«ԱՐԴԱՐՈՒԹՅՈՒՆԸ» ԵՆԹԱՐԿՎԵՑ ԱՐԱՄ ՍԱՐԳՍՅԱՆԻՆ Ասում է ԱԺԿ վարչության անդամ Վարդան Պողոսյանը, ըստ որի՝ այդ քաղաքականությունը հանգեցրեց պարտության – Արդյոք ԱԺԿ նախագահ Շավարշ Քոչարյանին ԵԽԽՎ պատվիրակությունից հանելու «Արդարության» որոշումը սովորական արարողակարգային հա՞րց էր, թե՞ այնուամենայնիվ դա քաղաքական հաշվեհարդար էր: – «Արդարություն» խմբակցությունն իրավունք ուներ x-ին փոխարինել y-ով, եւ կանոնակարգային առումով որեւէ խնդիր չկա: Սակայն սա հարցի իրավական կողմն է: Իսկ քաղաքական կողմը շատ պարզ է՝ սա միանշանա՛կ քաղաքական հաշվեհարդար էր, որի պատճառն այն է, որ ԱԺԿ-ի դիրքորոշումը սահմանադրության փոփոխությունների ամբողջ գործընթացում տարբերվում էր «Արդարություն» դաշինքի մյուս կուսակցությունների դիրքորոշումից: – Արշակ Սադոյանը ենթադրել է, թե Շավարշ Քոչարյանն ինքնակամ չհրաժարվեց ԵԽԽՎ պատվիրակությանը մաս կազմելուց, քանի որ իր «պարտավորություններն այնքան էին, որ նա ստիպված պետք է ներկայացներ, որ ոչ թե ինքն է հրաժարվել, այլ խմբակցությունն է այդպես քվեարկել»: Ձեր կարծիքով, ո՞րն է պատճառը, որ ձեր նախկին կուսակիցն այս հարցում հանդես է գալիս առավել անհանդուրժող դիրքերից: – Մեր կուսակցությունը վաղուց արդեն լուրջ չի ընդունում Արշակ Սադոյանի որեւէ՛ հայտարարություն: Ինչպես ինքն է սիրում հաճախ կրկնել՝ «լեզվի տակ ոսկոր չկա», եւ այս դեպքում դա Սադոյանի վրա տարածվում է 100 տոկոսով: Նրա անհանդուրժողականության պատճառը երեւի այն է, որ հիմա կարող է ցույց տալ, թե բացի իրենից դաշինքում կան նաեւ այլ կուսակցություններ ու քաղաքական գործիչներ, որոնք շեղվում են «Արդարության» գծից: Բայց եթե «Արդարությունը» լիներ հետեւողական, ապա առաջին հերթին պետք է զբաղվեր Արշակ Սադոյանի հարցով, որը սահմանադրական փոփոխությունների գործընթացում խախտեց բոյկոտը եւ ներկայացրեց մի ծիծաղելի նախագիծ, որն ընդդիմությանը խայտառակ արեց ամբողջ Եվրոպայի խորհրդում: Իսկ հիմա իր համար երեւի հաճելի պահ է ստեղծվել չարախնդալու «Արդարության» մեկ այլ գործընկերոջ վրա: – Դեռ նոյեմբերի 3-ին էիք «Հայելի» ակումբում կանխատեսել, թե ընդդիմությունը պարտվելու է եւ «որեւէ հեղափոխություն չի լինելու հանրաքվեի արդյունքում»: Կարելի՞ է արդեն արձանագրել, որ կախարդի դերում հայտնված ԱԺԿ-ի այս կանխատեսումն իրականացել է, թե՞ պետք է սպասել մինչեւ ձեւավորվի «Հայաստան» կոմիտեն եւ միասնական ընդդիմությունն իրականացնի խոստացված ծրագիրը: – Սկսենք նրանից, որ չկա՛ միասնական ընդդիմություն: Կարծում եմ՝ «17+8» դաշինքը չունի ապագա եւ շատ արագ փլուզվելու է: Հայտնի է, որ կան մեծ հակասություններ այդ ձեւաչափի եւ ՀԺԿ-ի միջեւ: Կանխատեսելու համար, թե չի լինելու հեղափոխություն՝ պարզապես պետք էր ունենալ առողջ բանականություն: Եվ որեւէ կախարդական կամ մոգական հատկություններ չպետք է ունենար մարդը, որ հասկանար, թե հեղափոխության համար ընդդիմությունը չունի որեւէ իրական հնարավորություն: Իհարկե, ճիշտ կլինի սպասել, որ ուրբաթ օրն էլ տեղի ունենա հերթական «վճռական» հանրահավաքը, որից հետո արդեն հստակ հնարավոր կլինի փաստել, թե 2005-ին էլ Հայաստանում տեղի չունեցավ հեղափոխություն: Ըստ էության, ԱԺԿ-ի հակասությունն «Արդարության» այլ կուսակցությունների բացարձակ մեծամասնության հետ հենց այդ էր, որ ինչ-որ անհասկանալի «լավատեսությամբ» մեր ընդդիմախոսները