ՄԵԾԱԿԱՆ «ԿԱՅՖԵՐ»՝ ՄՈՒԼՏՖԻԼՄՈՒՄ Վերջին 1 ամսվա ընթացքում տեսաերիզների եւ «DVD»-ների շուկայում ամենաարագ սպառվող արտադրանքը «գողական» թարգմանությամբ մուլտֆիլմերն են: Այս մասին վաճառողների հավաստիացումներից բացի, խոսում է նաեւ այն, որ վերջին շրջանում արդեն 3 նման թարգմանությամբ մուլտֆիլմեր են թողարկվել, ինչը եւս հաստատում է բիզնեսի հաջողությունը: Սակայն խնդիրն այն է, որ մուլտֆիլմերի սյուժեի հիմքում ընկած «վեհ» գաղափարների հետ մեկտեղ երեխաները սովորում ու իրենց առօրյայում օգտագործում են չլսված ու չտեսնված գռեհկաբանություններ՝ առանց հասկանալու դրանց իմաստը: Խոսքը, օրինակ, երեխաների կողմից բավականին սիրված «Մադագասկար, ջան Մադագասկար» մուլտֆիլմի մասին է, որի հերոսները՝ զեբրը, ընձուղտը, գետաձին ու Ալեքս անունով առյուծը, գազանանոցի «լոկշությունից» հոգնած, մի օր որոշում են ազատություն ձեռք բերել՝ «ավելի կանկրետնի՝ Էրեւանում ու Սեւանում մի լավ կայֆավատ ըլնելու համար»: Ընդ որում, «ազատություն» ասվածն այս մուլտֆիլմում բացատրվում է այսպես՝ «լցում ես, քաշում ես, ուռում ես, ծխում ես ու հոպ-հոպ-հոպ, կխնչես, կթռնես, ինչ կուզես՝ կանես»: Իսկ թե ինչպես են հասնում ազատությանը՝ ամեն ինչ սկսվում է այն պահից, երբ «ներկած ոչխարը»՝ զեբրը, ծննդյան տարեդարձին այդ մասին երազանք է պահում ու իրագործում այն, իսկ մյուս ընկերները՝ «ավլած ուղեղներով պինգվիններն» ու Ալեքսը նրան չեն կարողանում «տոռմուզավատ» անել: Մինչ այդ, ազատության մասին երազող զեբրը հոգնել էր արդեն կենդանաբանական այգու «անկապ» այցելուների վրա «ղժժալուց», նրանց համար «չըխկլըբի» խաղալուց ու այնպիսի համարներ ցուցադրելուց, որոնք «դաժե տելեվիզըրով էլ չէին տենա»: Ուստի համով «վիչինա-միչինաներից» բացի, աշխարհ տեսնելու ցանկությունը նրան տանում է մի միջավայր, որտեղ նա կարող էր ինքնուրույն դառնալ ու ինքնադրսեւորվել: Այս տեսանկյունից ֆիլմի բովանդակությունը ողջունելի է, ուստի պատահական չէ, որ զեբրի՝ գազանանոցից փախուստի քայլին հետեւում են նաեւ այգու մյուս բնակիչները՝ կապիկները, բայց արդեն ոչ թե ազատությունը վայելելու, այլ «Փարվանայում» երգող սպիտակցի Հայկոյին շաբաշ տալու» նպատակով: Այսպես, սկսվում են կենդանիների արկածները Մադագասկարում, որտեղ նրանք ոչ միայն մեծ հաճույքով «լռվում» ու հարմարվում են, այլեւ, իրենց դնելով «կինոյի տղու» տեղը, իշխանություն հաստատում տեղի բնակիչների վրա: Վերջիններիս ամբողջ օրվա բանուգործը, ըստ գլխավոր հերոս Ալեքս առյուծի, «մարդ ուտելն ու տերեւով քամակ սրբելն է»: Ինչ վերաբերում է մյուս գռեհկաբանություններին, այստեղ այնպիսի արտահայտություններ կան, որ կրկնելն անգամ անամոթություն կարող է դիտվել: «Բարեւ ձեզի, անթրաշ ռոժեր». ահա այսպես են Մադագասկարի էկզոտիկ կենդանիները դիմավորում նորեկներին, իսկ մուլտֆիլմը նայելուց հետո հարեւանիս 4-ամյա Նարեկը ճիշտ այդպես է ողջունում իրենց տան հյուրերին: Այժմ, ինչքան էլ ծնողները Նարեկին բացատրում են, որ հայրիկին «հոգնած, արի ստեղ» չի կարելի կանչել, եղբորը «տուֆտա, էս ի՞նչ բազարներ ես անում» չի կարելի ասել, նա այնքան է հավանել ժամանակակից մուլտֆիլմն ու նրա հերոսներին, որ այլեւս Ալեքսից ու նրա գաղափարախոսությունից այն կողմ ոչինչ չի ուզում ճանաչել, իսկ «Նաղաշի լավաշի», «Կորցրած երազի» պես հին ու դաստիարակչական ֆիլմերը նրա աշխարհայացքում այլեւս տեղ չունեն: «Մադագասկար, ջան Մադագասկար» մուլտֆիլմում նույնիսկ մի քանի անգամ օգտագործվում են անտանելի հայհոյանքներ եւ թարգմանողների արդարացումները, թե այն նախատեսված է մեծահասակների համար, թող երեխաները չնայեն, բոլորովին անհիմն են, քանի որ մուլտը անիմացիոն պատկերներով է, եւ ռուսերեն թարգմանությամբ այն արդեն իսկ սիրվել էր երեխաների կողմից: Բնական է, որ նրանք կցանկանային դիտել նաեւ հայերեն տարբերակը: Բացի այդ, ամենաուշագրավն այն է, որ հենց իրենք՝ հայերենի «գողականի» բառապաշարին իբր չափազանց լավ տիրապետող թարգմանիչները մուլտի թարգմանության տեքստում այդքան շատ օգտագործած ժարգոնային բառերից ընդհանրապես ոչինչ չեն հասկանում, ու շատ հաճախ դրանք տեղին չեն օգտագործվում: Հերոսներն ամեն նախադասության մեջ որպես ստորոգյալ օգտագործում են «բլթցնել, տուֆտել, լոկշվել, պալիտ անել, լոմկվել ու լոմկցնել» բայերը, ինչը արդեն իսկ խոսում է թարգմանիչների սահմանափակ բառապաշարի մասին: Երեխաներն այս մուլտֆիլմից սովորում են նաեւ մարդկանց հետ հաշիվները մաքրելու նորանոր տարբերակներ՝ նրանց «ճմռթելու ու գազեր անելու միջոցով»: Բացի «Մադագասկար, ջան Մադագասկար» մուլտֆիլմից, օրերս թողարկվել է նաեւ նմանատիպ մեկ այլ մուլտ, որը թարգմանիչներն անվանել են «Թումանյանի «Չարի վերջը»: Ասում են՝ մոտ օրերս եւս մի մուլտֆիլմի թարգմանություն է պատրաստվում, որը շուկայում կհայտնվի ավելի ուշ, իսկ մինչ այդ առեւտրի եւ տնտեսական զարգացման նախարարությունը կարծես մտադիր էլ չէ շուկայի «լոմկեքից» դուրս գալ՝ արգելելով գոնե մանուկների դաստիարակությանը վնասող նման ֆիլմերի ու մուլտֆիլմերի վաճառքը: Նախարարության համապատասխան վարչությունների ու տեսչությունների ողջ գործառույթը կարծես թե պահանջարկ-առաջարկի ձեւավորմանը հետեւելն է, իսկ Նարեկն ու նրա հասակակիցները, դեռ դպրոց չգնացած, արդեն հասցրել են հայերենի այբուբենի փոխարեն անգիր անել հայերեն վերջին «7 հարկանի» հայհոյանքները: ՀՌԻՓՍԻՄԵ ՋԵԲԵՋՅԱՆ
