ՃԱՌՆ ԱՍԵԼ ԵՆ, ԶԱՆԳԸ ԿԱԽԵԼՈՒ ԺԱՄԱՆԱԿՆ Է Երեկ սրա շուրջ էր մտմտում միացյալ ընդդիմությունը Միացյալ ընդդիմության «17+1» միավորումը երեկ Կինոյի տանը, իր ձեւակերպմամբ, քաղաքացիական ժողով հրավիրեց, որը «Նոր ժամանակներ» կուսակցության նախագահ Արամ Կարապետյանի տպավորությամբ, նման էր թաղման արարողության՝ իշխանությունների՞, թե՞ ընդդիմության՝ հստակ դարձավ քիչ անց հնչած ելույթներից: Հրավիրված ժողովում միացյալ ընդդիմությունը ներկայացնելու էր իր առաջիկա անելիքներն ու որոշելու էր հետագա գործողություններին կազմակերպչա-կառուցվածքային տեսք տալու խնդիրը: Ու թեեւ երեկ այդ հարցն այդպես էլ չլուծվեց, բայց այդ ուղղությամբ գոնե կոնկրետ ու գործնական բնույթի առաջարկներ եղան, մասնավորապես՝ Արամ Կարապետյանի, ԱԺԴ նախագահ Արշակ Սադոյանի ու ԱԺՄ նախագահ Վազգեն Մանուկյանի կողմից: Ընդդիմության անելիքների վերաբերյալ, ըստ էության, ծրագրային դրույթներ էր պարունակում ԱԺՄ կուսակցության նախագահ Վազգեն Մանուկյանի ելույթը: Բայց նախ, անդրադառնալով նոյեմբերի 27-ի հանրաքվեի արդյունքները աննախադեպ չափերով կեղծելու փաստին, պարոն Մանուկյանը փորձեց բացատրություն գտնել՝ ինչո՞ւ իշխանությունները գնացին դրան, երբ հին Սահմանադրության պայմաններում էլ իրենց վատ չէին զգում: «Առաջին՝ գողական, մաֆիոզ կառույցներում չի կարելի պարտվել: Եթե մի անգամ պարտվեցիր՝ քեզ քացու տակ կգցեն: Եթե իշխանությունը մաֆիոզ է ու գողական, նա երբեւէ իրեն չպետք է թույլ տա որեւէ հարցում պարտվել ու մինչեւ վերջ պետք է ջարդի դիմացինին: Ժողովրդավարական երկրում իշխանությունը երբեմն հաղթում է, երբեմն՝ պարտվում, ու դա ոչինչ չի նշանակում: Իսկ գողական իշխանությունների դեպքում նույնիսկ մի պարտությունը կործանում է նշանակում»,- նկատեց Վ. Մանուկյանը: Իսկ ի՞նչ անել: Հեղափոխականների համար դասական դարձած այս հռետորական հարցադրմանը Վ. Մանուկյանը պատասխանեց. «Մտածել, որ 2007թ.-ին հնարավոր է գնալ ընտրությունների, լավ վարկանիշ հավաքել, պայքարել ընտրական հանձնաժողովների միջոցով, գալ իշխանության ու երկրի վիճակը փոխել՝ ուտոպիա է: Խորհրդային Միության պայմաններում որեւէ մեկը՝ լիներ մտավորական կամ դիսիդենտ, իր առջեւ նման հարցադրում չէր դնում: ԽՍՀՄ-ում ընտրությունների միջոցով համակարգը փոխելը ծիծաղելի էր: Նույնն էլ հիմա է: Մեր երկրում ավտորիտար ու ներսից փտած ռեժիմ է»,- պնդեց ԱԺՄ նախագահը: Վ. Մանուկյանի առաջարկած տարբերակը հետեւյալն է. «Ավտորիտար ռեժիմի դեմ պայքարում են ուրիշ մեթոդներով. ընտրությունների միջոցով չեն պայքարում: Տեսեք, թե ինչ է կատարվել այն պետություններում, որտեղ ավտորիտար ռեժիմներ են եղել. եւ գաղտնի կազմակերպություններ են ստեղծվել, եւ ուժային մեթոդներ են կիրառվել, եւ սահմանադրական ճանապարհով են գնացել: Բայց ամենահիմնականը հասարակության շարժումն է: Հենց այդպիսի շարժում կազմակերպելու համար է, որ մենք հավաքվել ենք: Իհարկե, շարժումը մեկ օրում չի կարող ձեւավորվել: Նա պետք է ունենա իր ղեկավար մարմինը, հսկայական զանգված: Խոսքը ոչ թե Բաղրամյանը փակելու կամ «հերոսներով» գնալու ու ինչ-որ չափառ ջարդելու, այլ՝ ռեժիմից ազատվելու հարցի շուրջ ժողովրդին համախմբելու մասին է: Ոչ մի կուսակցություն, ոչ մի «17+1», ոչ մի դաշինք առանձին այդ խնդիրը լուծել չի կարող: Մենք բոլորս միասին պետք է նստենք ու կազմենք հասարակության շարժման ղեկավար մարմին: Հարյուրավոր մարդիկ է պետք ներգրավել, ստեղծել կառույցներ ոչ միայն տարածքային, այլեւ՝ ֆունկցիոնալ: Պետք է ստեղծել վստահություն ներշնչող մարդկանց մի խումբ, որը նվիրվելով իր ժողովրդին՝ կարողանա համակարգել նրա գործողությունները»,- ասաց Վ. Մանուկյանն ու խոստովանեց, որ ընդդիմությունը դրա լուծումը տեսնում է, բայց ձեւավորված մարմիններ դեռ չունի, ուստի՝ հավաքվել է, որ տեսնի, թե ինչ կարելի է անել: Ա. Կարապետյանի ելույթը այս հարցադրման համատեքստում էր: Նա առաջարկեց ստեղծել «Հայաստան» կոմիտե, ինչը ժողովի մասնակիցները ծափերով ողջունեցին: Նա նկատեց, որ ընդդիմությունը պետք է համակարգված ու լուրջ պայքար ծավալի՝ առանց «պոռոտախոսության ու ամբիցիաների», տուրք չտա հարցը միանգամից լուծելու կոչերին: «Ոչ մի ամսաթիվ չի լինելու»,- բարկացավ նա ու առաջարկեց, որ յուրաքանչյուրը նախ իր տանը որոշի այդ ժամկետը: «Նոր ժամանակների» նախագահի մյուս առաջարկն այն էր, որ ընդդիմությունը հայթայթի ֆինանսական միջոցներ իր պայքարն ավելի արդյունավետ դարձնելու համար, որովհետեւ առանց դրանց, առանց համապատասխան տեխնոլոգիաների կիրառման մասին մտածելու՝ հնարավոր չէ հարց լուծել: Ա. Կարապետյանը նաեւ վստահեցրեց, որ այն բոլոր երկրներում, որտեղ իշխանափոխություն է եղել՝ եղել է նաեւ «դրսի» գործոնների ու «ներսի»՝ ժողովրդի աջակցության պայմաններում: Բայց որ հարցը լուծվելու է միայն հեղափոխական ճանապարհով՝ նա կասկած չուներ: Հասարակական շարժման իր սխեման առաջարկեց նաեւ Արշակ Սադոյանը: Ըստ նրա, այդպիսի շարժումը պետք է ձեւավորվի տարբեր տարիքի եւ հասարակության տարբեր խավերի շրջանակում, եւ ասենք՝ 100 հոգուց բաղկացած փոքրիկ խմբերը զանգվածային տեղեկատվական աշխատանք պետք է տանեն բուհերում, ստեղծագործական միություններում եւ այլ կառույցներում: Այդպիսի փոքրիկ խմբերն իրենց հերթին ենթարկվեն մեծ խորհրդին եւ այլն: «Հանրապետություն» կուսակցության նախագահ Արամ Սարգսյանը հակված էր հասարակական շարժումը ոչ թե վերածել «Հայաստան» կոմիտեի, այլ՝ «ՀՀ քաղաքացիների ժողովի»: Նրա համոզմամբ, ավելի ճիշտ կլիներ, որ դա ստեղծեր հենց հասարակությունը, իսկ ինքն այդ դեպքում համաձայն է այդ շարժման մեջ ընդամենը հասարակ «զինվոր» լինել: Ա. Սարգսյանը երեկ էլ հասարակությանը կոչ արեց ակտիվ լինել ու մասնակցել միացյալ ընդդիմության միջոցառումներին: «Ինչ վերաբերում է ընդդիմությանը, ապա մենք չենք նահանջելու: Ոչ ոք չի ընդունում եւ չի ընդունելու քվեարկության արդյունքները: Թող իշխանությունը հույս չունենա, թե ընդդիմությունը մի քանի հանրահավաք կանցկացնի եւ ամեն ինչ կմոռացվի: Իհարկե, մենք գնալու ենք Բաղրամյան փողոց, բայց գնալու ենք այն ժամանակ, երբ նրանք (իշխանությունները- Ն. Մ.) իրենք մեր առջեւ կբացեն դարպասները»,- հույս հայտնեց Ա. Սարգսյանը: Թե հասարակական շարժում ձեւավորելու առաջարկված տարբերակներից հատկապես ո՞րը կընտրի միացյալ ընդդիմությունը՝ պարզ կդառնա առաջիկայում: ՆԱԻՐԱ ՄԱՄԻԿՈՆՅԱՆ
