ՀԻՄՆԱԴՐՈՒՅԹՆԵՐԸ ՄԵԿ ԱՆԳԱՄ ԱՐԴԵՆ ՄՇԱԿՎԵԼ ԵՆ Ժամանակին ԱԺ-ն ընդունեց Վիկտոր Դալլաքյանի հեղինակած Ազգային անվտանգության մասին օրենքը – Պարոն Դալլաքյան, վերջերս տարբեր կառույցների կողմից քննարկման առարկա է դարձել ՀՀ ազգային անվտանգության հիմնադրույթների հարցը, կարծեմ մեկ անգամ արդեն այդպիսի օրենք դուք հեղինակել եք: – ՀՀ ազգային անվտանգության հիմնադրույթները ամրագրում են ռազմական, քաղաքական, տնտեսական, սոցիալական, գաղափարական եւ հոգեւոր, ինչպես նաեւ պարենային, բնապահպանական, ճառագայթային, ինչպես նաեւ տեղեկատվական անվտանգության համակարգերի ապահովման սկզբունքները: Ես եւ պարոն Բոստանջյանը ընդամենը համեստ փորձ ենք կատարել հանրության ուշադրությունը հրավիրել այդ կարեւորագույն հարցի վրա, շեշտել երկրի համար ազգային անվտանգության հայեցակարգի բացակայության անթույլատրելիությունը: Ասեմ, որ շուրջ մեկ տարի մշակվելուց հետո 2001 թվականի սեպտեմբերի 27-ին օրինագիծը օրենսդրական նախաձեռնության կարգով դրվեց շրջանառության մեջ: Մեր նախաձեռնությունը ստորագրել է ԱԺ խումբ-խմբակցությունների 23 պատգամավոր: Դրանից հետո եւս մեկ տարի այն մշակվել է, ուղարկվել կառավարություն, պաշտպանության նախարարություն, քսանից ավելի կուսակցություններ, ՍԴ իրավաբանական ծառայություն, Ռազմավարական եւ ազգային հետազոտությունների կենտրոն, ԱԱ գծով ճանաչված մասնագետ, գեներալ-մայոր էդուարդ Սիմոնյանցին եւ այլն: Արդյունքում ստացված ավելի քան 250 առաջարկությունների բացարձակ մեծամասնությունը ներառվեց դեռեւս ԱԺ-ում չքննարկված նախագծում: Հանգամանորեն ուսումնասիրվել է նաեւ միջազգային փորձը, մասնավորապես՝ ԱՄՆ-ի, Չինաստանի, Իսրայելի, Իրանի, Թուրքիայի, ՌԴ-ի համապատասխան օրենսդրությունը: Հավելեմ, որ ԱԺ-ում օրինագծի երեք ընթերցումների քննարկումների ընթացքում կառավարության եզրակացությունները մշտապես դրական են եղել: Որպես հիմնական զեկուցող՝ պաշտպանության նախարար Սերժ Սարգսյանը 20.02.2002 թվականին ինձ ուղարկել է նամակ, որտեղ մասնավորապես նշված էր. «ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը կարեւորում է ՀՀ ազգային անվտանգության հիմնադրույթների մասին ՀՀ օրենքի ընդունումը: Այն ընդհանուր առմամբ արտացոլում է ազգային անվտանգության համակարգի հիմնական ուրվագիծը: Այս օրենքը ազգային անվտանգության հայեցակարգի, ռազմական դոկտրինի, նախագծով նախատեսված մի շարք այլ փաստաթղթերի, Սահմանադրության, այլ օրենքների եւ ենթաօրենսդրական ակտերի հետ միասին կարող է լուրջ հիմք ստեղծել ՀՀ ազգային անվտանգության ապահովման համակարգի կատարելագործման համար»: Ավելորդ չեմ համարում ասել, որ նախարարի կողմից ներկայացված բոլոր 25 առաջարկությունները եւս ընդունվել են: Իսկ 18.09.2002 թվականին ինձ ուղղված գրությամբ պաշտպանության նախարարը ներկայացրել է եւս 12 առաջարկություն, եւ բոլորն էլ ընդունվել են: Պաշտպանության նախարարը իր 1.11.2001 թվականի գրությամբ ինձ առաջարկել է համագործակցել ՀՀ ռազմական դոկտրինի մշակման գործում՝ ներկայացնելով համապատասխան փաստաթուղթը, որի վերաբերյալ ինքս ծավալուն առաջարկություններ եմ արել: – Նույն՝ «ՀՀ ազգային անվտանգության հիմնադրույթների մասին» օրինագիծը ժամանակին ընդունվել է խորհրդարանի կողմից, սակայն չի ընդունվել ՀՀ նախագահի կողմից, ինչո՞ւ: – Միանգամայն ճիշտ եք, այդ օրինագիծը ընդունվել է նախորդ ԱԺ-ի կողմից 2003-ի մարտի 31-ին՝ 99 «կողմ» եւ 4 «ձեռնպահ» ձայներով, «դեմ» չի եղել: Իսկ երկրորդ եւ երրորդ ընթերցումներով այն ընդունվել է գործող ԱԺ-ի կողմից՝ 23.03.2003թ.՝ միաձայն, 98 ձայնով, եւ 24.09.03 թվականին՝ դարձյալ միաձայն՝ 81 ձայնով: Օրինագիծը առաջին ընթերցմամբ ընդունվելուց հետո կառավարությունը մեզ էր ներկայացրել 67 առաջարկություն, բոլորն էլ ընդունվել են, ինչպես նաեւ պատգամավորներից ստացված բոլոր 34 առաջարկությունները: Այսպիսով, երկու տարվա ընթացքում լրջագույն փորձաքննություն անցած, նախորդ եւ գործող կառավարությունների եւ ԱԺ-ի հավանությանն արժանացած նախագիծը, թվում էր, կյանքի պետք է կոչվեր, սակայն 2003-ի հոկտեմբերի 23-ին Ռոբերտ Քոչարյանը այդ օրենքի 46, 47 եւ 48 հոդվածների ժամկետների հետ կապված՝ առարկություն ներկայացրեց, նշելով, որ առաջարկում է հարցին կրկին անդրադառնալ նախագահի եւ շահագրգիռ այլ մարմինների ներկայացուցիչների մասնակցությամբ, առավել հիմնավոր քննարկումից հետո: Ուզում եմ շեշտել, որ անցած երեք տարվա ընթացքում այս կարեւոր հարցի վերաբերյալ որեւէ քննարկում տեղի չի ունեցել: Ցավալի է, որ գործող ԱԺ-ի այն մեծամասնությունը, որը երկու անգամ կողմ էր քվեարկել վերոհիշյալ օրինագծին, ենթարկվեց վերեւից եկող պարտադրանքին եւ ընդունեց ՀՀ նախագահի առարկությունը: – Ձեր հետագա քայլերը՝ այս օրինագծի ճակատագրի հետ կապված: – Ասեմ, որ 2005-ի նոյեմբերի 5-ին ես, որպես անհատ պատգամավոր, ազգային անվտանգության մասին օրինագիծը վերստին մտցրել եմ շրջանառության մեջ, սակայն այն մինչ օրս չի քննարկվել: Հանրության, շահագրգիռ կառույցներին եւ մասնագետների դատին վերոհիշյալ նախագիծը կներկայացվի մի քանի օրից: Եթե այդ օրինագիծը ինչ-որ չափով օգտակար համարվի քննարկման համար, նպաստի համապատասխան համապարփակ փաստաթղթի ստեղծմանը: – Սակայն օրինագիծը եղել է օրակարգում, եւ դուք այս ամբողջ ընթացքում այն հետաձգում էիք, ինչո՞ւ: – Քանի որ, ըստ էության, խորհրդարանական մեծամասնությունը ընդունել էր վետոն, ես հասկանում եմ, որ եթե մտցնեմ, միեւնույն է՝ չեն քննարկելու: Սակայն հիմա, քանի որ ստեղծվել է ազգային անվտանգության հայեցակարգը մշակող կառույց, նշանակում է արդեն հարցի հետ կապված հետաքրքրություն կա, եւ այն այլեւս չեմ հետաձգելու եւ խնդրելու եմ, որ այն տպագրվի ձեր թերթում, թող ծանոթանան, վստահ եմ՝ այն շատ օգտակար կարող է լինել: ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԵՍԱՅԱՆ Հ. Գ. «ՀՀ Ազգային անվտանգության հիմնադրույթների մասին» օրինագծին ծանոթացեք մեր թերթի շաբաթ օրվա համարում:
