ԽԱՂԱՂԱՊԱՀՆԵՐԸ ՊԱՐՏԱԴԻ՞Ր ԵՆ «Առավոտի» նամակագիրները անհանգստացած են Ղարաբաղի շուրջ վերջին զարգացումներով Մի քանի օրից Փարիզում կայանալիք Քոչարյան-Ալիեւ հանդիպումը եւ դրա ընթացքում հնարավոր բանակցությունները, պարզվում է, անհանգստացնում են ոչ միայն քաղաքական գործիչներին: «Առավոտը» վերջին օրերի ընթացքում ստացել է ղարաբաղյան կոնֆլիկտին առնչվող մի քանի նամակ, որոնցում թերթին առաջարկվում է ավելի շատ անդրադառնալ բանակցությունների սեղանին դրված առաջարկներին ու հնարավոր զարգացումներին: Իսկ մեկ այլ նամակագիր՝ ՀՀ քաղաքացի Վահե Գարոյանը խնդրում է «այս հիմնախնդրով զբաղվող որեւէ մասնագետի՝ քաղաքականությամբ չզբաղվող քաղաքացու համար մատչելի ձեւով պատասխանել խոհանոցային քննարկումների ընթացքում» առավել հաճախ բարձրացվող հարցերին: Հարցերից մեկը պարոն Գարոյանը ձեւակերպել է այսպես. «Գոյություն ունի տեսակետ, ըստ որի՝ ոչ բոլոր հաղթողներն են պահել իրենց գրաված տարածքները: Օրինակ, 1735-1739 թթ. ռուս- թուրքական պատերազմից հետո, հաղթելով կռվի դաշտում, ռուսական դիվանագիտությունը չկարողացավ ամրապնդել իր հաղթանակը Թուրքիայի հետ բանակցությունների ընթացքում եւ վերադարձրեց Ղրիմն ու այլ տարածքներ: Հարց՝ հետո ի՞նչ»: Նամակագիրն ընդվզում է այս «նախադեպը դրոշակ դարձնելու» դեմ՝ հուսալով, որ «գուցե դա ռուսական դիվանագիտության տգիտությո՞ւնն է եղել»: Հաջորդ հարցը, որին պատասխան է ակնկալում մեր նամակագիրը, ավելի շուտ հռետորական է: Նա նախ հպարտությամբ փաստում է, որ «առաջին անգամ թուրքերը մեզ հետ նստում են բանակցությունների սեղանի շուրջ, եւ առաջին անգամ մենք խնդրողի դերում չենք», ապա ենթադրում. «Գուցե մեզ համար սա լավագույն հնարավորությո՞ւնն է ժխտելու 1920թ. Անտանտայի գագաթաժողովում Բրիտանիայի վարչապետ Լոյդ Ջորջի խոսքերը. «Եթե հայերն ի վիճակի չեն պաշտպանելու իրենց իսկ սեփական սահմանները, այդ ժողովրդից ոչ մի օգուտ չկա, եւ դաշնակից կառավարություններից ոչ մեկը չի կարող օգնել նրանց նույնիսկ մեկ գումարտակով»: Գուցե սա փորձությո՞ւն է՝ կկարողանա՞նք դիմակայել ճնշումներին, արդյոք միանշանա՞կ է, որ փոխզիջումներն անխուսափելի են»: Մյուս երկու նամակները (ընդ որում, դրանցից երկուսը, ակնհայտորեն, հեղինակված են միեւնույն անձնավորության կողմից, քանի որ մեկը մեկին կրկնվում են որոշ պարբերություններ) ստացել ենք Մուրադյան Աննայից եւ Բեգունց Աննայից: Նամակագիրներն անհանգստանում են Արցախի շուրջ խաղաղապահ զորքեր կանգնեցնելու հեռանկարից: «Մի՞թե հայերը թեկուզ մի անգամ իրենց պատմության ընթացքում չեն կարող սովորել ուրիշների սխալների վրա: Մի՞թե բավական չէ Կոսովոյի սերբական բնակչության ողբերգական փորձը, երբ խաղաղապահները նրանց ոչ միայն չպաշտպանեցին, այլեւ քաջալերեցին ալբանական զինյալներին՝ խաղաղ բնակչության վերացման գործում: Արցախում խաղաղությունը մենք վաստակել ենք հսկայական արյամբ եւ անջնջելի կորուստների գնով, եւ ոչ ոք իրավունք չունի սպառնալիքի տակ դնել Արցախի հայերի ապագան՝ հանուն այսրոպեական քաղաքական շահերի»,- գրում են Աննաները, որոնցից Մուրադյանը ներկայանում է. «Ես հասարակ հայուհի եմ, 27 տարեկան եւ ներկայումս ապրում եմ ՌԴ-ում: Ինձ համարում եմ իսկական հայուհի եւ չեմ կարող անտարբեր նայել, թե ինչպես են իմ Հայրենիքի գլխին ամպեր կուտակվում: Զգո՛ն եղեք, շուտով կկայանա ՀՀ եւ Ադրբեջանի ղեկավարների հանդիպումը, որտեղ ծրագրվում է որոշել Արցախի մի քանի շրջանների հանձնումը, ինչը կբերի ՀՀ-ի՝ որպես պետության, լիակատար պարտության եւ հետագայում կիրականանա թշնամիների հնագույն երազանքը՝ ՀՀ-ն կվերանա աշխարհի երեսից»: Իսկ Բեգունց Աննան նաեւ վերլուծում է. «Խաղաղապահների մուտքը Արցախի հարավ Իրանի կողմից կընկալվի որպես իրենց վրա հյուսիսից (որտեղ Իրանի դիրքերն ավելի թույլ են) հարձակվելու Արեւմուտքի նախապատրաստություն: Այդ դեպքում ամբողջ ՀՀ-ն եւ Արցախը կդառնան Իրանի համար թիրախ: Իրանա-ամերիկյան հակամարտության դեպքում կողք չեն քաշվի Թուրքիան, Ադրբեջանը, ՌԴ-ն, եւ յուրաքանչյուրս հասկանում է, որ նման վիճակում ՀՀ-ն ոչ թե անկախությունը չի պաշտպանի, այլ կդադարի գոյություն ունենալ: Այսօր հայ-ադրբեջանական հակամարտության գծում հայերն ունեն օպտիմալ դիրքեր: Իսկ մեր զինված ուժերի նահանջը կբերի ծախսերի աճի, դիրքերի թուլացման, իսկ պատերազմի դեպքում, որով մեզ սպառնում են հարեւանները՝ աննպաստ դիրքերի»: Գրեթե նույն փաստարկներն է բերում երեկ «Առավոտին» դիմած Արամ Խալդյանը: Ըստ նրա, Արցախի ազատագրված տարածքներում խաղաղապահ զորքերի տեղակայմամբ «հայկական բանակը խոստովանում է, որ ինքը ընդունակ չի պաշտպանել հայ ազգի անվտանգությունը, իսկ դա նշանակում է, որ հայ ժողովուրդը կորցնում է իր վերջին հպարտությունը»: Եվ վերջապես, մեր նամակագիրը՝ Արմեն Խանոյանցը շեշտում է, որ անթույլատրելի է ազատագրված տարածքները հանձնելը՝ «ինչ-որ մշուշոտ հանրաքվեի խոստման դիմաց», քանի որ «այդ տարածքների յուրաքանչյուր մետրը հայերի արյամբ է թաթախված, ովքեր մահացան՝ գիտակցելով անվտանգության գոտու կարեւորությունը խաղաղության համար: Անվտանգության գոտու առկայությունը միակ երաշխիքն է, որ հայերի արյունն այլեւս չի թափվի»: Պատրաստեց ՄԵԼԱՆՅԱ ԲԱՐՍԵՂՅԱՆԸ
