«Արարատ»
ոսկու կորզման ընկերությունում հնդիկները հայերի հետ վարվում են այնպես, ինչպես նրանց
հետ ժամանակին վարվել են անգլիացիները: Արարատի ոսկու կորզման ընկերության
(AGRC) Սոդքի հանքավայրում աշխատում է մոտ 100 հայ, իսկ 30-40 հնդիկ զբաղված է վարչական
աշխատանքով: Հանքավայրի երկրաբանական-հետախուզական արշավախմբում վերջին 6 տարիներին
փոխտնօրեն աշխատած Սամվել Խաչատրյանը «Առավոտի» հետ զրույցում տեղեկացրեց, որ հնդկական
կողմն ավելի շատ զբաղված է գողությունների կանխման, քան ոսկու կորզման իրական կազմակերպչական
աշխատանքով: «Հնդիկները շատ շուտ հասկացան, որ ինչքան էլ վճարեն՝ հայերն աշխատելու
են, քանի որ Վարդենիսում աշխատուժի ավելցուկ կա: Եթե սկզբում նույն աշխատանքի համար
վճարում էին 200-400 դոլար, այժմ միջին աշխատավարձը 100 դոլարից չի անցնում, մինչդեռ
հնդիկների աշխատանքը վարձատրվում է մոտ 20 անգամ ավելի: Հանքի հայ աշխատողը գտնվում
է մշտական լարվածության մեջ: Բավական է մի շիշ վառելիք կամ մի լուցկու տուփ հայտնաբերվի
նրա մոտ, առանց մտածելու անմիջապես աշխատանքից կազատեն: Աշխատել ցանկացողները շատ
են: Լինում են դեպքեր, երբ իրենք են «սարքում» ու աշխատանքից ազատում մարդկանց: Վերջերս
մի այդպիսի դեպք եղավ: Այնպես «սարքեցին», որ մարդիկ հրաժարվեցին աշխատել ու որպես
գործադուլավոր՝ նրանց ազատեցին աշխատանքից, չվճարելով աշխատավարձի վերջնահաշվարկը»,-
ասաց Ս. Խաչատրյանը: Ըստ մեր զրուցակցի, ընկերությունն այժմ 5-6 ամսվա պայմանագրային
գումարներ չի վճարել, ունի նաեւ 2-3 ամսվա աշխատավարձի պարտք: Երեւի պատճառը
նաեւ այն է, որ AGRC-ն պատրաստվում է վաճառել իր բաժնետոմսերը: Այժմ ընկերությունը
կանգնած է երկընտրանքի առջեւ. կամ կբացի 3-րդ գիծը, որի համար զգալի ներդրումներ
է հարկավոր կատարել, կամ պետք է սնանկանա: «Քանի որ հնդկական կողմը շատ անփույթ ու
անխնա է վերաբերվել հանքին, այժմ անելիքները շատ-շատ են: Չի պահպանվել հանքի շահագործման
ճիշտ տեխնոլոգիան: Նրանք արել են այն, ինչից կարելի է արագ շահույթ ստանալ: Հանքարդյունաբերության
մեջ կան նախապատրաստական աշխատանքներ, որոնք պետք է կատարել մշտապես: Պետք է մաքրել
տարածքը թափոններից, որոնք հարկ է լցնել դրանց համար նախատեսված տեղում, կատարել
հողային եւ այլ աշխատանքներ: Իսկ իրենք թափոնը լցնում են հանքի արդեն կորզված մասում,
ինչն անթույլատրելի է: Նորմալ արդյունահանման համար 300-400 աշխատող է պետք: Այս
ամենի վրա ընկերությունը կարծես աչք է փակում, նրանց պետք է արագ շահույթ՝ ու հանքի
հերն արդեն անիծել են»,- պատմեց Ս. Խաչատրյանը: Մեր զրուցակիցը հանքում է
աշխատել նաեւ խորհրդային տարիներին եւ հիշեց, որ այն շահագործվում էր փակ եւ բաց
հանքերի համադրմամբ, եւ այնտեղ աշխատում էր 1500 մարդ: Իսկ այժմ ընկերությունը՝ շահագործելով
միայն բաց հանքը, ավերել ու մեծ վնաս է հասցրել մեր ազգային հարստությանը, իսկ աշխատողների
թիվը նվազեցրել է 100-ի: «Ի լրումն այս ամենի, մեր երկրի ընդերքում հնդիկները աշխատելու
են հրավիրել 12 հոգուց բաղկացած թուրքական մի խմբի, որոնց վճարել են 30 անգամ ավելի,
քան մերոնց: Բոլորիս համար տարօրինակ էր, որ այդ խումբը հայտնվեց այնտեղ, ուր հետազոտման
արդյունքները պետական գաղտնիք են համարվում: Մութ գործեր են կատարվում եւ չի վերահսկվում
ընկերության եկամուտը»,- ասաց մեր զրուցակիցը: Պարոն Խաչատրյանը հիշեց, որ հնդիկներից
առաջ աշխատել են ֆրանսիացիները, կանադացիները, սակայն այնպիսի չնչին աշխատավարձ եւ
վերամբարձ մոտեցում հայերի նկատմամբ երբեք չի եղել: Եվ այս ամենը միայն այն պատճառով,
որ ֆինանսական լծակները գտնվում են իրենց ձեռքում: Ոչ մի ուշադրություն, ոչ մի միջոցառում
չի կազմակերպվում աշխատակիցների համար՝ «մեր ազգի կուլտուրան շատ ավելի բարձր է,
սակայն այսօր հայ մարդուն ստորացնում են ու վարվում որպես երկրորդ կարգի մարդկանց»:
«Երեք-չորս օր է, ինչ հնդիկները մեկնել են հայրենիք՝ մասնակցելու ինչ-որ քննարկման»,-
տեղեկացրեց մեր զրուցակիցը: Իսկ մեր տեղեկություններով, «Ալռոսա» ալմաստի արտահանման
ռուսական ընկերությունը վերջերս Երեւանում վարել է մի շարք բանակցություններ, սակայն
չի կարողացել ձեռք բերել պայմանավորվածություն՝ Արարատի ոսկու կորզման ընկերության
գնման շուրջ: Պատճառը՝ «Ալռոսայի» առաջարկած ցածր գինն է AGRC-ի համար, որի ձեռքբերման
ընթացքում, ըստ աղբյուրի, հնդկական ընկերությունը ներդրել է ավելի քան 40 մլն դոլար:
ՌՈՒԶԱՆ ԱՎՈՅԱՆ
