Լեւոն Ջավախյանի «Հիսունհինգը»

Լույս
է տեսել արձակագրի երրորդ գիրքը «Էդ
աշխարհում իմ հայտնվելն ուրիշ նախաբան ունի: Երդվյալ դաշնակցական էի, ուզում էի անպայման
Հայաստանը կործանումից փրկել… Իհարկե, կարող էի եւ չբացահայտվել, բայց դա էլ հո
հայրենիքի ազատություն չէ, որ պարտադրված զգամ: Այնպես որ, կարմիր դրոշով ծածանվող
«Մահ կամ ազատություն» խորհրդանիշից զատ, ես մի նշանաբան էլ ունեի, որն, ի տարբերություն
սրբության սփռոցի՝ ամենօրյա գործածության համար էր՝ դաջված թաշկինակս, Աստծուց ի՞նչ
թաքցնեմ, կյանքիս մանիֆեստը: Ուստի որոշեցի սովորական մարդուն էլ աստվածացնել՝ հնարավորինս
ոչինչ եւ ոչինչ նրանից չթաքցնելով»,- գրում է արձակագիր Լեւոն Ջավախյանը օրերս լույս
տեսած իր երրորդ գրքում, որը խորհրդանշական «Հիսունհինգ» անվանումն ունի՝ իր ապրած
տարիներն են: 55 տարեկանում էլ Լ. Ջավախյանը ամենաանկեղծ մարդն է, էս մայրաքաղաքի
ամենամիամիտը, որը դուր գալու գրականություն չի ստեղծում, այլ գրականություն է դարձնում
իր մարդկային թերությունները, իր անկումները. «Վահան Իշխանյանի հետ բարձրացել էինք
12-րդ հարկ՝ Խելքով Ֆելոյին մեր վերջին հրաժեշտը տալու: Ֆելոն համալսարանական դոկտոր,
պրոֆեսոր էր, բայց կյանքում բոլորովին դասախոսի նման չէր: Մարդ էր… Վահանն իմանալով
իմ փառատենչությունը, ասաց՝ կուզենայիր, չէ՞, Ֆելոյի տեղը դու լինեիր… սաղ քեզ
կնայեին… Դուրս էինք ելնում: Դառը ժպտացի»: «Անկում» պատմվածքը, իմ կարծիքով,
ամենաազդեցիկն է, հատկապես վերջաբանը. «Վերեւում դագաղն էր: Մենք ցած էինք գլորվում»:
Լ. Ջավախյանի հերոսներից շատերին մենք գիտենք: Օրինակ, բանկիր Տիգրանին, որը
«թեեւ փոքր ածու էր, բայց անունը՝ Տիգրան», Արշակ Սադոյանին. «Կարթագենն ապրում էր
խաղաղ ու անվրդով կյանքով, քանզի Արշակ Սադոյանը չգիտեր նրա իրական տեղը», տարածքները՝
Վերնիսաժ, Կազիրոկ, Սկվազնյաչոկ: Վերնիսաժում արծաթ վաճառող Լեւոն Ջավախյանը գրում
է. «Հուդան 20 արծաթով իր հոգին վաճառեց, իսկ մենք արծաթ ենք ծախում, որ հոգիներս
փրկենք»: Պատմվածքների այս ժողովածուն փրկում է նաեւ մեզ: Քանզի նա իր անկեղծությամբ
պարտադրում է, ստիպում լինել ձեռնափի նման՝ բաց, ինչ-որ տեղ՝ կորցրած, ինչ-որ տեղ՝
շահած, ինչ-որ տեղ՝ պարտված, հաղթած: Եվ այս ամենը Լ. Ջավախյանն անում է նրբին հումորով,
դիմելով գեղարվեստական բազմաթիվ հնարքների: Ահավասիկ «Խոսք՝ Նոբելյան մրցանակ ստանալու
առիթով» ստեղծագործությունը, որն առաջին անգամ տպագրվել էր «Առավոտում». «Մինչեւ
հիսուն տարեկանս դեպի դուրս եմ գնացել, գնացել ու ինձնից հեռացել: Ռոմանտիկ տարիներ
էին: Երազում էի գրել այնպես, որ գիրս դնեմ քարի վրա՝ քարը ճաք տա: Բայց դա ինձ չհաջողվեց:
Տակավին չեմ հուսահատվել: Առայժմ սրտերի վրա եմ աշխատում»: Ջավախյանի պատմվածքները
մեր պատկերացրած աշխարհի սահմաններից դուրս են: Փիլիսոփայական ընդհանրացումներով,
լացելու չափ պայծառ. «Լույսն ու մութը խառնեցի: Այն, ինչ մթինն էր՝ լույսին տվեցի,
ինչ լույս էր՝ ցեխեցի խավարով… Ընկերներս պակասեցին, շրջապատիս ծաղրին արժանացա,
բայց առավել դաժանը փառքը եղավ, որ համառորեն երես թեքեց ինձանից»: Ռ.
ՄԻՆԱՍՅԱՆ