Մոտ
օրերս «Պարադիզ» պրոդյուսերական կենտրոնը եւ ռեժիսոր Ալեքսանդր Աթանեսյանը «Մոսկվա»
կինոթատրոնում կներկայացնեն «Սրիկաներ» ֆիլմը՝ ըստ Վլադիմիր Կունինի նույնանուն պատմվածքի:
Դեպքը ծավալվում
է 1943 թվականին: Երիտասարդների մի խումբ հեռու սարերում տարածք է օկուպացրել: Ներքեւում՝
Համբերդի գեղատեսիլ կիրճն է: Աջից՝ ամրոցի բեկորներն են, որն, ասում են, նույնիսկ
Թամերլանին է հետ մղել: Մոտակայքում՝ ութերորդ դարում կառուցված եկեղեցի է: Հորիզոնում
Արարատն է, հեռու ներքեւում՝ Երեւանը: Իսկ այստեղ՝ սարերում, տղաները մարզահարթակ
են ստեղծել: Տղաները մարզվում են փորձառու վարպետների հսկողության տակ: –
Ես տան տղա էի,- հիշում է մանկությունը ռեժիսոր Ալեքսանդր Աթանեսյանը,- երաժշտական
դպրոց էի հաճախում: Սա հենց այն է, ինչի պակասն եմ զգացել: Իր հերոսներին
տան տղա ոչ մի կերպ չես անվանի: Բավական է լսել «Սրիկաներ» անվանումը, եւ շատ բան
պարզ է դառնում: Տղաներին «սրիկա» են անվանում մեծահասակները, «ստրատեգները», որոնք
մտածում էին 1943 թվականին սարերում գաղտնի ճամբար ստեղծել, ավելի ճիշտ՝ թշնամու
թիկունքում գործող երիտասարդ դիվերսանտներ պատրաստող դպրոց: Այս դպրոցում հավաքվել
են դեռահաս հանցագործներ, որբեր եւ այլ՝ կոմունիզմ կառուցողների համար ոչ այնքան
օգտակար «մարդկային նյութ»: Թիկունքում հայտնված տղաները դատապարտված են եւ շատերը
գիտեն այդ մասին: Սա չհորինված պատմություն է, սակայն դեպքը տեղի է ունեցել կովկասյան
սարերում, իսկ ռեժիսոր Աթանեսյանը՝ պրոդյուսեր Գեւորգ Ներսիսյանի օրհնությամբ, բերեց
իր նկարահանող խումբը Երեւանի մոտակայքում գտնվող սարեր, հայտնվելով երկուսից ավելի
հազար մետր բարձրության վրա: Նայելով հորիզոնում երեւացող ձյունով պատված Արարատին,
հասկանում ես, ինչու է ռեժիսորը հենց այս տեղն ընտրել: Արվեստը զոհեր է պահանջում,
եւ փաստի տաղտկալի իրականությունը կարելի է զոհաբերել գեղեցիկին՝ այստեղ արդեն օպերատոր
Դմիտրի Յաշենկովը պետք է աշխատի: Թեպետ «Սրիկաները» տղամարդկային, կոպիտ ֆիլմ է:
Ժանրով դրամա է, սյուժեն կառուցված է «էքշն» ոճով: «Իսկ պատերազմը,- պնդում է Աթանեսյանը,-
միայն ֆոն է: Սա ռազմական ֆիլմ չէ»: Թույլ տալով աշխարհագրական որոշ անճշտություններ,
«Սրիկաները» հավատարիմ է մնում ամենակարեւոր ճշմարտությանը: Սցենարի հեղինակն է Վլադիմիր
Կունինը, անցյալում՝ հայտնի «Ինտերաղջկա» հեղինակ, մինչ այդ՝ օդաչու, կրկեսի դերասան,
իսկ ավելի վաղ՝ Ղազախստանի հենց այդ դիվերսիոն դպրոցի աշակերտ: Ժամանակին նա փախուստի
էր դիմել եւ միայն այդ պատճառով ողջ մնացել: Տարիներ անց նա գրել էր «Միկան եւ Ալֆրեդը»
ինքնակենսագրական վեպը: Հետո այս վեպի երեք գլուխը զարգացրել էր առանձին պատմության
մեջ, եւ այսպես ծնվեց «Սրիկաների» սցենարը, որն ընկավ Աթանեսյանի ձեռքը: «Սրիկաները»
դառը իրական ֆիլմ է, այստեղ մահը սովորական բան է, այն հերթով տանում է տղաներին:
Բայց ավարտը պետք է երջանիկ լինի՝ ի հեճուկս ճակատագրի: «Ես ուզում եմ, որ նրանք
անմահ լինեն,- վստահ ասում է Ալեքսանդր Աթանեսյանը,- ես ցավով եմ մտածում, որ այս
ճամբար ընկած բոլոր երեխաներն արդեն մահացել են»: Եվ մի պահ լռելով՝ ավելացնում է.
«Ոչ ոք չի մահացել»: R
