50-ամյա
Սերգեյ Ռազգանյաեւը արդեն 7 տարի Հայաստանում է եւ ոչ մի կերպ չի կարողանում վերադառնալ
հայրենիք: Նա Ռուսաստանի Դաշնության Թաթարստանի Ինքնավար Հանրապետության Զելինադոլսկ
քաղաքից է: «Մեր քաղաքում մի խոպանչի հայի մոտ էի աշխատում: Նրան՝ Պավել Գեւորգյանին,
հավատացի ու ընկա էս վիճակի մեջ: Ասաց՝ գնանք Հայաստան տուն կառուցելու: Հավատացի
նրան, ընդհանրապես ես այդպիսին եմ, մարդկանց հավատում եմ, ի՜նչ արած: Նա երկու մեքենա
գնեց Հայաստան բերելու համար: Նրա հետ եկա»,- պատմում է Սերգեյը: Պավել Գեւորգյանի
մասին Սերգեյն այժմ տեղեկություններ չունի: «Երեւի գնացել է Թաթարստան, 2000 թ.-ին
գնացել է ու նրանից էլ լուր չունեմ: Նրա ընտանիքը ապրում է Կամո գյուղում, Գյումրիից
7 կմ է հեռու: Նրա մոտ աշխատեցի, նոր տուն չկառուցեցինք, իրենց տան գործերում էի
օգնում, հող էի մշակում, կարտոֆիլ ցանում, անասուններին խնամում: Հետո թողեցի գնացի,
նորմալ ուտելիք էլ չէր տալիս: Մի կտոր հաց էր տալիս ու վերջ: Ես էլ ասում էի՝ աշխատել
եմ, ինչո՞ւ ես մի կտոր հաց տալիս, ես տղամարդ եմ, պիտի ուտեմ: Նա էլ փաստաթղթերս
գցեց վառարանը, վառեց, իր մոտ էր պահում»: Փաստաթղթերի հետ կատարվածի մասին
Սերգեյը ոչ մեկին չի հայտնել. «Վախեցա: Մտածեցի հետո կգտնի ինձ, կսպանի կամ հետս
մի բան կանի»: Տարիներ շարունակ Սերգեյը փորձում է վերադառնալ հայրենիք: Հարազատներից
ոչ մի լուր չունի: «Զելինադոլսկում տուն ունեմ, գրանցում ունեմ, բայց հիմա չգիտեմ,
թե ինչ վիճակում է, յոթ տարի է արդեն այստեղ եմ: Կարող է պետությունը վերցրել է,
պետական բնակարան էր: Ոչ ոք չգիտի, որ ես այստեղ եմ»: Երկու անգամ Սերգեյ
Ռազգանյաեւը գնացել է Ռուսաստանի դեսպանատուն, սակայն ոչ ոք նրան չի ընդունել: «Գնում
եմ, ոստիկանները ներս չեն թողնում: Երկու հայ ոստիկաններ էին, ասացին՝ փաստաթղթերդ
ցույց տուր, ես էլ ասացի, որ փաստաթուղթ չունեմ: Ու ներս չթողեցին: Ի՞նչ անեի, ես
էլ հեռացա»,- ասում է Սերգեյը: Վերջին երկու տարիներին Սերգեյը թափառաշրջիկի
կյանքով ապրում է Երեւանում: Որտեղ պատահի գիշերում է: Ամառը՝ փողոցներում, ձմեռը՝
որեւէ ծածկի տակ: Սերգեյն այժմ երկու այլ անօթեւանների՝ Սերյոժա Վարդազարյանի եւ
Սուսանի հետ ապրում է Կայարանի մերձակա շենքերի բակում գտնվող լքված կիսաքանդ կաթսայատանը:
«Երկու տարի է Սերոժի հետ ծանոթ եմ ու միասին ենք ապրում: Մտերիմ ընկերներ ենք դարձել:
Երբ եղանակը տաք է, գործ գտնում եմ շինարարությունում, օրավարձով բանվորություն եմ
անում: Իսկ երբ գործ չկա, ասենք հիմա, շշեր, դատարկ պարկեր ենք հավաքում, հանձնում»:
Սերգեյը պատմում է, որ փողոցներում մարդիկ վատ են վերաբերվում իրեն, անվանարկում
են, երբ տեսնում են անօթեւաններին: «Սասունցի Դավթի արձանի մոտ Նոր տարվա
նախօրյակին մի տաքսիստի մոտեցա, ասացի. «Բռատ ջան, 50 դրամ կտա՞ս, հացի փողը քիչ
է, չի հերիքում: Երեք բառանոց հայհոյանք տվեց ու ասաց՝ գնա աշխատիր, աշխատել է պետք:
Ես էլ ասացի՝ աշխատանք տուր, գնամ աշխատեմ: Ահա այդպես: Ես ինչ-որ ձեւով պետք է վերադառնամ
իմ հայրենիք, չգիտեմ՝ էդ փաստաթղթերիս հարցը ո՞նց լուծեմ»: ԷԴԻԿ
ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ www.hetq.am
