Երեկ
ԱԺ ամբիոնից հայտարարեց կոմունիստ Ֆրունզե Խառատյանը Երեկ ԱԺ արտաքին
հարցերի մշտական հանձնաժողովը կազմակերպել էր երկքաղաքացիության հարցերին նվիրված
լսումներ: Հարցի թիկունքին հասկանալի պատճառներով կանգնած դաշնակցության ներկայացուցիչները
փորձում էին ներկաներին բացատրել երկքաղաքացիության մասին օրենքի ընդունման կարեւորությունը,
իսկ Պարույր Հայրիկյանը եւ էլի մի քանի ելույթ ունեցողներ իրենց հերթին բացատրում
էին, որ առանձին օրենքի ընդունման կարիք չկա եւ որ հարկավոր է ընդամենը Սահմանադրության
մեջ համապատասխան փոփոխություններ կատարել: Պարույր Հայրիկյանը մասնավորապես հայտարարեց.
«Առաջին հոդվածից պետք է հանել հետեւյալ նախադասությունը՝ ՀՀ քաղաքացին միաժամանակ
չի կարող լինել այլ պետության քաղաքացի»: Եվ՝ 27-րդ հոդվածի 3-րդ մասը, որում ասված
է՝ ՀՀ քաղաքացիության մասին օրենսդրությունը խախտելով ձեռք է բերել այլ պետության
քաղաքացիությունը: Ուրիշ որեւէ բան այսօր պետք չէ անել, Սահմանադրությունից հանել
մեկ տող, երկու տող էլ պետք է հանել գործող օրենքից եւ հանգիստ ապրել»: Այս
կերպ հանգիստ ապրելու մասին խոսեց նաեւ ՀԿԿ կենտկոմի երկրորդ քարտուղար Ֆրունզե Խառատյանը,
որը հայտարարեց, թե հարցը թեպետ շատ կարեւոր է, բայց քննարկվում է մեծ ուշացումով.
«Այս հարցը պետք է քննարկման առարկա դառնար Հայաստանը անկախ պետություն հռչակելուց
անմիջապես հետո, նախքան ՀՀ Սահմանադրության ընդունումը: Մենք ավելի շատ զբաղված ենք
կուսակցաշինությամբ, քան երկրաշինությամբ»: Եզրակացությունը շատ պարզ էր՝ «Եթե կառուցում
ենք ազգային պետություն, ուրեմն պետք է անպայման ճանաչենք երկքաղաքացիությունը: Միայն
ծնունդով հայը կարող է երկքաղաքացի լինել, ե՛ւ Հայաստանի քաղաքացի, ե՛ւ որեւէ ցանկացած
այլ պետության քաղաքացի, խոսքս այլ ազգերի ներկայացուցիչներին չի վերաբերում»: Իբրեւ
օրինակ բերվեց Չինաստանը, որը աշխարհի ցանկացած անկյունում ծնված չինացուն ճանաչում
է որպես Չինաստանի քաղաքացի. «Մենք Չինաստանից շատ բան ունենք սովորելու: Չինաստանի
խորհրդարանի 1200 պատգամավորներից 157-ը ընտրվում են չինական գաղութներից, իսկ մենք
չե՞նք կարող 131 տեղից մի 5 կամ 10 տեղ տալ Սփյուռքի հայ գաղութներին»: ՀՅԴ
ներկայացուցիչ, կրթության եւ գիտության նախարար Լեւոն Մկրտչյանին, ով էլ հենց ներկայացնում
էր հարցն ամբողջությամբ, հարցրինք, թե ի՞նչ կարծիքի է հնչած տեսակետների մասին, մասնավորապես,
որ կարիք չկա հատուկ օրենք ընդունել երկքաղաքացիության մասին, այլ ավելի ճիշտ է Սահմանադրության
մեջ միայն մեկ տող փոխելով հարցը լուծել: Պատասխանեց, որ դա միակողմանի քաղաքացիության
սկզբունքին է վերաբերում, նրան, ինչ այսօր գործում է ՌԴ-ում. «Սա սկզբունքներից մեկն
է, որը կարող է արտահայտվել օրենքում»: Նկատեցինք, որ ՀՅԴ-ի գործընկեր Հանրապետականը,
