չեն լինի:
– Ռեստորանում մեզ ամեն ինչ էլ տվել են,- ասաց Թամրազյանը:- Էս կոֆեները որ բերիր, էրեխեքը կմտածեն՝ արդեն գնալու ժամանակն է:
– Էս ժամին ո՞ւր պիտի գնան,- զարմացավ Թամրազյանի կինը:
– Շտապում ենք, Լենա ծյոծյա,- ասաց Լիզան.- մինչեւ տուն չեմ գնում՝ քույրս չի քնում: Արմենին է՛լ են տանը սպասում:
– Երանի ձեզ,- ասաց Թամրազյանը.- ե՛ս եմ, որ տանը սպասող չունեմ: Տղերքս էնքան խորն էին քնել, որ հազիվ արթնացրի:
– Մենք արդեն սովոր ենք,- ասաց Զորիկը:
– Ինչի՞ն եք սովոր,- հարցրեց Թամրազյանը:
– Քո տանգո պարելուն,- ժպտաց Թամրազյանի կինը:
– Վատ էի՞ պարում, Լի՛զըչկա,- նորից հարցրեց Թամրազյանը:
– Հրաշալի էիք պարում,- ժամացույցին նայելով՝ ասաց Լիզան:
– Սրտանց չես գովում,- ասաց Թամրազյանը:
– Հիմա քույրս աշխարհն իրար է խառնել,- հառաչեց Լիզան:
– Զանգի՝ զգուշացրո՛ւ, ա՛յ բալա,- ասաց Թամրազյանի կինը:
– Կաբելը վնասվել ա, ա՛յ մամ,- ասաց Սմբատը:
– Հա, մոռացել էի. բա ո՞նց պիտի անես, ա՛յ բալա,- Լիզային հարցրեց տիկին Լենան:
– Կրակի վրա յուղ ե՞ս լցնում,- կնոջ վրա գոռաց Թամրազյանը:
– Հիմա ամբողջ աշխարհն իրար կխառնի,- հառաչեց Լիզան:
– Ո՞վ ամբողջ աշխարհը իրար կխառնի,- հարցրեց տիկին Լենան:
– Քույրս,- ասաց Լիզան.- Ժաննան:
– Էդ Ժաննայիդ համալսարանից կհեռացնենք՝ թող գնա ձեր գյուղում քեզ սպասի,- ասաց Թամրազյանը:
– Դու էլ հո չասեցի՞ր,- ասաց տիկին Լենան։- Ժաննան որ համալսարան էր ընդունվում, աշխարհն իրար էիր խառնել. հեչ քո էրեխեքի ընդունվելուց էդքան խառնված չկաս։
– Թող գնա՝ իրենց գյուղում քրոջն սպասի,- կրկնեց Թամրազյանը։
– Ա՛յ Հրանտ, վատ ա՞, որ հարազատ քրոջ համար անհանգստանում ա,- ասաց Թամրազյանի կինն ու ավելացրեց.- ինչքան չըլնի՝ օտար տեղ ա. խեղճերը Երեւանում բարեկամ է՛լ չունեն։
– Բա մենք ի՞նչ ենք,- գոռաց Թամրազյանը.- թե՞ մենք իրենց թշնամիներն ենք։
– Բարեկամի իմաստով եմ ասում,- խեղճացավ տիկին Լենան։
– Ոչ թե բարեկամի իմաստով ես ասում, այլ՝ ազգականի,- ասաց Թամրազյանը։
– Թեկուզ,- ասաց կինը։
– Կարող ես ազգական չլինել, բայց լավ բարեկամ լինել,- ասաց Թամրազյանը։
– Հա,- ասաց կինը։
– Երեւանում ազգական է՛լ ունենք,- ասաց Լիզան.- մեծ քույրս Երեւանում է ամուսնացած։
– Հիշեցի,- ասաց տիկին Լենան.- մոռացել էի։
– Բարեկամ կա՝ հազար ազգական արժե,- ասաց Թամրազյանը։
– Դեմ չեմ,- ասաց տիկին Լենան։
– Էդ էր պակաս՝ դեմ լինեիր,- ասաց Թամրազյանը.- մեր բարեկամները մեզ քիչ լավություններ ե՞ն արել։
– Ես ազգականի՛ իմաստով էի ասում,- արդարացավ կինը։
– Էնպես որ, մեր Լիզըչկան Երեւանում բարեկամներ ունի, եւ իր բարեկամներն առաջին հերթին հենց մենք ենք,- ասաց Թամրազյանը։
– Համաձայն եմ,- ասաց կինը։
– Համաձայն ես, բայց հետը մարդավարի բարեկամություն չես անում,- ասաց Թամրազյանը։
– Սրանից հետո կանեմ,- ասաց կինը։
– Ես եմ մեղավոր,- ասաց Լիզան։
– Դու, իհարկե, մեղքի քո բաժինն ունես,- ասաց Թամրազյանը։
– Էս խեղճ աղջկա մեղքը ո՞րն ա,- զարմացավ տիկին Լենան։
– Ինքը մոռացել է, որ Երեւանում նաեւ եղբայրներ ունի,- ասաց Թամրազյանը։
– Ի՞նչ եղբայրներ,- զարմացավ Լիզան։
– Մի բոլուկ,- ասաց Թամրազյանը։- Իմ տղաները քո եղբայրները չե՞ն, ինչ է։
– Հա,- ասաց Լիզան.- մոռացել էի։
– Սրանից հետո մեկընդմիշտ կհիշես,- ասաց Թամրազյանը։
– Հա,- ասաց Լիզան։
– Նաեւ Արմենի պես ընկեր ու հենարան ունես,- ասաց Թամրազյանը։
– Արմենի հետ նոր եմ ծանոթացել,- ասաց Լիզան։
– Նոր՝ ե՞րբ,- զարմացավ Թամրազյանի կինը։
– Արդեն տասներկու ժամ է,- ժամացույցին նայելով ու մտքի մեջ հաշվելով՝ ասաց Լիզան։
– Հանաք ե՞ս անում, ա՛յ բալա,- ասաց տիկին Լենան։
– Միանգամայն լուրջ եմ ասում,- ասաց Լիզան։
– Ասենք՝ ինչի՞ եմ զարմանում. մենք ընդամենը չորս ժամվա ծանոթներ էինք, որ Հրանտն ինձ ամուսնության առաջարկություն արեց,- ասաց Թամրազյանի կինը։
– Ե՞րբ եք առաջին անգամ հանդիպել,- հարցրեց Լիզան:
– Առաջին դասարանում,- ծիծաղեց տիկին Լենան.- Աչաջուրի դպրոցում:
– Ես սկզբում առաջարկություն արեցի, հետո նո՛ր մտածեցի,- ասաց Թամրազյանը։
– Տասնվեց տարի մտածում էիր,- ասաց կինը։
– Մինչեւ հիմա էլ մտածում եմ,- ասաց Թամրազյանը։
– Մինչեւ հիմա ի՞նչ եք մտածում,- հարցրեց Լիզան։
– Իմ մասին ա մտածում,- ասաց տիկին Լենան։- Ռեստորաններում որ տանգո ա պարում, էդ ամբողջ ժամանակ իմ մասին ա մտածում։
– Հետաքրքիր է,- ժպտաց Լիզան։
– Ի՞նչն ա հետաքրքիր,- զարմացավ Թամրազյանի կինը։
– Արդեն տասներկու ժամվա ծանոթներ ենք, բայց Արմենն ինձ դեռեւս առաջարկություն չի արել,- ծիծաղեց Լիզան, հետո նորից ժամացույցին նայեց, լրջացավ, գունատվեց ու ասաց.- արդեն երկուսն անց է. քույրս ինձ կսպանի, ընկեր Թամրազյան։
– Ղալա՛թ կանի,- ասաց Թամրազյանն ու ավելացրեց.- քեզ շատ մի՛ կոտորի, Լիզըչկա. Ժաննան մի քիչ էլ կսպասի։
– Ախր ինչքա՞ն սպասի,- նեղսրտեց Լիզան։
– Մինչեւ Արմենն առաջարկություն անի,- ծիծաղեց Թամրազյանը։
– Էդ առաջարկության հաշվով կատակ էի անում,- կարմրեց Լիզան։
– Պարզ է,- ասաց Թամրազյանը։- Նույնիսկ Արմենը հասկացավ, որ կատակ է։
– Խի՞ ա կատակ,- զարմացավ տիկին Լենան.- մեր Լիզիկից լավ աղջիկ պիտի ճարի՞։
– Կատակը՝ կատակ, բայց Լիզայի քույրն իսկապե՛ս շատ կանհանգստանա,- ասացի ես։
– Ա՛յ Արմեն, դեռ առաջարկություն չարած՝ արդեն ապագա քենուդ համար ե՞ս դարդ անում,- ծիծաղեց Թամրազյանը։
– Արմենն իր ապագա քենուն չի էլ տեսել,- ասաց Լիզան։
– Մի քանի ժամից կտեսնի,- ասաց Թամրազյանը.- էսքան համբերել է, մի քանի ժամ էլ կհամբերի։
– Ինչպե՞ս թե՝ մի քանի ժամ,- ճչաց Լիզան։
– Կամա՛ց գոռա, Լիզըչկա, էրեխեն կարթնանա,- ասաց Թամրազյանը՝ մատնացույց անելով Զորիկին, որ բազկաթոռի մեջ ընկղմված՝ արդեն քնել էր։