«Պատվի համարը»՝ այսօրվա մասին Գ. Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոնում մարտի 30-ին կկայանա Շիրվանզադեի հայտնի դրամայի պրեմիերան՝ նվիրված հայ անվանի բեմադրիչ Վ. Աճեմյանի ծննդյան 100-ամյակին: Սովորաբար մասնագետների ու հանդիսատեսի կարծիքը, խոսքը այս կամ այն պրեմիերայի առիթով «Առավոտը» ներկայացնում է առաջին կամ երկրորդ բեմելից հետո: Այս անգամ մեր շտապողականությունը պայմանավորված է Սունդուկյանի անվան թատրոնի ընդդիմադիր դերասանների հիացմունքով՝ հանդեպ այս ներկայացումը: Զրուցեցինք թատերագետ, դրամատուրգ Վալերի Թումասյանի հետ: Ընդ որում, վերջինս համաձայնեց խոսք ասել պրեմիերայից առաջ, քանի որ ինքը ներկա էր գտնվել ե՛ւ փորձերին, ե՛ւ բեմադրության «հանձնման արարողությանը»: Այս դրամայի կենտրոնաձիգ ուժը, ինչպես հայտնի է, պատիվ հասկացությունն է, որով առաջնորդվում էին մեր նախնիները: Հնում դա շատ մոդայիկ էր ու դրանով համակված էին թե կանայք ու տղամարդիկ, թե հայրերն ու զավակները, թե հարուստներն ու աղքատները: Թե ինչն է ազդակ հանդիսացել թատրոնի գլխավոր ռեժիսոր Վահե Շահվերդյանի համար՝ անդրադառնալու «Պատվի համարին», Վ. Թումասյանն ասաց. «Ազգային թատրոնում այս դրաման բեմադրելու ազդակը մեր կյանքն է, որն այնքան հեռվից կանխատեսել է Շիրվանզադեն: Երեւի դասականը դասական է իր դասերով: Բեմադրիչ Շահվերդյանը մի դաս էլ առել է ժամանակին թատրոնի բարենորոգիչ Եվգենի Վախթանգովից, որն իր հետեւորդներին ավանդել է հետեւյալը՝ այն, ինչ կատարվում է բեմում, կատարվում է այստեղ, այսօր, մեզ հետ: Սա է թատրոնը միշտ կենդանի պահելու միակ դեղամիջոցը»: Վերջին փորձից արված լուսանկարում Էլիզբարյանը (Արմեն Մարության) շրջապատված է գայթակղիչ կանանցով: Վ. Թումասյանն այս առիթով ասաց. «Դիմել դասական արժեքների, նշանակում է գտնել ենթադրվող իրականության նոր գոյաձեւ: Սա այն դժոխքը չէ, երբ թատերային ձեւը փնտրվում է դրամատուրգիական բովանդակությունից դուրս, հանուն դերասանից դուրս գործող ռեժիսուրայի, բեմանկարչության եւ բեմական անհասցե հանդերձի: Ընտանեկան դրամայից դեպի էպիկական թատրոն ոտնահարված է անհատի, անձի, մարդու իրավունքը, այստեղ՝ ժողովրդի, մարդկության (նկատի ունի մեր հասարակությունը- Ս. Դ.): Այնտեղ Էլիզբարյանի աջակիցը ընդամենը մի խորամանկ արարած է, այստեղ՝ մի ողջ թիկնազոր, հրոսակախումբ, որ կոչվում է ընտանիք, կլան, կոռուպցիա»: Հարցին՝ «Պատվի համարը» ունի՞ այդ հնարավորությունը, Վ. Թումասյանի համոզմամբ՝ այո, այն իր ներքին բովանդակության մեջ է: Բեմադրությունում ներգրավված դերասանների մասով էլ, եւ այն դիտարկմանը, թե Սունդուկյանի թատրոնում այսօր չկան ներսիսյաններ ու փափազյաններ, ավելին՝ շրջանառվում են լուրեր, թե քայքայվել է թատրոնի դերասանական տնտեսությունը, Վ. Թումասյանը հայտնեց հետեւյալը. «Ազգային նկարագրով, արտիստական բացառիկ անհատներով երբեմնի հարուստ այս թատրոնում այսօր աշխատում է մի սերունդ, ում դերասանական արվեստը հարուստ է այնքանով, որքան յուրաքանչյուրի անձը: Այո, թատրոնում չկան հանճարներ, տիտաններ, բայց կան ակներեւ հնարավորությունների տեր համեստ մշակներ»: Ըստ մասնագետի, Էլիզբարյանի դերակատար Ա. Մարությանը ինչ անում է բեմում՝ դուրս չէ դերասանական իր տարերքից ու բեմական կերպարի համար նախատիպեր որոնելու եւ վերաստեղծելու նախասիրությունից (մեր ժամանակների հայ օլիգարխ խմբիշխանության տիպար): Անսպասելի է նաեւ դերասան Ազատ Գասպարյանի Սաղաթելը (ա՜յ քեզ գործ կպցնող), իսկ Սամվել Փիլոյանի Օթարյանը շփոթված մտավորական է (ուզում ես՝ ազնիվ համարիր, ուզում ես՝ հարիֆ): Նելլի Խերանյանի մտախոհ դեմքով օրիորդ Մարգարիտն էլ ինչու է պատիվը օժիտ համարում ու նահատակվում՝ չես հասկանում: «Հանդիսատեսը բեմից կարող է իր համար քաղել բաներ, որոնք կատարվել կամ կարող են կատարվել իրենց հետ»,- զերծ մնալով պրեմիերայի շուրջ ավելի ընդարձակվելուց, մասնագետի իր խոսքն այսքանով ավարտեց Վ. Թումասյանը: Ս. ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ
