Մինչ ամբողջ աշխարհը գործնական քայլեր է անում ծխախոտամոլության
դեմ պայքարում, մեզ մոտ բավարարվում են միայն «տեսականով»: Այս
օրերին ուկրաինացի ծխողների եւ ծխախոտ արտադրողների համար իսկական խառնաշփոթ է: Եթե
մենք «Ծխախոտի իրացման, սպառման եւ տարածման սահմանափակումների մասին» օրենքն ընդունել
ենք մարտի 2-ից ու բացի դրանով հպարտանալուց ուրիշ քայլեր չենք ձեռնարկել, Ուկրաինայում
նույն օրենքն ընդունվել է այս տարի հոկտեմբերին ու արդեն հստակորեն գործում է: Ծխախոտի
դեմ պայքարի համաշխարհային հետազոտական կենտրոնի տվյալներով՝ այնտեղ հոկտեմբերի 24-ից
հասարակական վայրերում ծխողները տուգանք են մուծում. առաջին անգամ օրենքը խախտելու
համար՝ 17-85 գրիվեն, երկրորդ անգամ՝ 89-119: Ճիշտ է, դեռ ռեստորանները, բարերն ու
մյուս օբյեկտների տերերը չեն հասցրել առանձնացնել ծխողների ու չծխողների տարածքները,
բայց, նախագահի հրամանով, շատ կարճ ժամանակում պետք է հոգ տանեն դրա մասին, հակառակ
դեպքում՝ ստիպված պիտի լինեն կլորիկ գումար վճարել: Ինչ վերաբերում է արտադրողներին,
նրանք այնքան էլ հոժարակամ չեն ընդունել օրենքը, քանի որ տուփերի վրա ստիպված են
սարսափելի բաներ գրել, օրինակ՝ որ «ծխող տղամարդիկ շատ քիչ շանս ունեն հայր դառնալու»:
Ուստի նրանք հանդես են եկել պատասխան հայտարարությամբ, որ ծխախոտի գները բարձրացնելու
են: Օրենքի դեմ սկզբնական շրջանում բողոքել են նաեւ գործատուները, որովհետեւ նրանք
պիտի ոչ միայն աշխատավայրերում ծխողների համար առանձին սրահ հատկացնեն, ինչը լրացուցիչ
ծախսեր է պահանջում, այլեւ՝ այնտեղ տեղադրեն օդափոխիչ կամ հովանոց: Առայժմ, մինչ
կստեղծվեն նշված «հարմարանքները», ծխողները ստիպված են 5-10 րոպեն մեկ վազել պատշգամբ,
ծխել ու վերադառնալ: Նշենք, որ Ուկրաինայում ծխում է տղամարդկանց 66, կանանց՝
20%-ը: Մեզ մոտ թեեւ ծխող կանայք ավելի քիչ թիվ են կազմում, բայց տղամարդկանց դեպքում
Ուկրաինային գերազանցում ենք: Այդուհանդերձ, այնտեղ այս ցուցանիշներից ելնելով՝ սկսել
են խիստ վերահսկողություն սահմանել ու արդյունքի հասնել: Այս հարցում Ուկրաինայի
հաջողության գաղտնիքն այն է, որ կառավարությունը պայքարելու ողջ պատասխանատվությունը,
հետեւաբար նաեւ՝ դրամաշնորհների ծախսումը չի թողնում միայն հ/կ-ների ուսերին. օրենքի
կատարմանը հետեւում են բոլորը, անգամ՝ քաղաքական եւ քաղաքացիական կուսակցությունները՝
Վիկտոր Յուշչենկոյի գլխավորությամբ: Հասկանալով, որ նման պայմաններում ծխախոտի բիզնեսն
Ուկրաինայում դատապարտված է ձախողման, ծխախոտագործներն սկսել են ողջ արտադրանքը մաքսանենգ
ճանապարհով արտահանել Անգլիա: Օրինակ՝ Լեհաստանի մաքսատան ներկայացուցիչ Արկադիուս
Բարեձյակի պատմելով՝ վերջերս իրենք Լեհաստանի եւ Գերմանիայի սահմանում հայտնաբերել
են ավելի քան 8 մլն տուփ ծխախոտ, որը դուրս է եկել Ուկրաինայից եւ նախատեսված է եղել
բրիտանական շուկայի համար: Ընդ որում, մաքսանենգներն այսպիսի հնարանքի են դիմել.
կոնտեյների մեջ տեղադրել են հատուկ լինզաներ, որոնք տեսողական խաբկանքի միջոցով բեռնատարը
դատարկ են ցույց տվել: Այնուամենայնիվ, այն հայտնաբերվել է եւ Բարեձյակի հավաստիացմամբ՝
պետք է ոչնչացվի: Ամերիկան նույնպես անցել է ծխախոտամոլության դեմ ոչ թե տեսական,
այլ գործնական պայքարի: Օրինակ՝ ամերիկյան «Հյուսիս-արեւմտյան ավիաուղիներ» ավիաընկերությունը
ստիպում է իր ծխող աշխատակիցներին աշխատավարձից ամեն ամիս գումար վճարել՝ իր եւ մյուսների
առողջության ապահովագրման համար: Վերջին հաշվով, տարեցտարի ավելանալով՝ այդ պահումներն
այնքան մեծ գումար են կազմում, որ մարդը մի օր կկանգնի երկընտրանքի առջեւ՝ կամ թողնել
ծխելը, կամ դառնալ գործազուրկ: Հայաստանում դեռ մտածում են՝ ի՞նչ մարմին ստեղծեն,
ո՞ւմ վրա բարդեն վերահսկողությունը, եւ ընդհանրապես՝ որտեղի՞ց անեն առաջին քայլը:
ՀՌԻՓՍԻՄԵ ՋԵԲԵՋՅԱՆ