կարծում էին, թե հանրաքվեի արդյունքների կեղծումից հետո տեղի է ունենալու ժողովրդական ընդվզում: Բայց մենք տեսանք, որ այդ ընդվզումը տեղի չունեցավ: Ու չէր էլ կարող տեղի ունենալ, քանի որ եթե «Արդարությունը» նման մարտավարություն էր ընտրում՝ պիտի նախ բացատրեր ժողովրդին, թե ինչ է գործող Սահմանադրությունում գրված, ինչ է առաջարկում իշխանությունը, ինչի հետ համաձայն չէ ընդդիմությունը եւ ինչ է դրա դիմաց առաջարկում: Այս դեպքում ժողովրդի համար պարզ կլիներ, որ սահմանադրական փոփոխությունների հարցը վճռորոշ է երկրի ժողովրդավարական զարգացման համար: «Արդարությունը», ցավոք, այս ուղղությամբ չարեց որեւէ քայլ: Կատարվեցին կիսաքայլեր՝ արդեն միայն հանրաքվեի քարոզարշավի շրջանակներում, բայց ժամանակն արդեն կորսված էր: Կորսված էր նաեւ սահմանադրական փոփոխությունների նախագիծը բարելավելու փայլուն հնարավորությունը, որն ընձեռվեց հունիսին, ընդ որում՝ հենց ԱԺԿ-ի ջանքերով: – Եթե 2003-2004-ին ընդդիմության պարտությունը բացատրում էին սուբյեկտիվ՝ մասնավորապես Ստեփան Դեմիրճյանի անվճռականության պատճառով, ապա այս անգամ տեղի ունեցածն օբյեկտի՞վ գործընթացների հետեւանք էր: – Կարծում եմ, թե միանշանա՛կ սուբյեկտիվ գործընթացների հետեւանք էր: Ըստ էության, 2004-ի ապրիլի 12-13-ի դեպքերից հետո առնվազն «Արդարությունը» չիրականացրեց որեւէ հետեւողական քաղաքականություն: Շարունակեց բոյկոտն ԱԺ-ում, որն արդեն դարձել էր անհասկանալի, դրա դիմաց ժողովրդին չառաջարկվեց որեւէ այլընտրանք, եւ ընդամենը պարբերաբար հայտարարություններ էին արվում, թե մենք միեւնույն է՝ հաղթելու ենք: Հետո էլ փորձեցին հանրաքվեն օգտագործել իբրեւ առիթ իշխանափոխություն իրականացնելու համար: Ըստ էության, «Արդարություն» դաշինքում լուրջ քննարկումներ տեղի չունեցան այս կապակցությամբ, չնայած Շավարշ Քոչարյանը մի քանի անգամ փորձել էր նախաձեռնել նման քննարկումներ, թե այնուամենայնիվ ինչո՞ւ պետք է ժողովուրդը հենց այնպես դուրս գա փողոց եւ իրականացնի իշխանափոխություն: Որ երկրում իշխանությունը բռնազավթված է, որ երկրում ե՛ւ սոցիալական վիճակն է շատ ծանր, ե՛ւ ԼՂ հարցում անբարենպաստ զարգացումներ են ուրվագծվում՝ ակնհայտ է բոլորիս համար: Բայց մյուս կողմից՝ ընդդիմությունը պետք է աշխատեր ժողովրդի հետ, որ այն իր հույսը կապեր հենց այս ընդդիմության հետ: Սակայն «Արդարությունը» որեւէ բան չարեց եւ, հանրաքվեին չմասնակցելու կոչ անելով, ըստ էության, որեւէ կերպ չառաջնորդեց ժողովրդին: Եթե ժողովուրդը հանրաքվեն բոյկոտած լիներ «Արդարության» կոչով՝ միահամուռ կարձագանքեր նաեւ դաշինքի՝ հեղափոխություն անելու կոչերին եւ հանրահավաքային մարտավարությանը: – Վերապահում անենք, որ հեղափոխության կոչեր անում էր «Հանրապետությունը» եւ «Արդարության» այն կուսակցությունները, որոնք միավորված էին «18+8» ձեւաչափում: – Սակայն ամբողջ «Արդարություն» դաշինքն էլ լռելյայն ենթարկվեց Արամ Զավենի Սարգսյանի քաղաքական գծին: Եվ սահմանադրական փոփոխությունների գործընթացում «Արդարության» պարտությունը հենց պայմանավորված էր նրանով, որ որեւէ լուրջ քննարկում այս հարցի շուրջ տեղի չունեցավ դաշինքում: Բոլորն ի սկզբանե հասկանալի այն սխալ կարծիքին էին, թե հանրաքվեն պետք է օգտագործել իբրեւ միջոց՝ իշխանության հետ հարաբերություններ պարզելու համար: Հարցազրույցը վարեց ԱՆՆԱ ԻՍՐԱՅԵԼՅԱՆԸ