ի տարբերություն դաշնակցության, միանշանակ կողմ չէ երկքաղաքացիության ընդունմանը
եւ չի բացառվում, որ օրենքի նախագիծը ներկայացնելու դեպքում անակնկալներ լինեն: Ըստ
Լեւոն Մկրտչյանի, եթե կոնկրետ քննվեն բոլոր խնդիրները եւ պարզ դառնա, թե ով ինչին
է կողմ եւ ինչին է դեմ, նման հարցեր չեն առաջանա. «Եթե խնդիրները դնենք եւ առանձին-առանձին
քննենք, կտեսնենք, որ այն բաներին, ինչին իրենք դեմ են, մենք էլ ենք դեմ, շատերն
են դեմ: Մասնավորապես, եթե մարդը Հայաստանում մշտական չի բնակվում, իհարկե իրավունք
չունի ընտրելու ու ընտրվելու: Սա աքսիոմա է: Ուրեմն, մենք պետք է լսումներով հասկանանք,
թե օրենքը ինչպիսին է, եւ եթե օրենքը այդ ամենին բավարարի, կարծում եմ, այն կարելի
է կոնցենսուսով ընդունել»: ՀՅԴ բյուրոյի քաղաքական հարցերի գրասենյակի պատասխանատու
Կիրո Մանոյանին (Կանադայի քաղաքացի է) «Առավոտը» հարցրեց, թե ինչո՞վ է պայմանավորված
իր հետաքրքրությունը երկքաղաքացիության հարցերի նկատմամբ, արդյո՞ք դա զուտ անձնական
շահ է հետապնդում: Մանոյանը պատասխանից առաջ լայն ժպտաց եւ ասաց. «Չէ, անձնական նպատակ
չի հետապնդում, բայց անձը նաեւ ենթակա է այդ տրամաբանության: Նախ, Հայաստանի դեպքում
կան մեկ միլիոնից ավելի քաղաքացիներ, որոնց պարտադրում ենք հրաժարվել իրենց քաղաքացիությունից,
որովհետեւ արգելում էինք դառնալ այլ պետության քաղաքացի, փաստորեն մենք վանում ենք
այդ մարդկանց: Երկրորդ, այն մարդիկ, որոնք Հայաստանի քաղաքացի չեն եղել պատմության
մեկ սխալ դիպվածով, մենք հնարավորություն ենք տալիս, հիմնվելով անկախության մասին
հռչակագրի եւ տառին, եւ ոգուն, որ նրանք բոլորը դառնան նաեւ ՀՀ քաղաքացի: Այն մոտեցումը,
որ գործում էր մինչեւ սահմանադրական վերջին փոփոխությունները, որ անձը պետք է հրաժարվի
իր քաղաքացիությունից, կարծում եմ՝ իրապաշտ չէր, որովհետեւ, փաստորեն, մեր պետությունը
պարտադրում էր մեր ժողովրդի մեկ կարեւոր հատվածին՝ հրաժարվել իր անցյալից»: Ճշտեցինք
նաեւ ՀՀՇ ներկայացուցիչ Հովհաննես Իգիթյանի կարծիքն այն մասին, թե ինչպե՞ս է վերաբերվում
իրենց իշխանության օրոք Սահմանադրության մեջ ամրագրված այն կետին, որն այսօր առաջարկվում
է փոփոխել: Հովհաննես Իգիթյանը նախ ուզեց ճշտել 2005 թվականի նոյեմբերին սահմանադրական
հանրաքվեի հարցը. «Ես այն ընտրողներից էի, մնացած երեւի երկու միլիոն ընտրողների
հետ միասին, որոնք մեկուկես միլիոն կողմ քվեարկողների մեջ չկայինք: Այն ժամանակ,
երբ ես պատգամավոր էի եւ ընդունվում էր Սահմանադրությունը, ինձ համար կարեւոր էր,
թե Սահմանադրության մեջ մտնող տվյալ դրույթը ինչքանով է ազդում իմ եւ բոլոր ընտրողների
իրավունքի վրա»: ՀՀՇ-ն այսօր էլ մտածում է, որ երկքաղաքացիության մասին օրենքի անհրաժեշտություն
չկա: ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԵՍԱՅԱՆ
