Կարծում
է պրոֆեսոր Լյուդմիլա Հարությունյանը «Հայաստանի խնդիրն այն է, որ քարոզվում
է հեղափոխական ճանապարհ, որը նսեմացնում է հեղափոխական նպատակները: Շատ նպատակներ,
որոնք հիմնովին կփոխեին մեր կյանքը, կարելի էր իրականացնել ավելի պարզ ճանապարհով:
Բայց երբ առաջ է քաշվում մեթոդը՝ նպատակներն արդեն դեր չեն խաղում: Բազում կուսակցություններ
բավականին լուրջ նպատակներ են հետապնդում՝ չցանկանալով ցնցումներ, վայրագ եւ բուռն
զարգացումներ: Մեզանում չկա՝ «այո, բայց…»-ից «ոչ, բայց…»-ի սահման»,- իր ղեկավարած
«Արժանապատվություն» կուսակցության պասսիվությունն այսպես է բացատրում Լյուդմիլա
Հարությունյանը: Մինչ օրս կուսակցությունը որեւէ դիրքորոշում չի արտահայտել վերջին
շրջանում մեր առօրյայի բաղկացուցիչը դարձած սահմանադրական փոփոխությունների առիթով:
Դիտարկմանն ի պատասխան, տիկին Հարությունյանը տեղեկացրեց, որ վարչությունը որոշել
է հարցի վերաբերյալ կարծիք ձեւավորել՝ ելնելով շարքերի մոտեցումներից՝ շրջանային
եւ մարզային ժողովների արդյունքում: Սակայն ողջ խնդիրն այն է, որ մարդիկ անտեղյակ
են քննարկվող հարցին: «Սահմանադրությունը վերեւից չի ստեղծվում: Մեզ մոտ վերեւից
է իջնում՝ դրա համար էլ չի աշխատում: Սահմանադրությունը կուսակցական պայքարի առարկա
չի: Այդ հարցին ավելի լուրջ եւ հանգիստ պետք է մոտենալ»,- ասում է Լ. Հարությունյանը:
Նրա անձնական կարծիքով, առաջարկվող փաստաթղթով երկիրը մի փոքր ավելի ամուր է կանգնում
կիսանախագահական համակարգին, բայց թղթի վրա գրված գեղեցիկ արտահայտություններն ամրագրող
մեխանիզմներ չկան: Ըստ այդմ, մեր զրուցակիցը բավականին լուրջ վերապահումներ ունի
Ընտրական օրենսգրքի փոփոխությունների առիթով. «Ես կուզենայի իմանալ, թե մեր երկրում
վերջապես ո՞վ է պատասխանատու ընտրությունների համար: Չեմ հավատում, որ այս հանձնաժողովներով
փոքրիշատե նորմալ ընտրություններ կլինեն մեզ մոտ»: ՏԻՄ ընտրությունների առիթով՝
«այդ ընտրությունների հետ իշխանությունը մի խնդիր է կապում՝ ստեղծել հիմքեր ապագա
խորհրդարանական եւ նախագահական ընտրությունների համար: Բա ժողովուրդը ի՞նչ հույսեր
է կապում»,- հարցնում է տիկին Հարությունյանն ու արձանագրում. «Ժողովուրդը չի հասունացել՝
հասկանալու համար, որ համայնքն ամենակարեւոր բանն է, իշխանությունն էլ չի հասունացել
հասկանալու համար, որ երկիրն առանց համայնքի՝ ոտքի չի կանգնի: Հայաստանում համընդհանուր
ապագաղափարականացումն արդեն չարիք է դարձել: Առաջին տարիներին, երբ ազգային գաղափարախոսությունը
կեղծ կատեգորիա որակվեց, ես հասկանում էի, որ ազգայնականությունից անցնում ենք միջազգայնականացման:
Հիմա դա էլ է վերացել: Դառնալով ապագաղափարախոսական երկիր՝ Հայաստանը կորցրել է շարժման
ուղղությունը: Ինչո՞ւ այս հարցը չի բարձրաձայնվում եւ չի կարեւորվում այսօր»: «Մեր
ժողովրդի համար դարձել է սովորական՝ գնալ, պարտվել, օտարվել, վերադառնալ: Ունենանք
այնքան կամք, որ ընտրելու իրավունքը վերցնենք օլիգարխներից ու կլաններից եւ ժողովրդին
տանք: Մեր փորձը պիտի մեզ ավելի իմաստուն դարձներ, ոչ թե հախուռն ամբոխի վերածեր:
Սա է պատճառը, որ մարդիկ հանրահավաքների չեն գնում: Որովհետեւ այլեւս չեն ցանկանում
հախուռն ամբոխ լինել, ուզում են իրենց երկրի տերը դառնալ՝ հասկանալով, թե ի՞նչ է
կատարվում այդ երկրում: Մենք Վոլտեր եւ Ռուսսո ենք թարգմանել, իսկ հիմա դարձել ենք
գավառական ու իշխանություն-ընդդիմություն թատրոնին ենք նայում: Պետք է վերադառնանք
մեծ մշակույթին»,- ասում է Լյուդմիլա Հարությունյանը: Ընդդիմության մեծամասնության
կողմից առաջարկվող ելքը՝ սահմանադրական հանրաքվեի վերածումն անվստահության հանրաքվեի,
մեր զրուցակիցը պարզունակ մոտեցում է համարում, քանի որ օրենսդրորեն ամրագրված չէ,
որ «ոչ»-ի դեպքում իշխանությունը պետք է հեռանա: Իսկ իշխանության խոհեմությանը անգամ
տիկին Հարությունյանը չի ապավինում: Ուստի առաջարկում է սպասել հերթական ընտրություններին
եւ օրինական ճանապարհով հասնել հարցերի լուծման: Այլապես՝ «Հայաստանը չի կարող հեղափոխությունից
հեղափոխություն գնալ, Հայաստանը պիտի օրենք ունենա, օրենքով իշխանություն փոխի, օրենքով
իշխանությունից պահանջի: Ես համոզված չեմ, որ հիմա այս իշխանավորների փոխարեն այլոց
նստեցնենք այդ աթոռներին՝ նույն բանը չեն անի: Ամեն ինչ սկսվում եւ ավարտվում է ազգակցական,
կուսակցական, թաղային կլանների ֆիասկոյով: Դրա համար սահմանադրական քննարկումները
պետք է ենթադրեն լուրջ գաղափարախոսական քննարկումներ, որոնք այլընտրանքները ցույց
կտան: Մենք ունենք այդ պոտենցիալը, բայց քննարկումների որակն ու ոճն էլ ԱԺ-ի կողմից
մոնոպալացված է: «Դեմ»-երն էլ, «կողմ»-երն էլ իշխանության բաժանման խնդիր ունեն:
Հիմնական քննարկողը պիտի ժողովուրդը լինի, որը դեռ դիտորդ է»,- կարծում է նա: ՆԵԼԼԻ
ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ
