Այս
կարծիքին է թատերագետ Լեւոն Մութաֆյանը օրերս երաժշտական կամերային թատրոնում կայացած
Տ. Չուխաջյանի «Կարինե» կոմիկական օպերայի պրեմիերայի մասին: Տեղեկացնենք,
որ հիշյալ ներկայացումը առաջին անգամ բեմադրվել է Երեւանի օպերետի թատրոնում՝ 40-ականներին,
մեծանուն խմբավար Արամ Տեր-Հովհաննիսյանի ռեժիսուրայով: 60-ականներին Ազգային օպերային
թատրոնում Չուխաջյանի օպերետին անդրադարձան Վարդան Աճեմյանն ու Սուրեն Չարեքյանը,
իսկ 70-ականներին՝ Տիգրան Լեւոնյանն ու Յուրի Դավթյանը: Թատերական բեմադրաձեւերի
թարմացման եւ մեկնաբանությունների մերօրյա ամեն մի դրսեւորում ստիպում է մտածել,
որ թատերական գործընթացում քարացածությունն ու պահպանողականությունը պետք է հաղթահարվեն,
որ մեզանում էլ ցանկություն կա վերանայելու մաշված, հոգնեցնելու աստիճան չարչրկված
մեկնաբանությունների արտահայտչաձեւերը: Չուխաջյանի հանրահայտ այս երկի պրեմիերայի
առիթով մեր զրուցակից, թատերագետ Լեւոն Մութաֆյանը նախ նշեց, որ հայաստանյան թատրոններում
նորի գնահատման որոնումն ու փորձարարությունը խրախուսելու գաղափարն է իր համար առաջնայինը.
«Ուստի չեմ զարմանում ու զայրանում՝ տեսնելով հատկապես մեր թատրոններում դասականների
ստեղծագործությունների հանդեպ գեղարվեստական նոր դիրքավորումներ»: Մյուս կողմից,
թատերագետը հիասթափվում է, որ նորարարությունն ու փորձարարությունը դառնում են ինքնանպատակ,
որ անկարողությունը կամ քմահաճությունը մատուցվում են որպես նոր ձեւերի հաստատում:
«Երաժշտական կամերային թատրոնի «Կարինեի» բեմադրությունն այն աշխատանքներից է, որում
ինքնատիպ ստեղծագործական հղացումն ու չարդարացված նորարարությունը խառնվել են իրար՝
աղավաղելով նշանավոր օպերետի երաժշտադրամատիկական կտավը: Բեմադրիչ Արմեն Մելիքսեթյանը
ընտրել է «թատրոն-բալագանի» սկզբունքը՝ մղվելով դեպի «կոմեդի դել արտեն», դեպի դիմակների
թատրոնի գեղագիտությունը: Ընտրությունը թելադրում է իր ոճը, սկզբունքը, ռեժիսորական
եւ դերասանական առանձնահատկությունները: Ներկայացման նախադրությունը միջնադարյան
ժողովրդական թատրոնում կիրառվող մնջախաղի ինքնատիպ օրինակ է, որի ուշագրավ հղացումն
այդպես էլ չի տարրալուծվում բեմադրական կտավի մեջ, քանզի հենց նախադրությունը պիտի
դառնար ելակետ եւ սկզբունք»,- պարզաբանեց պարոն Մութաֆյանը: Նրա համոզմամբ, բեմադրության
մեջ առկա գրոտեսկը փոխարինվում է կլոունադայի, ինչն էլ աղավաղում է ստեղծագործությունը:
«Բեմադրիչն ու երաժշտական ղեկավար Կարեն Դավթյանը մտահոգված չեն եղել կառուցիկ պարտիտուրի
եւ հստակ արտահայտված դիտաչափի ստեղծմամբ, ուստի երաժշտական կտավը կառուցվել է ընդամենը
մի քանի արիաների, զուգերգերի եւ հազվադեպ խմբերգերի վրա՝ աղճատելով «օպերա-բուֆի»
լավագույն նմուշներից մեկը հանդիսացող «Կարինեի» ներդաշնությամբ աչքի ընկնող պարտիտուրը:
Պարտիտուրի եւ լիբրետոյի հանդեպ քմահաճ վերաբերմունքն էլ ծնել է ներկայացում մի հիմարացած
գյուղացու եւ նրան անվերջորեն ծաղրող երիտասարդների մասին: Հորհոր աղայի կերպարն
էլ չափից ավելի ծիծաղելի է դարձել, ինչը թուլացրել է կոնֆլիկտը, պարզունակ դարձնելով
օպերետի դիպաշարը»,- հայտնեց թատերագետը: Նա նշեց նաեւ, որ բեմադրիչը չափազանց սուղ
բեմական պայմանների մեջ թեեւ ջանացել է օգտագործել բեմանկարչական միջավայրը, առաջ
մղելով էքսպրեսիվ ու թատերական որոշակի ելակետեր ունեցող լուծումներ, սակայն ակնհայտ
է մի բան, որ այս թատերախումբն ի զորու չէ ընկալելու եւ ներկայացնելու Չուխաջյանի
հանճարեղ օպերետը. «Ի՞նչ են խաղում, ի՞նչ ոճ է առաջադրում բեմադրիչը՝ այս ամենն անհասանելի
է դերասանախմբին, որը հիմնական ուշադրությունը սեւեռելով վոկալին, մոռացել է դերասանական
խաղի մասին»: Զրույցի ավարտին պարոն Մութաֆյանը, այնուամենայնիվ, առանձնացրեց
Կարինեի, Հորհոր աղայի դերակատարումները, նվագախմբի պատշաճ հնչողությունը, նկատելով,
որ եթե թատրոնը դիմում է երաժշտադրամատիկական նյութի, պիտի սինթեզի դերասանական խաղը,
վոկալը եւ պլաստիկան: Ս. ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ
