ԽՈՐՈԶՆԵՐՆ ԸՆԴԴԵՄ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆ ՓԱԿՈՂՆԵՐԻ ՀՀՇ-ի եւ ՀՅԴ-ի միջեւ առկա գաղափարական տարաձայնությունները երեկ իրենց ողջ գունեղությամբ արտացոլվեցին հայ-թուրքական հարաբերություններին նվիրված բանավեճի ընթացքում, որ «Հայելի» ակումբում ծավալել էին դաշնակցական Կիրո Մանոյանն ու ՀՀՇ-ական Արամ Մանուկյանը: Անհամաձայնությունները բանաձեւեց ՀՀՇ անդամ Արամ Մանուկյանը: Ըստ նրա՝ ՀՅԴ-ն կողմնակից է բոլորին եւ ամեն ինչը գաղափարին ծառայեցնելուն, եւ մարդը դառնում է «գաղափարի գործիք», անկախ նրանից, թե ի՞նչ գաղափարի մասին է խոսքը՝ ֆաշիզմ, կոմունիզմ, Հայ դատ, Ցեղասպանության ճանաչում եւ այլն… «Իսկ դա բերում է բացասական լիցքի վրա հիմնված այլամերժության: Մենք կողմնակից ենք դրական լիցքի վրա հիմնված քաղաքականությանը, երբ գաղափարն ուղղված է դեպի մարդը, նրա բարեկեցությունը: Դա է մեր եւ ՀՅԴ տարբերությունը. մենք ասում ենք՝ ամեն ինչ պիտի ծառայի մարդուն, նրանք ուզում են, որ մարդը, պետությունը ծառայեն իրենց գաղափարներին»,- ասաց Ա. Մանուկյանը: Բանավեճի ընթացքում չէին դադարում փոխադարձ մեղադրանքները: Ա. Մանուկյանը հայտարարեց, որ իրենց սխալն էր Դաշնակցությանը մինչեւ վերջ չբացահայտելը, եւ ասաց. «Մենք ասում ենք՝ հաստատեք խաղաղություն, պահանջատիրական, տղա բերելու քաղաքականությունը դադարեցրեք, կամ եթե ոչ՝ թողեք իշխանությունը: Ձեզ շատ հարմար է օպոզիցիայի դերը, բայց որպես երկրի ղեկավարություն՝ ձախողվել եք: Չի կարելի անընդհատ թշնամի վաստակելով երկիր ղեկավարել: Ամենալավ անվտանգությունը թշնամի չունենալն է»: Կիրո Մանոյանը հակադարձեց. «Եթե 97-ի ձեր պատկերացրածով գնայինք, այսօր Ղարաբաղը որտե՞ղ կլիներ»: Ա. Մանուկյանը սկզբում, թե՝ «Ղարաբաղը կլիներ այնտեղ, որտեղ կլիներ, բայց Հայաստանը կլիներ ոչ թե ռեգիոնի հինգ երկրներից վեցերորդը, այլ…», պարոն Մանոյանը պնդեց իր հարցը եւ ստացավ հետեւյալ պատասխանը՝ «Ղարաբաղը կլիներ Հայաստանի մաս»: Ի պատասխան, ՀՅԴ ներկայացուցիչը ասաց. «Պարոն Մանուկյան, եթե դուք այս մակարդակին պիտի մնաք տասներկու տարիեն ի վեր, ես կարծում եմ մեր քաղաքական դաշտն իսկապես չի ձեւավորվի, իսկ ՀՀՇ-ն կմնա այնտեղ, որտեղ որ այսօր է»: «Կտեսնենք»,- խոստացավ Արամ Մանուկյանը: Կիրո Մանոյանը գտնում էր, որ Թուրքիայի հետ առանց նախապայմանների հարաբերություն հաստատելու եւ որեւէ պահանջ չդնելու ՀՀՇ քաղաքականությունը սխալ էր՝ արդյունքում Թուրքիան էր իր պահանջները շատացնում: Արամ Մանուկյանը հիշեցրեց, որ Ցեղասպանությունը ճանաչած տասնութ երկրներից տասնմեկը դա արել է ՀՀՇ օրոք, եւ հավելեց, որ անձամբ է յոթ-ութ երկրների դիվանագետների հետ բանակցել: Ավելի ուշ, երբ Ա. Մանուկյանը ՀՅԴ-ին մեղադրում էր «Բուշի պոչը բռնած Ցեղասպանության ճանաչումը մուրալու» մեջ, եւ պնդում, թե նվաստացուցիչ է տարբեր երկրներին խնդրելը՝ ճանաչեք Ցեղասպանությունը, Կ. Մանոյանը հետաքրքրվեց՝ եթե նա այդքան դեմ է այլ երկրներին այդ հարցով դիմելուն, ապա ինչպե՞ս էր բանակցում այն երկրների դիվանագետների հետ, որոնք ընդունեցին Ցեղասպանությունը: «Մեր իշխանությունն աշխատում էր երրորդ ուժը բացառելու սկզբունքով, հիմա ընդունված է տղա բերելը: Չեմ ասում գրկախառնվենք Թուրքիայի հետ, այլ հարաբերվենք, ինչպես Գերմանիան՝ Իսրայելի հետ»,- պատասխանեց ՀՀՇ անդամը: Կ. Մանոյանը պատասխանեց, որ շատ հարմար կլիներ Գերմանիայի նման հարեւան ունենալը, բայց մեր հարեւանը Թուրքիան է՝ մերժողական կեցվածքով, որն անընդհատ պահանջներ է դնում ՀՀ առջեւ: Սակայն նկատեց, որ ի պատիվ ՀՀ նախկին եւ ներկա իշխանությունների, նրանք երբեւէ չեն ընդունել այդ պահանջները: Արամ Մանուկյանը դժգոհեց, որ այս իշխանության արկածախնդիր քաղաքականության արդյունքում ԼՂ-ն որպես սուբյեկտ կորել է, իսկ ՀՀ-ն դուրս է մնացել տարածաշրջանային զարգացման ծրագրերից. «Մենք ագրեսոր ենք դարձել, Ադրբեջանը՝ պահանջատեր, պարզ չէ՞, որ այս վիճակում չի լինի ոչ մի ներդրում: ԼՂ հարցը Ղարաբաղի ժողովրդի իրավունքի հարցն էր, ինչն աշխարհն ընդունում էր, դուք այդ հարցը դարձրիք համայն հայության հարցը, եւ դա աշխարհը չի ընկալում»: Պարոն Մանոյանը հետաքրքրվեց, թե ՀՀՇ-ի օրոք ՀՀ-ն ի՞նչ տարածաշրջանային ծրագրերի էր մասնակցում: Պատասխան չհետեւեց: Փոխարենը պարոն Մանուկյանը դժգոհեց, որ ամբողջովին տրվել ենք Ռուսաստանին, այնինչ «այսօր ՌԴ-ն Թուրքիային ավելի էժան է գազ տալիս, քան մեզ, իսկ մենք՝ տկարամիտներս, հույսը դնում ենք, թե ինչ-որ մեկը պիտի գա մեր հարցը լուծի»: Կ. Մանոյանը հիշեց, որ ՌԴ հետ ռազմավարական դաշինքի պայմանագրի շուրջ բանակցությունները վարվել են ՀՀՇ օրոք. «Եվ դա ոչ թե, որ ռուսներին շատ սիրում էինք շեկ մազերի ու կապույտ աչքերի համար, այլ որովհետեւ իրավիճակն էր դա պահանջում: Հիմա կամ պիտի հարգենք 25 տարվա պայմանագիրը, կամ եթե ոչ՝ Վրաստանի նման կմասնատվենք»: Այս իշխանությունների վարած քաղաքականությունը պարոն Մանուկյանի համար «ռաբիս» է. «Սա ռաբիս եւ մատչելի քաղաքականություն է բոլորի համար, իսկ բարձր քաղաքականությունը մատչելի չէ, եւ նույնիսկ մեր մտավորականները չեն հասկանում»: «Հա, հա, մենք բոլորս տխմար ենք, միայն դուք էիք խելոք»,- հեգնեց Կիրո Մանոյանը, որը կարեւորում էր, որ 98-ից հետո ոչ մի կուսակցություն չի փակվել, «իսկ ՀՀՇ ժամանակ ՀՅԴ-ն փակվեց սուտ մեղադրանքներով»: Հեգնելու հերթը Արամ Մանուկյանինն էր՝ «իհարկե, այնքան սուտ էին այդ մեղադրանքները, որ մինչեւ հիմա, մեր գնալուց ութ տարի է անցել, նրանցից ոմանք դեռ նստած են»: ՄԵԼԱՆՅԱ ԲԱՐՍԵՂՅԱՆ
