Նամակ ՀՀ ԿԳ նախարար Լեւոն Մկրտչյանին
Հարգարժան նախարար.
Մեծն Թումանյանն է դեռեւս հարյուր տարի առաջ ցավով գրել՝ լեզու ունենք՝ չենք ճանաչում, պատմություն ունենք՝ չենք ճանաչում… Էնքան բա՜ն ունենք, որ չենք ճանաչում: Եթե ճանաչեինք՝ էս օրում չէինք լինի: Ուսուցիչը աշակերտին չի ճանաչում, աշակերտը ուսուցչին չի ճանաչում: Նախագահը ժողովրդին չի ճանաչում, ժողովուրդը նախագահին չի ճանաչում: Քվեաթերթիկը քվեատուփ չի ճանաչում… Էսպես շարունակ: Չճանաչելով ո՞ւր կհասնենք: Դրա համար քաղաքագլուխն ուզում է հասկանալ, թե էս ի՞նչ օյին է բերում Երեւանի ու մանավանդ Երեւանի կենտրոնի գլխին, գլխի չի ընկնում ու գլխի գցող էլ չկա, քաղաքի կենտրոնի գլուխն էլ ուզում է հասկանալ, թե ո՞րն է իր մեղքը եւ ի՞նչ են ուզում իրենից: Կենտրոնը կենտրոնով հանձնվում է էլիտարներին ու էլի չի պրծնում: Կյանքը շարունակվում է…
Որքան էլ զարմանալի է, կյանքը շարունակվում է նաեւ ընդունելության քննությունների ժամանակ: Ի՞նչ են տվել ուսուցիչները աշակերտներին: Ընդունելության քննությունների հանձնաժողովի ամեն մի նախագահ եւ անդամ մի բան քաջ գիտեն՝ իրավունք չունեն սխալվելու միասնական մի հարցում. վերեւից իջած քսանական միավորի արժանավոր թեկնածուները չլինի թե սոթ տան ու… Էլիտա՜ր են՝ պիտի ստանան ու՝ վերջ: Չնախատեսվածները պիտի չստանան ու… վերջ: Օրինակ. ինչո՞ւ քսան միավոր ստանա Երեւանի 148-րդ դպրոցի այս տարվա շրջանավարտ, Վ. Բրյուսովի անվան լեզվաբանական համալսարանի դիմորդ (քննաթերթիկ 11000436) Անի Նալբանդյանը, եթե նախապես որոշված չէ: Սխալ չի արել: Իսկ ինչո՞ւ չի արել: Իսկ եթե սխալ չի արել, չի՞ կարելի գտնել, հորինել, մոգոնել, ստեղծել, կազմակերպել: Եվ հանձնաժողովը որսացել է. փայլփլուն բառը սխալ է տողադարձել. փայլ-փըլուն: Փլունն ինչո՞ւ է հավելել ը-ով: Փայլը արմատ է, բայց փլունն էլ պակաս արմատ չէ, հետո ի՞նչ, որ փայլը կորցրել է, փլուն արմատն ինչո՞ւ զորել ը-ով՝ փըլուն: Թեեւ «սովորեցնող» ձեռնարկները շատ հասկանալի ասում են՝ ուզում եք գրեք, չեք ուզում՝ մի գրեք, դրանից Մարոյի բոստանը ոչ կկանաչի, ոչ էլ կթոռոմի կամ՝ ընդդիմությունը դիմահարությունը չի կորցնի: Գիտեմ՝ հիմա շատերը կըմբոստանան, կասեն՝ երկիրը ձեռից գնում է, դու ընկել ես մի փայլ-փլուն բառի ետեւից: Օրինակ, պարոն նախարար, Դուք ճիշտ է, երրորդ անգամ եք դառնում նույն աթոռի նախարարը, հետաքրքիր է, ինչպես տողադարձ կանեիք: Կամ Ձեզնից առաջվա նախարարը՝ պրն Սերգո Երիցյանը: Կամ՝ հանրապետության օրինակելի նախագահը: Կամ նրանք, ովքեր բառագետ են, տողադարձագետ: Եվ եթե խիստ անհրաժեշտ էր, որ այդ անտեր ու աղքատ երեխան քսան միավորի երես չտեսնի, ապա ինչո՞ւ են իջեցրել 0,5 միավոր: Ափսոս է, որ ափսոսանք չունեն մեր քընընողները, ափսոս է հրաշալի ուսուցչուհի Մարգարիտ Խաչատրյանի ջանքը, ափսոս է, որ երեխան հանդիպում է բթության պատի:
Մի խոսքով, պրն նախարար, հավատում եմ, որ փայլ-փըլուն կամ փայլ-փլուն դիմումիս կտաք փայլփլուն կամ փլուն ու փըլուն պատասխան, որ հանձնաժողովի անդամները աչքի տակ կունենան դիմորդին ու անգլերենից ավելի ցածր գնահատական կնշանակեն, որպեսզի մեկ անգամ եւս ավելորդ անգամ համոզվենք, որ աղքատ ու անտեր ընտանիքի զավակն իրավունք չունի տեղ գրավելու նրանց շարքերում, ովքեր կոչվում են… անվճար, ավելի ճիշտ՝ էլիտար են արդեն:
Փայլ-փլուն հարգանքով՝
ՀՐԱՉՅԱ ՄԱԹԵՎՈՍՅԱՆ
Այս առիթով խոսեցինք հայոց լեզու 1 առարկայական հանձնաժողովի նախագահ Սեյրան Գրիգորյանի հետ: Ինչպես եւ հոդվածում է նշված, պրն Գրիգորյանն էլ ասաց, որ փլուն-ը արմատ է, հետեւաբար տողադարձի ժամանակ «ը» չպետք է գրվի:
Խնդիրն այն է, որ ամեն անգամ թեստերում լինում են երկձեւություններ, ինչից խուսափել չես կարող, որովհետեւ, ինչպես հիշեցնում է Ս. Գրիգորյանը, «մեր լեզուն ճկուն է ու բարբարոս»: Իսկ հանձնաժողովներն էլ ամեն անգամ, որդեգրելով իրենց սեփական կանոնները, օգտագործում են այդ սողանցքը՝ գնահատականը հնարավորինս իջեցնելու համար:
