ՄԱՐԴԻԿ ՍՊԻԴԻՑ «ԽԱԲԱՐ» ՉԵՆ Ազգային անվտանգության համար լուրջ վտանգ ներկայացնող որոշ հիվանդությունների եւ այդ շարքում առաջին հերթին՝ ՁԻԱՀ-ի մասին հասարակության տեղեկացվածության աստիճանը մեզ մոտ ոչ միայն ցածր է, այլեւ, կարելի է ասել՝ ողբերգականորեն զավեշտալի: Մեր անցկացրած պարզ հարցումները ցույց տվեցին, որ ոմանց կարծիքով ՁԻԱՀ-ով կարելի է վարակվել, եթե նստես այն աթոռին, որի վրա քիչ առաջ նստած է եղել վարակակիրը: Կամ վարակը կարելի է «որսալ» այն աղբամանի մեջ աղբ լցնելիս, որի մեջ մի քանի րոպե առաջ աղբ է թափել ՁԻԱՀ- ով հիվանդը: Թեպետ հիվանդության մասին տեղեկությունների տարածման համար խոշոր գումարներ են ծախսվում, մարդիկ են աշխատում՝ հաստատուն (եւ ոչ ցածր) աշխատավարձով: Մենք փորձեցինք ՁԻԱՀ-ի կանխարգելման հայկական կենտրոնից ճշտել տեղեկատվության համար ծախսված գումարներն ու դրանց արդյունավետության մասին իրենց կարծիքը, բայց պաշտոնական պատասխան տվող իրավասու անձին գտնել չհաջողվեց: Մեկ այլ հարց է, թե թղթի վրա ցույց տվածից ինչքանն է ծախսվել այդ նպատակի համար եւ ինչքանը գնացել «այլ» ճանապարհով: Իհարկե, տեսականորեն բոլորն էլ կարող են առողջապահական կենտրոններից ու պոլիկլինիկաներից անվճար ձեռք բերել այդ բրոշյուրները կամ գոնե ծանոթանալ հիվանդության նշաններին ու տարածման ուղիներին՝ պատերին փակցված ստենդներից: Սակայն երեւում է՝ «դարի հիվանդությունը» մերոնց այնքան էլ չի մտահոգում եւ բոլորն էլ իրենցից հեռու են համարում ՁԻԱՀ-ով վարակվելու հեռանկարը: Այդ պարագայում ՁԻԱՀ-ի կանխարգելման կենտրոնին մնում է հիվանդության եւ դրանից խուսափելու մասին տեղեկատվությունը տառացիորեն մտցնել յուրաքանչյուրի տուն՝ տարբեր ճանապարհներով, օգտագործելով քարոզչության բոլոր հնարավոր ու անհնարին մեխանիզմները: Ոչ թե բավարարվել ՁԻԱՀ-ի տարածման շարունակական աճի մասին լրատվամիջոցներով սահմռկեցուցիչ թվեր հրապարակելով: Իսկ այսօր բնակչության տեղեկացվածության պատկերը հետեւյալն է: Բելլա Հակոբյանը մասնագիտությամբ հաշվապահ է: Ահա ՁԻԱՀ-ի մասին ունեցած նրա պատկերացումը. «Դա սեռական կյանքի շահագործումից առաջացած հիվանդություն է: Կարող է նաեւ անձնական հիգիենայի կանոնները չպահպանելու դեպքում էլ մարդիկ վարակվեն: Ես 45 տարեկան եմ ու պետք է ասեմ, որ նույնիսկ այս տարիքում ինֆորմացիայի պակաս ունեմ, որտեղից այն ստանամ՝ ինքս էլ չգիտեմ»: Մասնագիտությամբ ինժեներ Վահան Բայադյանը ՁԻԱՀ-ի մասին տեղեկություն է «փորփրել» ինտերնետում: «Այս վարակը հնարավոր է միջատների, սեռական եւ նարկոմանիայի ճանապարհով: Անձնական հետաքրքրասիրությունս բավարարելու համար կարդում եմ հանրագիտարաններ, դրա համար էլ գիտեմ, բայց ի՞նչ անեն հիմիկվա երիտասարդները, որոնք կարդալու հետ այդքան էլ սեր չունեն: Նրանք անգիտակցաբար այդ հիվանդությունն իրենց գլխին են կապում: Ու մինչեւ դանակը ոսկորին չի հասնում՝ ախ անող չկա»,- նեղսրտեց Վ. Բայադյանն ու առաջարկեց հանրությանը ՁԻԱՀ-ի մասին իրազեկել «գունավոր, գեղեցիկ դիզայն ունեցող բրոշյուրներով, եւ որ դրանք լինեն անվճար ու ամենուր»: Ամսագրերի վաճառքով զբաղվող Մարգարիտա Գեւորգյանն իր շրջապատի պատմած ինչ-որ պատմություններից է իմացել, որ ՁԻԱՀ-ով վարակվում են վարակակրին ձեռքով բարեւելուց, նրա անկողնուն նստելուց, լողավազանից եւ այլն: Այս «սիրողական» պատմություններից բացի, տիկին Մարգարիտան կարծում է, որ առհասարակ պետք է խուսափել վարակակրի հետ շփումից. «Երբեք չեմ թողնի, որ իմ երեխան խաղա հիվանդի երեխայի հետ: Կամ սպիդոտ մեկը գա մեր տուն»: Ի դեպ, հարցվածների մեծ մասը մեր հարցին, թե ինչի հետեւանքով են մարդիկ ՁԻԱՀ-ով վարակվում, սկզբից ժպտում, հետո հարցնում էին. «Կարող ա՞ դուք եք հիվանդ»: ՀՐԱՉՈՒՀԻ ԵՐԱՆՈՍՅԱՆ
